Alles wat in dit boek staat is waar

Elke dag woedt de opiniestrijd: op sociale media, aan de ontbijttafel of in het café. We worden overstelpt met meningen en argumenten en we doen zelf gretig mee. Wij proberen andere te overtuigen en anderen ons. Maar wat zijn de valkuilen van een debat, welke argumenten klinken redelijk, maar zijn bij nader inzien drogredenen of retorische foefjes? Die kwestie levert een prikkelende en eigentijdse lijst op van 49 argumenten in het boek van Maarten Boudry en Jeroen Hopster: Alles wat in dit boek staat is waar.

Dit boek tracht ons te wijzen op denkfouten en de kunst van het discussiëren. De auteurs zijn niet de eerste de beste: Maarten Boudry is wetenschapsfilosoof en verbonden aan de Universiteit van Gent waar hij onder andere de leerstoel van Vermeersch bekleedt. Jeroen Hopster is een Nederlandse filosoof en schrijver. Hopster promoveerde op een proefschrift over evolutie en ethiek en doet momenteel onderzoek naar klimaatonzekerheid. Alle klassiekers uit de dialectiek en sofistiek komen aan bod: argumentum ad hominem,  ad ignorantiam, ad hitlerum, ad verenduciam et cetera.

Hippe dwalingen

Een van de vele dwalingen die in het boek besproken worden is de ‘naturalistische dwaling’. Een dwaling die vandaag erg hip is in tijden van klimaatsspijbelaars, veganisme en paleo-dieëten. Het is de dwaling die inhoudt dat alles wat natuurlijk is ook goed, gezond of wenselijk is. Zo stellen de auteurs dat de pesticide DDT jaarlijkse honderden duizenden levens redt. Daarnaast zijn 99,99 procent van de pesticiden die we binnenkrijgen natuurlijke pesticiden. Ook bioboeren gebruiken kopersulfaat. Er is ondertussen vuistdikke literatuur die stelt dat biologisch eten niet gezonder is dan gewoon voedsel en in bepaalde gevallen zelfs ongezonder is.

De dwaling van de ‘goede bedoelingen’ is ook een klassieker. Zo mag je geen kritiek hebben op de Gutmenschen van de PvdA want die ‘strijden’ tegen armoede. Ludo Martens, oprichter van de PvdA, ging op de koffie in Noord-Korea en steunde de onderdrukkende regimes in Cuba en Venezuela. Bovendien stond Martens achter massamoordenaars en dictators zoals Stalin en Mao en vergoelijkte hij  het bolsjewistische regime in Sovjet-Rusland. In 2011 diende PvdA nog een resolutie in die het regime van Noord-Korea steunde.

Dialectiek als intellectuele schermkunst

De auteurs komen ook met nieuwe dwalingen opdraven zoals de ‘wafelijzermoraal’ als gevolg van politieke correctheid en het cultuurrelativisme. Wie kritiek heeft op dictators moet eerst in eigen, Westerse boezem kijken. Wafelijzermoraal maakt ons blind voor reële culturele en politieke verschillen. Omwille van de zogenaamde loonkloof in België, zou je geen kritiek mogen hebben op de vrouwenonderdrukking in andere landen?

Het boek is een minder gestoffeerde versie van de Kunst van het gelijk krijgen van Arthur Schopenhauer, waarin wordt onderbouwd dat we ons gelijk niet halen met goede argumenten, maar met ’trucs.’ De zogenaamde kunst van de ‘eristische dialectiek’. Schopenhauer somt 38 trucjes op en wijst ons op de woorden die gebruikt worden in een discussie. ‘Een spreker verraadt vaak al van tevoren zijn bedoeling door de namen die hij aan de dingen geeft.’ Dialectiek als intellectuele schermkunst.

Portie kritisch denken?

Is dit boek vernieuwend? Geenszins, al drukt het je af en toe wel met de neus op de feiten. Een portie kritisch denken heeft nog nooit iemand kwaad gedaan. De opiniestukjes in het boek zijn aardig, maar niet intellectueel uitdagend. Voor wie is het boek dan bedoeld? Voor mensen zonder voorkennis van epistemologie, hermeneutiek, logica of dialectiek. Het is toegankelijk en laagdrempelig en werd geïllustreerd met concrete voorbeelden die je meteen kan gebruiken in de praktijk. Een aanrader voor de leek!