4 mei, dodenherdenking in Nederland. 9 mei herdenking van de overwinning op Nazi-Duitsland in Rusland. Twee symbolische data met daartussen nog de kroning van Charles III in Engeland, de reizen van Zelensky en zijn echtgenote en de evacuatie rond Zaporizja. Een bewogen week, kortom.

BBB-leider Caroline van de Plas vond de speech van de Oekraïense president Zelensky op 4 mei – in Nederland de dag van de herdenking van de gevallenen in de Tweede Wereldoorlog – misplaatst. Op 3 mei plaatste ze op Twitter het volgende bericht: ‘4 mei… 1 dag p/j dat we ONZE oorlogsslachtoffers herdenken. 1 dag. DAT moet op #4mei centraal staan! Niet Zelensky. Dat dit bezoek juist NU moet, vind ik heel misplaatst. Heb Kamervoorzitter eerder deze week dan ook laten weten dat ik niet bij ontmoeting met Zelensky zal zijn.’ Ook PVV-leider Geert Wilders liet het afweten.

De spontane toespraak van Zelensky voor leden van de Eerste en Tweede Kamer stond om 11:00 op het programma. Dat was handig want hij was diezelfde dag sowieso met een toestel van de Nederlandse regering onderweg naar het Internationaal Strafhof, Mark Rutte, Alexander de Croo, koning Willem-Alexander en militairen in Soesterberg.

Sputnik citeert BBB

Uiteraard werd de boodschap van de struise leidster van de BoerBurgerBeweging door de Nederlandse politiek en media met veel genoegen gebruikt voor een kleine afrekening. Op 4 mei poogde van der Plas – op Twitter ‘Lientje1967’ – in het programma Hart van Nederland haar argumenten te verdiepen: ‘Ik vind het ongepast dat een dag van 4 mei, wat al heel beladen is, om dan dat Zelenki, zeg maar, dé aandacht krijgt.’ Duidelijk taal die in ieder geval in Moskou in goede aarde viel.

Journalisten van Radio Sputnik schreven: ‘Nederland vindt het bezoek van Zelensky misplaatst.’ Zelfs als BBB volgens de peilingen een aanzienlijk deel van de kiezers van buiten de Randstad representeert, alle boerenharten hebben ze in ieder geval niet veroverd. In Noord-Limburg en Gelderland wapperden de vlaggen fier en omgekeerd langs de weilanden aan de A73, ondanks een wanhopige oproep van Lientje1967 de driekleur om te draaien ‘uit omzien en compassie naar je mede-burger ook’.

Olena bij Charles III

Olena Zelenska heeft duidelijk minder moeite met vlaggen. Of het nu om de Oekraïense, Amerikaanse of Engelse gaat. Olena staat erbij en kijkt ernaar. En dat doet ze uitstekend. Op vier mei begon haar bezoek aan het Verenigd Koninkrijk. Het drukke programma startte met een ongedwongen ontmoeting met Akshata Murty, miljardairsdochter en echtgenote van premier Sunak. ‘Wij trainen jullie militairen, maar in feite zijn jullie het die ons onderwijzen. We leren van Oekraïne en de Oekraïners hoe ze zo sterk en veerkrachtig kunnen zijn,’ aldus Murty tegenover Zelenska.

Op 6 mei mocht Olena uiteraard niet ontbreken bij de veelbesproken kroning van Charles III. Het Oekraïense glossy magazine Focus was vol lof over haar outfit: ‘Op de koninklijke receptie verscheen de vrouw van president Vladimir Zelensky in een zwarte jurk met opstaande kraag en riem van het Oekraïense merk Gasanova. Het hoogtepunt van het elegante ensemble was een goudkleurige broche van de Oekraïense ontwerper Roeslan Baginski.’

Evacuaties in Zaporizja

Ongetwijfeld dankzij de internationale inzet van het presidentiële echtpaar lijkt de doorbraak van het front in het zuiden van Oekraïne steeds dichter bij te komen. Het door de Russische bezetter benoemde hoofd van Zaporizja riep de inwoners van 18 dorpen en stadjes op ’tijdelijk hun woonstee te verlaten’. Onder de te evacueren plaatsen werd als allereerste het stadje Energodar genoemd dat de kerncentrale Zaporizja herbergt.

Op een lokaal Telegram-kanaal met de naam ‘Dringend Zaporizja’ werden verzamelplaatsen voor de evacuatie met bussen bekendgemaakt. ‘Het is ook mogelijk om met eigen vervoer de beschoten steden te verlaten. Rij in dat geval naar de stad Berdjansk, naar het vakantiekamp ‘Rajski Oegolok’ (een hoekje van het paradijs, nvda) waar iedereen onderdak krijgt en zal worden voorzien van voedsel en alles wat ze verder nodig hebben,’ aldus het kanaal.

Eeuwige vlam en felicitaties

Ondanks het feit dat alles wijst op een grootscheepse Oekraïense tegenaanval, proberen bezetter en collaborateur er de moed in te houden. Gemaskerde militairen van bataljon Alanija ‘feliciteerden uit naam van hun nakomelingen alvast de veteranen van de oblast Zaporizja, zuidelijk en noordelijk Ossetië en heel Rusland met de Dag van de Overwinning’. ‘De overwinning is aan ons,’ aldus een soldaat van het bataljon die met een zwaar Kaukasisch accent sprak.

