Na negen jaar (burger)oorlog is de situatie in Syrië erg slecht. Nu dreigt er ook nog een hongersnood. Volgens het VN World Food Programme (WFP – winnaar Nobelprijs voor de Vrede 2020) leven 9,3 miljoen Syriërs in voedselonzekerheid. Zowat de helft van de bevolking. Dat zijn er 1,4 miljoen meer dan een half jaar geleden. Tot nu toe leverde WFP al 44,766 miljoen ton voedsel. En het ziet er niet naar uit dat de toestand op korte termijn zal verbeteren.

Dramatische toestanden

De Syrische overheid heeft de hoeveelheid gesubsidieerd brood beperkt. En in heel wat kruidenierszaken wordt het moeilijk om nog suiker, rijst of gas om te koken te vinden. De graanproductie is gedaald van 4,1 miljoen ton in 2010 tot 2,2 miljoen ton vandaag. De meeste graanvelden liggen in door Koerdische milities bezet gebied. Turkije saboteert bovendien de watervoorraad in de buurt van het Koerdische Hasakah. Dat belemmert de watervoorraad voor 1 miljoen Syrische Koerden.

Ook de vluchtelingencijfers zien er dramatisch uit. 6,7 miljoen Syriërs worden beschouwd als ‘internally displaced’ (vluchteling in eigen land dus). 5,6 miljoen Syriërs verlieten als vluchteling het land. In Turkije en Jordanië hebben ze weinig perspectieven. Syrische vluchtelingen in Libanon kwamen terecht in een land in zwaar economisch weer. Bijna 3 miljoen Syriërs leven — in Syrië zelf — in voor hulporganisaties moeilijk toegankelijke gebieden. De oorlog in Syrië heeft tot nu toe ongeveer 380 000 doden geëist. Het aantal vermisten is moeilijk te bepalen.

Arabische Lente

In het kader van de zogenaamde Arabische Lente viel eerst de Tunesische president Ben Ali. Daarna volgde de Egyptische president Moebarak. De toenmalige Amerikaanse president Barack Obama vond het tijd voor de Syrische president al-Assad om ook op te krassen. Hij haalde daarvoor alles uit de kast. Voor veel landen in de regio (Qatar, Verenigde Arabische Emiraten, Turkije,…) was dit het startschot om allerlei gewapende milities in Syrië — vaak van bedenkelijk allooi — te steunen. President al-Assad steunt op de alawieten. Dat is een minderheidsgroep aan de marge van de sjiitische islam. Hij vreesde (mogelijk terecht) dat zijn gemeenschap geliquideerd zou worden bij een eventuele overwinning van de rebellen van soennitische signatuur. Vandaar een strijd op leven en dood.

Bashar al-Assad heeft het overleven van zijn regime grotendeels te danken aan de Russen. Die kwamen in september 2015 militair tussen in het land. Rusland was zwaar teleurgesteld door het omverwerpen van Khaddafi’s regime in Libië door Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de VS van Obama. Hij wilde zich dan ook geen tweede keer laten ‘rollen’. Verder kon al-Assad rekenen op de steun van Iran (voornamelijk via de al-Quds-militie van de intussen door de Amerikanen vermoorde Qassem Soleimani) en militanten van de Libanese Hezbollah. En op het niveau van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties zorgde ook China ervoor dat er geen ‘onredelijke’ sancties werden uitgevaardigd tegen het bloeddorstige Syrische regime.

Al-Assad verloor controle

Vandaag de dag heeft president al-Assad nog steeds niet de volledige controle over Syrië. Een deel van de provincie Idlib is nog in handen van rebellen. Turkije bezet een zogenaamde veiligheidszone op Syrisch grondgebied in de grenszone. Het argument daar is de strijd tegen Koerdische terroristen. Daarmee bedoelen ze vooral de door Koerden gedomineerde Syrian Democratic Forces (SDF), waartoe de People’s Protection Units (PPU) behoren.

Dat zijn Koerdische milities met ideologische banden met de door Turkije gehate Turkse Kurdistan’s Workers Party (KWP) van Abdullah Öcalan. SDF speelde met steun van onder meer de Verenigde Staten een essentiële rol in het verdrijven van de Islamitische Staat. En die Koerden hebben een vorm van autonomie in het uiterste noordoosten van Syrië, wat wil zeggen dat het regime van al-Assad de controle daar grotendeels is kwijtgeraakt. ‘Rojava’ noemen de Koerden deze zogenaamde Autonomous Administration of North and East Syria (NES).

Economische rampspoed

De Syrische economie ligt nu op apegapen. Het Syrische pond is serieus gedevalueerd. De inflatie bedroeg in 2019 35%. De officiële werkloosheidscijfers ogen relatief fraai. Maar in de praktijk is de werkloosheid dramatisch hoog. In sommige gebieden bedraagt ze zelfs 80%. 90% van de Syriërs in door het regime gecontroleerde gebieden leeft onder de armoedegrens.

Alsof deze economische rampspoed nog niet genoeg is, hebben de Verenigde Staten en Europa zware sancties uitgevoerd tegen het bloederige regime van al-Assad. Het is echter de gewone Syrische burger die de prijs daarvoor betaalt. Niet de Syrische regering. Het zijn tevens deze sancties die veel buitenlandse bedrijven ervan weerhouden om zich te engageren in de heropbouw van Syrië. Die heropbouw komt maar niet van de grond. En Rusland, dat economisch niet zo goed boert, heeft geen zin om met geld over de brug te komen. Idem voor Iran, dat de afgelopen jaren te veel geld gestopt heeft in buitenlandse avonturen. Ten nadele van het welzijn van de Iraanse bevolking. Bovenop al deze problemen komt nog de coronacrisis.

Arabische solidariteit

Voor Bashar al-Assad liggen de kaarten eigenlijk niet zo slecht. Landen als Egypte, Jordanië, Irak, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) steunen nu al-Assad. Dat komt omdat de genoemde landen het moeilijk hebben met de agressievere aanwezigheid van Turkije in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, in naam van een zekere Arabische solidariteit en een afkeer voor de Moslimbroeders. Abu Dhabi, bijvoorbeeld, heeft opnieuw een ambassade geopend in Damascus. Terwijl de Belgische ambassade in Damascus (in maart 2012 gesloten door toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders) nog steeds potdicht is. Deze sluiting bemoeilijkt onder meer de analyse van de dossiers van Belgische Syriëstrijders die terugkeren naar België. Maar dat is een ander verhaal.

Tentoonstelling over Aleppo:

Aleppo, a 5,000 year journey
van 17 september 2020 tot 31 januari 2021

www.villaempain.com/nl

Zine al-Abidine Ben Ali

Hongersnood dreigt in Syrië