Satan: een geschiedenis van de duivel

De duivel is duizenden jaren oud en kent vele gedaantes. Of hij nu Satan, Beëlzebub, Mephistopheles of Lucifer heet, hij blijft mensen ook vandaag nog ongemeen boeien. In dit boek vind je zijn geschiedenis.

In mijn kindertijd verbood mijn grootmoeder me om te lang in de spiegel kijken, want ik zou de duivel wel eens kunnen zien. IJdelheid is een kenmerk van het kwade, weet u wel.

Cultuurtraditie

Op die manier kreeg ik een stuk cultuurtraditie met diepe wortels mee. Professor Danny Praet van de UGent legt met zeven van zijn Gentse collega’s de geschiedenis bloot van het ‘kwade’. Het boek is het product van een lezingenreeks over de duivel van het Centrum voor de Studie van Christelijke Tradities.

Dat is ook meteen het pijnpunt van het werk: het is nog te veel een samenstelling van verschillende auteurs en het leest iets te weinig als een vlot geheel. Maar — nu spreekt het duiveltje op mijn schouder — het is een bijzonder informatief boek over dit intrigerende stuk cultuurgeschiedenis.

Logischerwijze wordt er gekeken naar de bronnen uit de Bijbel, zoals de slang in de tuin van Eden van het boek Genesis, maar de belangrijke invloeden van de klassieke mythologie en de oosterse tradities krijgen minstens net zoveel aandacht en zijn uitermate interessant leesvoer.

Heilshistorie

Professor Caroline Janssen benadert de invalshoeken van de islamitische godsdienst over Satan, over beter gezegd ‘Iblis’ zoals de Koran hem noemt. Een naam die via het Ethiopisch van het Griekse ‘diabolos’ afkomstig is. Net als bij de Joden is ‘Satan’ geen eigennaam in de islam. Het is voor de moslims en de Joden ‘de satan’. Satan staat vol met deze bijzondere soort weetjes.

Mijn persoonlijke voorkeur gaat uit naar de hoofdstukken die de middeleeuwse fascinatie voor de duivel behandelen, zoals de heilshistorie van Hildegard von Bingen. De mooi gepresenteerde miniaturen ervan vormen een prachtige meerwaarde voor het boek.

De delen over Faust en zijn duivelspact of het Afrikaanse geloof in bezetenheid zijn minstens zo interessant. Voor de filmliefhebbers is er ook wat. Een heel hoofdstuk wordt gewijd aan The Exorcist, de beroemde film uit 1973.

Binnenkort worden we weer overstelpt met Halloween, een feest dat ons eigenlijk wordt opgedrongen. Dan kan je misschien Satan in huis halen voor het geval je wat diepgang zou willen bij het griezelen.