Drugs, een niet te winnen oorlog?

Teun Voeten – oorlogsfotograaf en antropoloog – bracht letterlijk en figuurlijk tientallen conflicten in beeld. In 1994 woonde hij vijf maanden tussen ondergrondse daklozen in New York. In 1998 executeerden gedrogeerde kindsoldaten Teun Voeten bijna in Sierra Leone. In zijn boek Het Mexicaanse drugsgeweld beschrijft hij de hybride oorlogsvoering van het Mexicaans drugskartel, waarvan het businessmodel gebaseerd is op roofkapitalisme en wreedheid.

Internationale dimensie

Teun Voeten kwam in 2015 in beeld toen hij Sint-Jans-Molenbeek met slaande deuren verliet: ‘Het is een etnisch-religieuze enclave geworden van een zeer gesloten, bekrompen gemeenschap.’ Daarna trok hij naar Antwerpen. Toen in zijn straat een explosie vijf wagens vernielde, trok hij naar burgemeester Bart De Wever met het voorstel om het drugsmilieu in de stad te onderzoeken. Zijn onderzoek resulteerde in een nieuw boek Drugs. Antwerpen in de greep van Nederlandse Syndicaten.

Burgemeester Bart De Wever schreef het voorwoord van het nieuw boek van Teun Voeten. Op de persconferentie omschreef hij de drugshandel in Antwerpen als goed georganiseerd, met activiteiten die heel gediversifieerd zijn. De actieve clans krijgen steeds meer een businessmodel en gaan ook steeds meer verdienen. De haven geeft aan de drugshandel een internationale dimensie. Om drugs te kopen is geld nodig, wat dan weer aanleiding geeft tot druggerelateerd geweld.

‘Hoe meer je het druggerelateerd geweld gaat bestrijden, hoe meer zichtbaar het wordt. Als je niets doet dan zie je het ook niet en heb je schijnbaar geen probleem’, merkt De Wever laconiek op. ‘We hebben de indruk dat we intussen met ons beleid al heel wat blaadjes van de bomen hebben geplukt, maar dat de wortels van de boom in o.a. Nederland staan. Zo kan je blijven plukken tot aan jouw pensioen, terwijl de wortels van het probleem nauwelijks worden aangepakt.’ Teun Voeten – volgens De Wever ‘de Paul Jambers van de Antwerpse drugscéne’ – kreeg als opdracht om het hele drugsgebeuren in antropologisch perspectief te plaatsen. Burgemeester De Wever is blij met het boek.

Ook journalisten ‘plegen wel eens een snuifje’.

Burgemeester De Wever: ‘Niemand dealt drugs in deze stad uit armoede. Er zijn geen nobele motieven om te dealen, wel heel menselijke, waaronder hebzucht. Sommigen trachten hun gebruik te rationaliseren, maar dat is intellectueel niet houdbaar.’ Ook journalisten ‘plegen wel eens een snuifje’, waarbij ze heel ‘lichtzinnig abstractie maken van de hele piramide van uitbuiting tot crimineel drugsgeweld in Europa.’

De grootste motivator om drugs te dealen is het grove geld dat met de handel kan worden verdiend. Teun Voeten: ‘Een kilo cocaïne kost in Rotterdam €24 000. Dat wordt versneden tot algauw 2 à 3 kilogram. Dit resulteert dan in 3 000 pakjes aan €50.’ Zo verdien je aan één kilo cocaïne meer dan €100 000. Soms gaat de drugshandel van vader op zoon over, die dan de klantenlijst van zijn vader krijgt. Via een app krijg je ook promotie: ‘Drie zakjes kopen, ééntje gratis.’

Teun Voeten heeft zich in zijn boek geconcentreerd op de clans die op het speelveld actief zijn. De link met Nederland kan je al uit de titel afleiden. ‘Een deel van de verantwoordelijkheid ligt bij een doorgeschoten tolerantiebeleid in Nederland’, aldus Teun Voeten.

