Op de Tsjetsjeense zender Grozny tv verscheen op 14 maart een reportage over drie inwoonsters van de hoofdstad van de Russische deelrepubliek die zich schuldig zouden hebben gemaakt aan ‘hekserij’. Ze voerden rituelen uit met haren, nagels en bloed die na een ‘magische bewerking’ moesten worden begraven. Tijdens een opname met de geheime camera is te zien hoe een van de vrouwen lood smelt en als medicijn aan een patiënte aanbiedt.

Diepe spijt

Volgens de zender is de betaling het voornaamste element voor de werking van de ‘tovenarij’. Hoe meer geld, des te duidelijker het gewenste effect. Een van de vrouwen werkt als lerares geschiedenis en maatschappijleer. Voor de camera waarschuwt een medewerker van het ‘Centrum voor Islamitische Geneeskunde’ de vrouwen dat magie binnen de islam verboden is en dat ‘alle rechtschapen wegen die een mens af kan leggen erdoor worden geblokkeerd’.

Grozny tv: ‘Na de woorden van de godsgeleerde zien de drie vrouwen in dat een ware moslim slechts mag vertrouwen op de Almachtige. Ze betuigen diepe spijt.’ Of ze een officiële rechtbank hen zal veroordelen blijft in het midden. Een van de vrouwen lijkt zich, naar de omgeving te oordelen, in een detentiecentrum of op een politiebureau te bevinden.

‘Centra voor Islamitische Geneeskunde’

In februari van dit jaar was een soortgelijk onderwerp in het nieuws. Zina Doloejeva gaf zich uit als helderziende. Volgens Grozny tv verkeerde ze in de veronderstelling dat ze ‘mensen gelukkig kon maken’. Met behulp van foto’s, bezweringen en tochten naar begraafplaatsen probeerde ze door haar cliënteel gewenste zaken in realiteit om te zetten. Aan het einde van de uitzending staart Doloejeva naar de grond en heeft volgens de woorden van de commentator intense spijt: ‘Ze zal zich nooit meer met dergelijke praktijken bezighouden.’ Ook waarschuwt de overheid haar burgers en benadrukt dat het bestrijden van magie en occulte praktijken de hoogste prioriteit heeft in de Tsjetsjeense deelrepubliek.

Een belangrijke rol in de bestrijding van het occultisme spelen de zogenaamde ‘Centra voor Islamitische Geneeskunde’. Hier worden patiënten met ‘psychische aandoeningen en zenuwziektes’ behandeld door het voorlezen van soera’s uit de Koran. In een interview met kavkaz-uzel, een oppositionele site met regionaal nieuws uit de Kaukasus, zegt een woordvoerder van het Tsjetsjeense moeftiaat: ‘Elke dag ontvangen de centra tot honderd nieuwe patiënten die lijden aan verschillende zenuwziektes. De meeste patiënten zijn bezeten door djinns. Het is praktisch onmogelijk deze mensen te genezen met conventionele middelen uit de traditionele geneeskunde. Hier is een geheel andere benadering nodig die bestaat uit het verdrijven van de djinn door het lezen van toepasselijke soera’s en ayat uit de Heilige Koran. Het centrum heeft theologen in dienst die vertrouwd zijn met de noodzakelijke behandelingsmethoden.’ De behandeling in de centra is volgens de woordvoerder kosteloos.

Schokkende methodes

Een anonieme ooggetuige in hetzelfde artikel op kavkaz-uzel: ‘De gebruikte methodes zijn schokkend voor normale mensen. Onder het mom van verdrijving van djinns of demonen, slaan de “genezers” de patiënten met stokken. Zij zeggen dat de patiënt zelf geen pijn voelt, maar dat hij alleen lijdt onder de bezetenheid door de geest. Deze verlaat uiteindelijk dankzij de slagen en het voorlezen van de soera’s uit de Koran het lichaam. In sommige gevallen is men er zeker van dat de djinns binnen in de patiënt worden vernietigd. Het is opmerkelijk dat er in het verleden maar heel weinig gevallen waren van mensen die bezeten waren door djinns, maar dat het nu bijna de vorm van een epidemie heeft aangenomen.’

Al in februari 2013 verklaarde president Ramzan Kadyrov ‘magiërs, tovenaars en genezers’ tijdens een ontmoeting met gemeentebestuurders en kadi (islamitische rechters) de oorlog: ‘Wij zullen dit verschijnsel in Tsjetsjenië uitroeien.’ Of het daarbij om charlatans en bedriegers, helderzienden of astrologen gaat, schijnt voor de overheid geen rol te spelen.

Geestelijk veranderd

Magomed (gefingeerde naam), 58-jaar, alternatief genezer, vertelde in mei van datzelfde jaar aan journalisten van het tijdschrift Esquire: ‘Mensen worden geterroriseerd. Het maakt niet uit of het bejaarden of vrouwen zijn. Ik kende een alternatief genezer, een oude man, een uitstekend specialist, die stierf aan mishandeling. In het stadje Oeroes-Martan schoten ze een vrouw neer die aan kaartleggen deed. Er kwam zelfs geen onderzoek. Ze werd eerst gewaarschuwd en toen doodgeschoten vanuit een auto voor haar huis. Een andere vrouw waarover ik hoorde, werd thuis in elkaar geslagen: onbekenden kwamen ’s nachts naar haar huis en sloegen haar tot in de ochtend. Alleen al onder mijn kennissen zijn er twee gestorven aan mishandeling.’

De natuurgeneeskundige over zijn eigen ervaringen: ‘Ik droom nog steeds over hoe ze binnenkwamen. Die dag hebben ze me niet alleen geestelijk veranderd, ze hebben me voor altijd fysiek veranderd. Ze sloegen me gewoon verrot. Ze sloegen me op het hoofd, op de nieren. Ze sloegen speciaal op mijn gewrichten. Het waren mannen in uniform. Ze zeiden niet wie ze waren of waar ze vandaan kwamen, maar ik denk dat het mannen van Ramzans persoonlijke lijfwacht waren.’ Magomed werd meegenomen naar het politiebureau waar agenten hem dwongen een tekst voor een lopende camera voor te lezen. Hierin stond dat hij spijt had een bedrieger te zijn en dat hij het Tsjetsjeense volk om vergiffenis vroeg: ‘Ze zeiden tegen me, als je de tekst niet voorleest, kom je hier niet meer levend vandaan.’

Zina Doloejeva

Heksenjacht in Tsjetsjenië