Het kan gevaarlijk zijn in sommige Brusselse straten. Dat zeg ik niet, maar Laurence Bouvy, de CEO van watermaatschappij Vivaqua. Omdat er te weinig geld is om het immense riolennetwerk te onderhouden, gaan die stuk en stort door de waterinsijpeling zowat elke maand ergens een wegdek in. Met gapende zinkgaten tot gevolg.

Kabinetschef wordt directeur

Bouvy was meer dan tien jaar kabinetschef van Laurette Onkelinx (PS) en werd nadien, zoals dat gaat in dit land, in 2017 met een politieke benoeming beloond en geparachuteerd aan het hoofd van Vivaqua. Dat is een intercommunale van de 19 Brusselse en vier Waalse gemeenten, die meer dan 2 miljoen gezinnen van water voorziet, maar ook instaat voor zuivering en het riolennetwerk.

Laurence Bouvy trekt nu aan de alarmbel, omdat de schuldenlast van het waterbedrijf niet meer te overzien is: meer dan 1 miljard euro. De inkomsten, die alleen uit waterfacturen komen, liggen danig onder de uitgaven. Daarom moet er geleend worden en alleen al de interesten zullen dit jaar 33 miljoen bedragen.

Vivaqua beheert de hoofdstedelijke riolen, die aan renovatie toe zijn. Maar van de 500 kilometer zijn er nog geen 20 vernieuwd. Dat wordt heel dringend, zoals de tsunami van zinkgaten bewijst.

Symbooldossier

De Brusselse gemeenten hebben niet de middelen om de intercommunale uit de nood te helpen. Hoewel de situatie niet nieuw is, hebben ze lange jaren de andere kant uitgekeken.

Dat schuldig verzuim is een herkenbare kant van Brusselse bestuurders: als het over publieke middelen gaat, vertonen ze een onverantwoord gedrag. Ze kijken toe hoe de financiële putten dieper worden en lijken er van uit te gaan dat er wel iemand geld zal ophoesten. De Brusselse gemeenten staan heel erg op hun autonomie. Maar als ze geen geld meer hebben om hun slecht beleid voort te zetten en aan de rand van het failliet staan, gaan ze bedelen bij het gewest dat zelf ook flirt met het failliet.

Noodkreet

Bouvy slaakt nu een noodkreet. In een interview in De Standaard zegt ze dat ‘ze niet kan garanderen dat de continuïteit van onze activiteiten in de toekomst gegarandeerd is’. Het is een beetje een cryptische uitspraak, waarbij ze lijkt te suggereren dat er binnenkort geen water meer uit de Brusselse kraantjes zal komen. Omdat de toestand zo erg is, vraagt Bouvy financiële bijstand aan het gewest, omdat de gemeenten op hun tandvlees zitten of zelfs onder curatele staan.

Het gewest stelde zich al langer garant voor de schulden van Vivaqua. Dat is al heel wat, anders zou Vivaqua zelfs geen geld meer kunnen lenen. Maar de CEO zou liever een dotatie krijgen, ze denkt aan 100 miljoen per jaar. Zij weet natuurlijk ook dat er geen geld is en dat de volgende regering meer dan één miljard zal moeten besparen. En minister Alain Maron (Ecolo), die het Brusselse water beheert, maakt er zich snel van af: hij heeft geen inspraak in een intercommunale.

Vivaqua klaagt erover dat het de waterfacturen niet mag indexeren en dat het ook niet mag optreden tegen klanten die gewoon weigeren te betalen. Het is een mooi sociaal principe dat niemand van water mag worden ontzien, maar dat zorgt wel voor een totaal ontspoorde begroting. Weer eens blijkt dat Brusselse politici beslissingen nemen maar de financiële consequenties ervan negeren. Daar kwamen nog enorme informatica-problemen bij waardoor 400.000 klanten geen tussentijdse facturen meer kregen.

Yvon Mayeur

Transparantie is niet het sterkste punt van Brusselse intercommunales. Maar nu raakte toch bekend dat CEO Bouvy per maand 23.750 euro bruto verdient. Dat is meer dan het loon van Alexander De Croo. Bouvy lijkt dit normaal te vinden, omdat het aan vastgelegde barema’s beantwoordt. Naast haar zijn er nog zes directeuren die ook heel goed betaald worden. De lonen en de pensioenen van het personeel maken een derde uit van de uitgaven.

Slecht sinds kort wordt het personeelsbestand wat rationeler beheerd. Maar er werken nog altijd 1.200 mensen, waarvan liefst 69 op directieniveau. Intercommunales als Vivaqua werden door de gemeenten en de partijen gezien als tewerkstellingsmachines. De politici dachten ook aan hun eigen portefeuille en keerden zichzelf als bestuurders bijzonder royale vergoedingen uit. De vermaledijde Yvon Mayeur (PS) , die als burgemeester van Brussel moest opstappen omdat hij zich liet betalen door daklozenhulp Samu Social, stond aan het hoofd van de raad van bestuur van Vivaqua en kreeg daarvoor net zoals vier andere bestuurders 56.546 euro per jaar én een wagen.

Défi

Sinds 2018 is er eindelijk zwaar gesneden in dit soort uitgaven. Maar het is tekenend dat het systeem van overbetaalde bestuurders decennialang heeft bestaan en dat niet één betrokken mandataris, niet één burgemeester of schepen dit in vraag stelde. Hun enige ambitie was er van te profiteren. En nu willen ze dat een ander niveau opdraait.

Voor zowat iedereen zou het duidelijk moeten zijn dat waterbeheer best regionaal georganiseerd wordt. Maar Brusselse partijen houden er een andere logica en vooral een verschillende agenda op na. Défi gaf daar een goed staaltje van weg.

Bij een overheveling van het water naar het gewest, werd er meteen gewaarschuwd dat dit niet een eerste stap mocht zijn naar de uitholling van de macht van de gemeenten. Défi had beter de waarheid gezegd: zij wil vooral haar burgemeesters niet verliezen. Een beter beheer van Brussel is daaraan ondergeschikt…

Vivaqua is zo een symbool geworden van hoe slecht Brussel bestuurd wordt en hoeveel geld er daarbij verloren gaat. Maar helaas voor de bestuurders gaan kruiken maar zolang te water tot ze barsten. De gemeenten en het gewest dreigen te verdwijnen in de zinkgaten van hun eigen onverantwoordelijkheid.

Yvon Mayeur

De barstende kruiken van Vivaqua