De schoonheid van wetenschappelijke boeken

Een boek over boeken die een rol speelden in de geschiedenis doet elke bibliofiel watertanden. Zeker als het bovendien bijzonder mooi is uitgegeven. In Boeken die geschiedenis schreven schreef een puikje van auteurs, onder leiding van de Leidse universiteitsbibliothecarissen Kasper van Ommen en Garrelt Verhoeven, telkens een kort hoofdstukje over een belangrijk boek. Een aanrader voor een dagje leerrijk kijk- en leesplezier.

Verhalen rond 26 boeken

De Universiteitsbibliotheek van Leiden gaf afgelopen maanden enkele boeken uit in samenwerking met uitgeverij Athenaeum. Twee daarvan stonden de afgelopen week in de Nederlandse bestsellerslijsten. De bijhorende tentoonstelling bij Boeken die geschiedenis schreven is eveneens een succes.

Waar het eerder uitgegeven boek Grensverkenningen soms ergerlijk blijkt door de vaak domme en pretentieuze beuzelarij van Kester Freriks, blijkt Boeken die geschiedenis schreven zonder meer boeiend. Slechts een of twee van de verhalen rond de 26 boeken stelt een klein beetje teleur. Dat de nadruk op de band met de Leidse universiteit ligt mag hoegenaamd geen bezwaar zijn om als Vlaming je te verlekkeren aan dit boek.

Over boeiende bekenden en onbekenden

Persoonlijk heb ik wellicht het meest genoten van de korte essays rond Scaliger, Waghenaer, Descartes, Grotius, De Vries, Huygens en Huizinga. Dit omdat die al heel lang tot mijn interesses behoorden. Maar dit aangename weerzien met oude bekenden is misschien minder belangrijk dan de kennismaking met boeiende onbekenden. Golius, Worm of Captein, bijvoorbeeld. De vraag is echter of hier geen spoileralert van toepassing is.

Het hoofdstuk over Jacobus Golius en zijn Latijns-Arabisch woordenboek is zo boeiend dat het bijna ondraaglijk is dat het maar acht pagina’s inclusief reproducties duurt. Mocht de auteur, Arnoud Vrolijk, ooit ergens een avondvullende lezing geven over dit onderwerp, dan mag een rechtgeaarde taal- of geschiedenisfreak dat voor geen geld missen.

Hetzelfde geldt voor Marika Kebluseks stukje over verzamelaar Ole Worm, die perfect in het fenomeen van de vroegmoderne Wunderkammer past. Een echte ontdekking is het stuk over Jacobus Captein. Deze Afrikaanse man komt zeer genuanceerd aan bod in het stukje van de op Twitter vaak zeer controversiële onderzoeker Karwan Fatah-Black. Lezen en nadien googlen tot de late uurtjes.

Hoesein Djajadiningrat

Van vele beschreven boeken heeft de lezer allicht al vaag gehoord. Al was het maar via straatnamen of het bekijken van catalogi van veilingen van oude drukken. Van Hoesein Djajadiningrat had deze inktkoelie nog nooit gehoord ondanks cursussen Bahasa Indonesia enkele decenniën geleden. Djajadiningrat was de eerste Indonesische student die als doctor promoveerde in Leiden.

Deze regentenzoon levert een prachtig verhaal op en hij maakte de baan vrij voor vele ‘inlanders’ om in Leiden te komen studeren. Pas in 2020 kreeg hij van de president van Indonesië de erkenning voor zijn verwezenlijkingen voor de Indonesische wetenschap. Momenteel werkt men dankzij een crowdfunding aan een biografie.

Prachtig verzorgd boek

Ingaan op elk van de uitmuntende portretten van een boek en auteur zou te ver leiden in een recensie en het zou misschien het gegarandeerde leesplezier een beetje verpesten.

De boeken van Athenaeum zijn doorgaans zeer mooi uitgegeven. In dit geval heeft de uitgever zich echter overtroffen. Op zich al de vierkleurendruk, met prachtige reproducties van de frontispices, kaarten, gravures, enzovoort, loont de moeite om dit boekje ter hand te nemen. Ook bladspiegel en lettertype zijn stijlvol en hoogst aangenaam. De omslag en boekverzorging van Frederik de Wal verdienen een pluim, net als de fotografie of scans van de besproken boeken door de Universiteitsbibliotheek van Leiden.

De tactiele ervaring van het aangenaam zachte papier en de sobere kaft (geen glanzend gelamineerde) met flappen is een ervaring om even bij stil te staan.

Voor de liefhebber van geschiedenis, van oude boeken, mooie reproducties en boeiende weetjes is dit boek een aanrader.