Verschillende motivaties

Voeten heeft het ook over de modus operandi van die groepen, gaande van de kleine dealer tot de allergrootste jongens, die in Colombia, Brazilië, Mexico de grote transporten opzetten. De fysieke structuur van de haven van Antwerpen zorgt ervoor dat de controle op de handel heel erg moeilijk verloopt.
In Antwerpen zijn verschillende clans actief, met een oververtegenwoordiging van Marokkanen. Deze groepen maken gebruik van de bestaande familiale netwerken om hun producten te slijten. Netwerken moeten ze zo niet meet opzetten. Ze zijn er gewoon, waardoor de handel vliegensvlug kan verlopen. Dat zal je niet lezen in de recensies van de politiek correcte media.

Wat drijft de drugdealers? Het topkader heeft natuurlijk wel andere motieven dan de kleine straatdealer in Antwerpen. ‘Na onderzoek ben ik tot de vaststelling gekomen dat sociaaleconomische uitsluiting geen rol speelt.’ De aantrekkingskracht van de drugshandel ligt in ‘het snelle geld verdienen, de status, de groepsdruk…’ Een eenvoudige dealer verdient algauw €300 per avond. Tracht de jongeren dan maar eens te motiveren om hun studies af te maken en voor €1 500 per maand een slopende, monotone job uit te oefenen.

Het Nederlands gedoogbeleid

De idealistische hippie met zijn stickie heeft plaats moeten maken voor gladde, keiharde, ijskoude zakenjongens. De laksheid van het Nederlands gedoogbeleid deed de rest, waardoor de narcoticabusiness zo goed als vrij spel kreeg. Zo ontstond er een ondergrondse industrie met een wijdvertakte bovenbouw. Momenteel leggen verschillende drugslabo’s zich toe op de productie van crystal meth, een zeer gevaarlijke drug. Een tijd geleden rolde de politie in Wuustwezel een drugslab op dat crystal meth produceerde. Er waren Mexicanen bij betrokken.

Tot slot onderzoekt de Nederlandse antropoloog welke ondermijnende rol drugs spelen in een samenleving. Druggebruik neemt hand over hand toe. Voeten maakt zich zorgen over ‘de narcotisering van de samenleving’. ‘Ik maak me grote zorgen over de samenleving waar een groot deel zich overgeeft aan roesmiddelen, medicatie, snuiven, zuipen, spuiten en slikken.’

Ook het geweld neemt hand over hand toe. Het overheidsapparaat doet zijn best, maar loopt de feiten achterna. Om het met Teun Voeten te zeggen: ‘De riool is rot. We kunnen enkel het putje kuisen.’ ‘Uiteraard valt dit niet te vergelijken met Mexico, waar er vorig jaar 33 000 doden vielen. In onze contreien is er een escalatie. In Nederland gaat het er brutaler aan toe dan in Antwerpen. Vorig jaar waren er enkele moorden gepleegd door de mocromaffia en er was zelfs een onthoofding. Dat zijn scenario’s die regelrecht uit een draaiboek van een Mexicaans kartel komen. Dit is zorgwekkend.’

De coronamaatregelen…

Heeft het zin om dealers naar de gevangenis te sturen? Volgens Teun Voeten is dat niet het geval. ‘De gevangenis is een uitstekende plek om te solliciteren. Het is een soort van universiteit en symposium. Je bouwt een netwerk op.’ Voeten pleit voor een alternatieve straf. ‘Stuur die jongens naar een vluchtelingenkamp in Afrika. Het voordeel is dat je ze uit hun omgeving hebt weggehaald. Ze zitten in een andere bubbel en komen in contact met andere mensen. Ze steken de handen uit de mouwen en krijgen waardering. Het is een win-winsituatie.’

De coronamaatregelen hebben een invloed op de drugshandel. ‘De wagens van de koeriers vallen meer op en de afzetmarkt wordt een stuk kleiner. Er zijn ook geen festivals waar gedeald kan worden.’ Daardoor zakken de prijzen en zijn de aanbiedingen een stuk lucratiever.
De coronacrisis zal er ook voor zorgen dat heel wat mensen uit de boot vallen en in een uitzichtloos bestaan terechtkomen. ‘Deze mensen worden gevoeliger voor drugsgebruik, waardoor het aantal drugsgebruikers zal stijgen.’