20 days in Mariupol

De film 20 days in Mariupol is genomineerd voor een Oscar in de categorie ‘beste documentaire’. Gedurende anderhalf uur passeren beelden van verwoestingen, massagraven en gesprekken met vertwijfelde inwoners de revue. De documentaire omvat de eerste drie weken van de Russische invasie van de industrie- en havenstad Marioepol. De makers zijn Mstyslav Chernov en zijn collega’s van het Amerikaanse persbureau AP.

Hartverscheurend zijn de opnames in ziekenhuizen en geïmproviseerde schuilkelders. Een woedende arts behandelt een zwaargewonde kleuter en roept: ‘De pers is aanwezig, heel goed! Film alles! Zodat die lul van een Poetin dit kind in de ogen kan kijken!’ De journalisten filmen de dood van het vierjarige meisje op de operatietafel. Een beeld dat lang op het netvlies blijft hangen.

Zwaargewonde slachtoffers

Het reporterteam is gestationeerd in een ziekenhuis en rijdt dagelijks mee met de ambulance. Onophoudelijk stromen zwaargewonde kinderen en volwassenen binnen. Een verminkte baby van achttien maanden wordt door zijn ouders naar het ziekenhuis gebracht. De dokters kunnen het leven van het kindje niet redden. De moeder laat haar tranen de vrije loop. Een vader neemt afscheid van zijn 16-jarige zoon die werd verrast door een clusterbom.

Na tien dagen van beschietingen ligt de stad compleet in puin. Elektriciteit en water zijn geblokkeerd. Op de radio is alleen een basstem te horen die de Oekraïense militairen oproept alle verzet te staken. De achtergebleven inwoners hebben nauwelijks te eten of te drinken. Een humanitaire corridor wil er maar niet komen. Plunderingen worden ook gefilmd. ‘Oorlog maakt slechte mensen slechter en goede mensen beter’, aldus Chernovs laconieke toelichting.

Omsingeld door de Russen

Na twee weken wordt ook het ziekenhuis omsingeld door Russische tanks. De reporters zitten in de val. Met de hulp van een politieagent kunnen ze na enkele dagen aansluiting vinden bij een konvooi van het Rode Kruis. De stad valt uiteindelijk na 86 dagen belegering. Meer dan 25.000 mensen sterven door de Russische bombardementen en beschietingen.

20 days in Mariupol is een journalistiek meesterwerk. De film is zonder twijfel een vreemde eend in de bijt op het Amerikaanse glamourfestival. Mstyslav Chernov reageerde nuchter op de nominatie voor de filmprijs. ‘Het is een bitterzoet gevoel. We weten dat deze film een enorme tragedie weerspiegelt, voor de mensheid, voor alle Oekraïners. Het belangrijkste is ervoor te zorgen dat deze tragedie nooit zal worden vergeten.’

De documentaire kan tot 13 maart in het archief van de VRT worden bekeken.