Ik besprak eerder al hoe onze perceptie van racisme gestuurd wordt door een verkeerde inschatting van maatschappelijke problemen. Het schoolvoorbeeld is het goedkope verhaal rond Romelo Lukaku. Nadat hij een stuk plaatste waarin hij zijn moeilijke jeugd beschreef, werd dit door sommigen gretig toegeschreven aan racisme. Terwijl het in feite veroorzaakt werd door een aantal ongelukkige beslissingen van zijn vader, die hoegenaamd geen slachtoffer was geweest van racisme, maar met alle égards (en het bijhorende salaris) was binnengehaald als profvoetballer. Eerder dan een voorbeeld van racisme, waren de tegenslagen van zijn vader, die de weelde blijkbaar niet had kunnen dragen, de oorzaak van Romelo’s ellendige jeugd. Dat vervolgens aan de Belgische ‘racistische’ samenleving toeschrijven is gewoon oneerlijk, maar ook typerend voor een geestesgesteldheid die het beleid sterk bepaalt, en daardoor het racisme voedt.

Waren het er tien of twintig?

Een soortgelijke foutieve perceptie merken we bijvoorbeeld op bij CD&V-staatssecretaris voor Gelijke Kansen in Brussel, Bianca Debaets. Zij heeft een actieplan tegen racisme klaar omdat naar haar zin Zuhal Demir en Liesbeth Homans, haar federale en Vlaamse collega’s in deze materie, niet slechts te lang talmen, maar volgens haar ook op een verkeerd denkspoor zitten. Waar zij een mechanisme van N-VA achter vermoedt: het minimaliseren van racisme en discriminatie.

Opmerkelijk waren twee voorbeelden die zij gebruikte in De Zondag (17/07 p. 5). Zij hakte er om te beginnen fel in op de bewering (van Bart De Wever) dat er geen enkele Aziaat is die klaagt over racisme. Debaets: ‘Is dat zo? En de nieuwe Miss België dan, van Filippijnse roots? Zij is uitgescholden op sociale media’.

Het feit dat zij uitgescholden werd, bewijst natuurlijk nog niet dat zij geklaagd heeft. Misschien heeft zij dat wel gedaan en is dat mij ontgaan? Maar fundamenteler: het is niet moeilijk om uitgescholden te worden op ‘sociale’ media. Eén voorbeeld slechts: Axelle Red trad op als jurylid in een VTM-programma en zegde daar enkele dingen die sommige kijkers in het verkeerde keelgat schoten. Er volgde een scheldpartij op de zogeheten sociale media die haar diep raakte. Gaat Bianca Debaets daar nu de conclusie uit trekken dat er een actieplan dient te komen ter bescherming van roodharige advocatendochters uit Hasselt die een internationale zangcarrière uitbouwen? Nee toch. Iedereen weet dat de ‘sociale’ media de vuilnisbak van de samenleving zijn, en dat je daar liefst geen rekening mee houdt.

Bianca Debaets echter, een belangrijke beleidsverantwoordelijke, houdt er blijkbaar van om in die vuilnisbakken te rommelen om haar stellingen hard te maken. Ze vindt in een container achter een grootwarenhuis een kartonnetje met rotte eieren en besluit dan dat dit grootwarenhuis rotte eieren in de aanbieding heeft. We zagen dat eerder ook al toen een vijftienjarige jongen van Marokkaanse afkomst een ongeval had op vakantie. Op ‘sociale’ media verschenen inderdaad racistische opmerkingen. Voorpaginanieuws voor onze kranten. Ik vroeg toen een invloedrijke specialiste mensenrechten, die mee deze hetze uitdroeg, hoeveel er dat geweest waren: tien of twintig? ‘Zoiets’, antwoordde zij. Ik wilde dan weten of dit het nieuws was dat onze kranten moesten voorop zetten. Zij antwoordde niet meer.

Angst is daarom nog geen racisme

In dezelfde grootteorde is de uitleg die Debaets geeft voor praktijktests in de huurmarkt. Zij heeft een kabinetsmedewerker, afkomstig uit Guinee, hoger opgeleid, nooit een dag werkloos, die prima Nederlands spreekt. Hij zocht een appartement in Schaarbeek, maar kreeg te horen (toen hij zijn Afrikaanse naam had genoemd) dat dit al verhuurd was. Toen daarna een vriend met een Belgische naam belde, kreeg die te horen dat het wel nog vrij was.

De vraag is echter of dit een bewijs is van racisme. Om te beginnen kon de verhuurder natuurlijk niet weten dat de man hoger opgeleid en nooit een dag werkloos was geweest, maar tot daar aan toe. Kern van het probleem is echter dat de huurmarkt grotendeels in handen is van kleine zelfstandigen die na een leven lang hard werken één of enkele panden bezitten waarmee ze hun (armtierig) pensioen willen aanvullen.

Die mensen hebben schrik. Velen onder hen hebben al negatieve ervaringen gehad met het verhuren aan vreemdelingen, niet omdat dit slechte mensen zijn die ze haten, maar omdat die mensen vaak een andere wooncultuur bezitten dan de onze. Het praktische gevolg is dat niet-racistische eigenaars die dit één keer hebben meegemaakt (of er weet van hebben) zichzelf voornemen niet meer in zulk een avontuur te stappen. Dat is triest, maar kan eenvoudig voorkomen worden: als de OCMW’s een instantie in het leven roepen (of verder uitbouwen) die huurbemiddeling aanbiedt, en desnoods huurwaarborgen verleent (waar dat nodig is), dan kan die drempel overwonnen worden.

