Yoran Delcourt is een Bretonse nationalist. In 2003 stichtte hij zijn eigen uitgeverij, Yoran embanner. Niemand beter dan Yoran kan ons vertellen wat leeft in de Bretonse beweging in de laatste vijftig jaar.

Yoran kan je je even voorstellen aan de lezers van Doorbraak?

Yoran Delcourt; ‘Ik ben 68 jaar oud. Ik kom uit een traditioneel katholieke familie die ook wortels heeft in Artesië en Frans-Vlaanderen. Mijn ouders waren boekhandelaars in de stad Saint-Nazaire, in het zuiden van Bretagne.’

Hoe ben je in contact gekomen met de Bretonse beweging?

‘Ik was lid van een scoutsbeweging. In 1969, het jaar van de regionale hervormingen in Frankrijk, organiseerde onze scoutsgroep een kamp in de buurt van Quimper.

In Quimper wordt elk jaar het festival de Cornouaille gehouden met een optocht van de Bagadoùs, de Bretonse pipe bands, en de dansers van de Keltische kringen. De Bagadoùs hadden dat jaar hun vlaggen halfstok gehangen uit protest. Ze deelden pamfletten uit en droegen een reuzespandoek met de slogan dat het departement Loire-Atlantique bij Bretagne hoorde. Ik kwam onder de indruk van dit protest en dat was de start van mijn Bretons engagement.

Je moet weten: Bretagne telt vijf departementen. Maar Parijs besliste dat het departement Loire-Atlantique, één vijfde van het Bretons gebied en met de historische hoofdstad Nantes, niet bij Bretagne zou komen.’

Diwanscholen

Ben je thuis in het Bretons opgevoed?

‘Mijn moedertaal is Frans. Maar ik heb heel veel gelezen over de Bretonse taal, cultuur en geschiedenis. Vervolgens leerde ik Bretons. Ik spreek het niet zo vlot. Maar ik kan een gesprek voeren en een interview beantwoorden in het Bretons.’

Waar staat Bretagne met het onderwijs van het Bretons? Hoeveel mensen spreken nog Bretons in Bretagne?

‘De “Diwanscholen” zijn opgericht in 1977. Ze bieden uitsluitend onderwijs in het Bretons, tot de wiskundeles toe, en dit van de kleuterschool tot en met de humaniora. Door het succes van Diwan hebben publieke en katholieke scholen op hun beurt tweetalige klassen ingericht. Maar het onderwijs in het Bretons is er niet zo kwalitatief als bij Diwan.

Samen vertegenwoordigt dit alles 19.000 leerlingen, amper 3% van de schoolgaande jeugd, te vergelijken met 40% in Noord-Baskenland. Voor Bretagne is dit veel te weinig. Voeg er nog aan toe dat Parijs, met man en macht, stokken in de wielen steekt om nieuwe scholen te openen. Desondanks stijgt de vraag, alsook het aantal leerlingen. Je moet rekenen dat nog 225.000 mensen Bretons kunnen spreken. Ik tel hierbij de oudere generatie die het spreekt maar het niet kan lezen of schrijven.’

Moeilijkheden

In welke groepen heb je actie gevoerd?

‘In mijn jeugd heb ik in vele bewegingen gemiliteerd, onder meer in Jeune Bretagne toen ik 19 jaar was, en later, bij de Parti Républicain Breton (SPV). Dat heeft me een hoop moeilijkheden berokkend: inbeslagname van bezittingen, voorarrest, voorlopige hechtenis, arrestatie enzovoorts.

De laatste maal was in 2014, met de ‘Rode Mutsen’. Wij bekogelden het huis van de gewezen eerste minister en burgemeester van Nantes, Jean-Marc Ayrault, met eieren, bloem en melk. Deze vriend van François Hollande speelde de hoofdrol bij het houden van het departement Loire-Atlantique buiten de regio Bretagne.’

Kan je ons meer vertellen over de beweging van de Rode Mutsen?

‘Zelf was ik zeer geëngageerd bij de Rode Mutsen. Het begon als een protest tegen een milieuheffing voor vrachtwagens die de Bretonse producten duurder zou maken, en groeide verder uit tot een algemene Bretonse opstand. Parijs moest uiteindelijk buigen en de ecotaks opgeven!

Momenteel is deze beweging slapende maar alle netwerken worden in stand gehouden. Ze wachten alleen op een nieuwe vonk.’

Van extreem links tot extreem rechts

Bestaat er een verband tussen de Rode Mutsen en de protestbeweging van de Gele Hesjes?

‘Een aantal Rode Mutsen is betrokken bij de beweging van de Gele Hesjes. Alleen, de Gele Hesjes voeren actie over heel Frankrijk, en niet specifiek in Bretagne. Er zijn wel samenkomsten van Bretons gezinde Gele Hesjes in alle vijf de Bretonse departementen.’

Je bent geboren na de Tweede Wereldoorlog. Hoe situeer je je generatie tegenover het Bretonse nationalisme van nu?

‘Er zijn geen clandestiene en gewelddadige acties meer zoals het leggen van bommen. Maar ik heb wel het gevoel dat de Bretonse eisen vandaag sterker worden gedragen. Het probleem is dat wij in Bretagne niet één maar meer Bretonse politieke partijen hebben, van extreem links tot extreem rechts zeg maar. Deze partijen werken niet samen, ook niet bij verkiezingen. Ik reken op de huidige generatie om zich meer pragmatisch en minder dogmatisch op te stellen.’