In het al meer dan een jaar bezette Melitopol werden eveneens voorbereidingen getroffen voor de viering van de Dag van de Overwinning op nazi-Duitsland. Op 7 mei werd alvast ‘de eeuwige vlam’ ontstoken. Volgens een regionale nieuwsgroep op vk.com ‘waren vele herdenkingsmonumenten uit de Sovjetperiode al sinds 30 jaar niet meer in gebruik genomen’.

Vuurwerk boven het Kremlin

De Russische regering weet intussen niet meer wie of wat nog op te blazen om een spontane reden te vinden om de echte Vladimir Poetin tijdens de traditionele parade op 9 mei in zijn bunker te laten zitten. Eerst werd met behulp van een of twee drones – het aantal bleef op alle Russische zenders onduidelijk – een klein vuurwerk boven het Kremlin afgestoken, dat pas veel later in het nieuws kwam. Daarbij kon een ieder genieten van het heerlijke amateuristische montagewerk van de afdeling propaganda die verzuimd had twee mannetjes van het dak te verwijderen.

Dmitri Medvedev toonde zich verbolgen. Over de aanval, niet over de afdeling propaganda. ‘Na de nachtelijke aanval op het Kremlin heeft Rusland geen andere opties dan de Oekraïense president Volodymyr Zelensky en zijn aanhangers fysiek te elimineren,’ aldus een zeer geëmotioneerde vicevoorzitter van de Russische Veiligheidsraad. Typerend was dat de door regeringswoordvoerder Dmitri Peskov genoemde ’terroristische aanval door het regime in Kiev in opdracht van de VS‘ geen enkel gevolg had voor hooggeplaatste Russische verantwoordelijken voor de nationale veiligheid, waaronder Medvedjev zelf.

Een Rus zonder zelfmedelijden

Ook een andere dramatische gebeurtenis kon Peskov er niet toe bewegen de verlossende woorden te spreken over het annuleren van de parade op het al sinds 27 april voor publiek gesloten Rode Plein. Op 6 mei werd in de buurt van Nizjnij Novogorod de auto van Zachar Prilepin, voormalig nationaalbolsjewiek en fanatiek ondersteuner van de ‘speciale militaire operatie’ opgeblazen. Opnieuw wist de Russische propaganda niet direct de juiste weg te vinden. Eerst zou er sprake zijn geweest van een kilogram TNT onder het voertuig, later van twee landmijnen. Hoe dan ook, de auteur zelf kwam er met verwondingen vanaf.

In een van zijn boeken schreef hij: ‘Een Rus heeft geen medelijden met zichzelf, dat is zijn belangrijkste karaktereigenschap.’ Het is te hopen dat deze woorden hem in zijn ziekenbed zullen verwarmen. Aleksandr Sjoebin, de 27-jarige chauffeur van Prilepin overleed ter plaatse. Hij kwam oorspronkelijk uit Loegansk en verdiende voorheen de kost als huurling van Wagner. Sjoebin was volgens de Wit-Russische zender in ballingschap Belsat één van de huurlingen die vlak voor de presidentsverkiezingen van 2020 samen met een dertigtal anderen in een sanatorium bij Minsk opdook en zorgde voor een klein misverstand tussen Loekasjenko en Poetin.

Dood door karikatuur

Dat misverstand ligt inmiddels ver achter de eens gespannen verhouding tussen beide alleenheersers. Loekasjenko toonde zich gedurende het afgelopen jaar een trouw ondersteuner van Poetin en zijn ‘speciale militaire operatie’. Sindsdien was het dan ook steeds meer de strijd tegen binnenlands verzet die een belangrijke plaats innam op de agenda van de voormalige geschiedenisleraar. Op 7 mei werd de journalist Roman Protasevitsj, voormalig coordinator van Telegram-kanaal Nexta, tot acht jaar cel veroordeeld. De jongeman werd op 23 mei 2021 tijdens een spectaculaire actie door Wit-Russische gevechtsvliegtuigen tijdens een vlucht van Griekenland naar Litouwen uit de lucht gehaald.

Dankzij een radicale politieke bekering na zijn ongewilde terugkeer kon Protasevitsj zich vrij bewegen in Minsk. Hij maakte zelfs programma’s voor de staatstelevisie en sprak zijn bewondering uit voor Loekasjenko als ‘leider met stalen ballen’. Ondanks zijn veroordeling zou hij de rechtszaal als vrij man hebben verlaten. Deze humane omgang met een enkele protegé verandert uiteraard niets aan de schrijnende mensenrechtensituatie ter plaatse. Politiek gevangene Nikolaj Klimovitsj overleed enkele dagen geleden aan een hartstilstand. De 61-jarige gehandicapte inwoner van het stadje Pinsk had een karikatuur op Poetin en Loekasjenko online gezet en was daarvoor tot een jaar kampstraf veroordeeld.

Zachar Prielpin

De wind waait uit het Oosten