Dat is vernederend voor de betrokkenen? Misschien wel, maar je kan er niet aan doen dat iemand die in een ander land gaat wonen (om welke reden dan ook) het risico loopt op barrières te botsen die hij in zijn thuisland niet zou hebben. Dat is betreurenswaardig, maar ook normaal. Maar het normale wordt dan benoemd als ‘racisme’.

Er is echter niets gemakkelijker dan met een beschuldigende vinger naar de kleine spaarder wijzen en zo niet-racisten tot racisten te maken. Dat is wat Bianca Debaets feitelijk doet. Het kost haar (of de overheid) niets, de kleine man wordt verantwoordelijk gesteld voor ondoordachte beleidsbeslissingen (het bijna ongeremd toelaten van vreemdelingen) waar hij niets mee te maken heeft.

Een eenvoudige EHBO-cursus

Maar dat is de kern van het probleem zelfs niet. De kern is dat Debaets op dergelijke verwrongen percepties een beleid baseert. En wat is daarvan het gevolg? Het gevolg is dat zij (en zij natuurlijk niet alleen) de nieuwkomers in dit land een slachtoffercomplex aanpraat dat hen voor de rest van hun leven hier van nut is, en elk persoonlijk falen kan camoufleren (als in het geval van papa Lukaku).

De antiracismepolitiek van mensen als Debaets staat dus haaks op wat zij zelf zeggen na te streven: integratie. Waarom zou je je integreren in een situatie waarin je moeite moet doen, als je elke frustratie moeiteloos in andermans nek kunt schuiven? Ik ontmoette enige tijd geleden een intelligente Afrikaanse vrouw die weigerde Nederlands te leren omdat zij Vlamingen racisten vond. Hoe zij dat wist? Haar advocaat had haar dat verteld. Dat zij uit een land afkomstig was waar mensen massaal waren afgemaakt om racistische redenen, was zij vergeten. Dat zij hier onderhouden werd door het OCMW vond zij normaal. En dat zij geen werk op haar niveau vond, vond zij discriminatie.

Nu twijfel ik er niet aan dat Bianca Debaets, en met haar andere strijders tegen racistisch onrecht, goed willen doen en daar moeten we niet de draak mee steken. Ik walg telkens als ik iemand het zionistische scheldwoord gutmensch hoor gebruiken, het zegt meer over het zionisme (en sommige van zijn aanhangers) dan over wie aangeklaagd wordt. Wat is er immers fout aan, goed te willen zijn of doen? Het probleem zit hem niet in de goede intentie of in de liefdadigheid (indien die op eigen kosten gebeurt), maar in de vertroebeling van het helder denken. Men wil zo goed zijn dat men alle normale verhoudingen uit het oog verliest.

De Barmhartige Samaritaan

Bijvoorbeeld de zelfbescherming. In elke EHBO-cursus is een eerste principe dat men nooit op zulk een manier hulp mag verlenen dat men zichzelf in gevaar brengt, want dan zit men met twee hulpbehoevenden. Dat is recent nog gebeurd in de Thaise grot waar een duiker blijkbaar zo bedrijvig was in het plaatsen van zuurstofflessen, dat hij de stand van zijn eigen fles uit het oog verloor.

Dat geldt zelfs voor de christelijke parabel van de Barmhartige Samaritaan (Lucas 10-25-37) waar de huidige paus zo graag mee uitpakt om open grenzen te verdedigen. De kerkvorst, die zelf twaalf vluchtelingen heeft opgenomen in het Vaticaan (twaalf!), bewijst daarmee slechts dat hij zelf dit Evangelie niet goed gelezen heeft. De Samaritaan raapt namelijk de gekwetste man op naast de weg, en hij neemt hem mee naar de herberg. Als hij die verlaat, dan betaalt hij voor een verder verblijf en verzorging, met de belofte extra kosten bij een nieuwe passage ook te vergoeden. Maar, en dat is de kern van de zaak, hij neemt hem niet mee naar huis! Hij doet dus krek hetzelfde als degenen vandaag tegen open grenzen zijn, maar wel pleiten voor hulpverlening in de regio zelf.

Toegepast op het voorstel van Bianca Debaets: er zijn mensen die hier om welke reden dan ook aanspoelen en niet in staat zijn om zelfstandig hun weg te maken (wat zeker niet geldt voor de ‘Filippijnse’ Miss België, die als ik het goed begrepen heb, een pilote is; of voor haar kabinetsmedewerker als die zich bij een eerste contactname door een collega laat introduceren). Die mensen mogen best een duwtje in de rug krijgen. Maar dat duwtje mag geen rode loper zijn, want dat is discriminerend ten opzichte van autochtonen. Nochtans is het dat wat zij wil, discriminatie ten opzichte van de kleine spaarder die zijn eigen patrimonium niet meer mag beheren. Tegenover het ‘eigen volk eerst’ stelt zij het ‘eigen volk laatst’, en dat op andermans kosten.

De aanmoediging van arrogantie

Het resultaat is het aankweken van een arrogantie bij nieuwkomers, zoals we die van ‘autochtonen’ nooit zouden dulden. Zo permitteert een filosoof van allochtone afkomst (Bleri Lleshi) het zich om een Vlaamse journaliste (Mia Doornaert) van racisme te beschuldigen zonder één bewijs aan te voeren. Nu is racisme strafbaar en het lichtzinnig iemand dit etiket opplakken is dat dus ook. Maar mocht Doornaert haar belager hiervoor voor de rechtbank dagen (wat zij niet van zin is) dan zou zij te horen krijgen dat zij bewijst wat moet bewezen worden.

De vraag die ik mij nu stel of Debaets een clausule in haar actieplan opnemen zal die mensen in bescherming neemt die het slachtoffer zijn van dergelijke onbeschoftheden. Ik vrees van niet.

Zohal Demir

Bianca Debaets rommelt graag in de vuilnisbak