Mini woordenboek Frans-Bretons

Je bent ook een geëngageerde Bretonse uitgever. Je hebt je eigen uitgeverij opgericht.

‘Het avontuur met Yoran Embanner begon in 2003. Ik kon steunen op een ervaring van meer dan 25 jaar bij Coop Breizh, gespecialiseerd in boeken en muziek. Ik ben als uitgever begonnen met een miniwoordenboek Frans-Bretons. Onze slogan was toen: zelfs in het Bretons kan men spieken tijdens de examens!

Het was een groot succes. Er werden 15.000 exemplaren verkocht in amper zes maanden. Daarna verschenen ook woordenboeken Frans-Corsicaans, Bretons-Engels, Bretons-Duits, etcetera. Bretons-Nederlands werd samengesteld door de Vlaming Jan Deloof.

Mijn aandacht gaat vooral naar talen die weinig worden gesproken: Catalaans, Albanees, Gaelisch Schots, Iers, Koerdisch, Maltees,… De grote uitgevers tonen hiervoor geen interesse.’

Welke boeken geef je nog uit?

‘Vandaag telt het fonds meer dan 200 titels. Als Bretonse nationalist en internationalist gaat mijn belangstelling uit naar volkeren die geen geluk kenden in de geschiedenis. Met andere woorden: volkeren zonder staat. Ik ben geboeid door de geschiedenis, de mythen en legenden, de taalkunde, de ecologie,…

Ik heb een geschiedenis van Bretagne uitgegeven vanuit een Bretons perspectief. Later volgden een geschiedenis van de Elzas, Armenië, Corsica, Schotland, Koerdistan, Occitanië, Oekraïne, Vlaanderen, en zelfs van Wallonië. De geschiedenissen van Koerdistan en Oekraïne zijn van de hand van de Vlaming Luc Pauwels.’

Bevordering van de tweetaligheid

Je geeft ook politieke boeken uit?

‘Uiteraard volg ik de Emsav, de Bretonse beweging, op de voet met uitgaven over haar geschiedenis en actualiteit. Ik geef ook vele titels uit over de Elzas, die streeft naar een nieuwe autonome status binnen de Franse staat.’

Hoe dynamisch is de Bretonse beweging van vandaag?

‘Alles wat echt vernieuwend en dynamisch is in Bretagne komt van Bretoenen die min of meer geëngageerd zijn in het Bretons nationalisme. Op economisch gebied heb je de labels zoals ‘produit en Bretagne’; op taalgebied de spectaculaire, geweldloze acties voor de bevordering van de tweetaligheid in het openbare leven, zoals de acties van de activistische beweging Aï’ta. Verder heb je nog de creativiteit van kunstenaars, muzikanten, milieuactivisten,…

Ook de pers neemt nieuwe initiatieven. Ik denk aan sites zoals Breizh info, of NHU ABP . NHU ABP staat voor ‘Ni Hou-Unan‘ (‘Wij Zelf’), dat is het persagentschap Agence Bretagne Presse. Het brengt nieuws over Bretagne in drie talen: het Bretons, het Frans en het Engels.’

Parijse slot ontgrendelen

Wat zijn de voornaamste eisen van het Bretonse nationalisme?

‘Er heerst in Bretagne overeenstemming rond drie voorname eisen: de hereniging van Bretagne, het officieel maken van de Bretonse taal naast de Franse en het verwerven van echte politieke macht voor de Regionale Raad van Bretagne.

Wij kunnen steunen op onze verkozenen. Autonomistische verkozenen op het niveau van de gemeenten, de departementen, de regio; en zelfs één in de Nationale Vergadering. Wij scoren beter en beter, maar, om verder te komen, is er meer nodig om het Parijse slot te ontgrendelen.’

Tenslotte: hoe zie je als Bretoen het Europees project?

‘Ik dacht oprecht dat de Europese opbouw voorgoed op gang was gebracht. Het zou makkelijker zijn Europa te doen bewegen dan een land als Frankrijk. Maar toen kwam de Catalaanse kwestie. Ze deed me beseffen dat de Europese Unie de gevangene van de natiestaten is. Ze respecteert de rechten van de volkeren niet. En ook niet de basisprincipes van de democratie: stemrecht, recht op vrije meningsuiting, persvrijheid. Verkozenen van het volk zijn momenteel in de Spaanse gevangenissen opgesloten, maar niemand beweegt.

Het schandaal is des te groter omdat verschillende lidstaten van de EU ontstaan zijn als separatistische staten. Dat is het geval voor bijna alle Oost-Europese landen, maar ook voor Ierland, Finland, Kroatië, enzovoorts.

Over de EU heb ik nu mijn twijfels. Maar je kan de loop van de geschiedenis niet stoppen. De natiestaten bewijzen elke dag hun nutteloosheid. Ik blijf geloven dat de 21^ste eeuw de eeuw van het ontwaken van de volkeren wordt. Bretagne en Vlaanderen voeren dezelfde strijd!’

Yoran Delcour

Yoran Delcourt: ‘Bretagne en Vlaanderen voeren dezelfde strijd’