Een oud maar ononderzocht spoor naar de Bende van Nijvel: de Franse piste

De Bende van Nijvel en het bijhorend onderzoek spreken tot de verbeelding van menig complotdenker. Tot vandaag blijft de ware toedracht achter de moorddadige overvallen uit het begin van de jaren ’80 van de vorige eeuw gehuld in mysterie, ondanks twee parlementaire onderzoekscommissies en veertig jaar politioneel onderzoek door verschillende gespecialiseerde cellen.

Auteur Jean-Pierre Adam, gepensioneerd rijkswachter en lid van de gerechtelijke politie, brengt nu met zijn boek De Bendes achter de Bende, misdaad kent geen grenzeneen nieuwe hypothese naar voren. Geen extreem-rechts complot van autoritaire (ex-)rijkswachters, geen wilde destabiliseringsplannen van binnen- of buitenlandse inlichtingendiensten, maar ordinair brutaal banditisme. Brutaal banditisme dat voor het wegvallen van de Europese grenzen vanuit Noord-Frankrijk ongestoord op Belgische bodem zijn gang kon gaan.

Michel Piro

Adam werkte tijdens de zaak Dutroux op het dossier van de vermoorde restauranteigenaar Michel Piro. Deze man werd op een snelwegparking geliquideerd nadat hij had rondgestrooid dat hij belangrijke onthullingen zou doen in verband met de zaak-Dutroux. Deze zaak leidde Adam naar Charleville in Noord Frankrijk. Daar ontdekt hij dat de verdachten van de moord op Piro geen onbekenden zijn en reeds in 1982, bij het begin van de aanslagen van de Bende van Nijvel, op de radar verschenen als verdachten. Tot zijn verbijstering werd dit spoor nooit degelijk onderzocht. Hij voert zelf onderzoek uit en maakt de resultaten over aan zijn collega’s die het dossier van de Bende beheren. Eveneens zonder resultaat. Dit gegeven op zich is verbijsterend en toont het belang van dit werk aan.

Gerenommeerd speurder

Adam is een gerenommeerd speurder met een staat van dienst om fier op te zijn. Nu de verjaring van de feiten, in 2025, met rasse schreden nadert, wil hij nog één maal aan de boom schudden en zijn onderzoekspiste naar voren schuiven in de hoop dat ze ernstig onderzocht wordt. Volgens Adam is er nog steeds hoop om de zaak tot een goed einde te brengen, indien de juiste focus wordt gelegd. Hij onderbouwt zijn hypothese met tal van documenten en processen-verbaal. Het spoor van de Noord-Franse bende die gedreven door winstbejag en psychopathische moordlust overvallen uitvoert over de grens, sluit ook aan bij de analyse van gerenommeerde profilers zoals Daniële Zucker en de gewezen procureur des Konings van Nijvel Jean Deprêtre: uiterst gewelddadige overvallers die in ons land toesloegen om zich dan terug te trekken in hun veilige thuishaven over de grens.

De verhalen en pistes over extreem-rechtse complotten van de rijkswacht en de inlichtingendiensten, al dan niet gesteund door figuren uit de omgeving van Westland New Post, Front de la Jeunesse en het Gladio-netwerk, zijn volgens Adam hersenspinsels die enkel de aandacht afleiden van de ware toedracht van het verhaal: teleurstellend simpel banditisme.

Ex-rijkswachter

Adam geeft op een duidelijke manier weer hoe hij zijn denkpiste opbouwt, aan de hand van officiële verslagen en pv’s uit het dossier, waarvan velen van zijn hand zijn. Het feit dat de auteur zelf ex-rijkswachter is, zal bij sommigen de bedenking opwerpen dat hij betrokken partij is en er alle belang bij heeft om de rol van die organisatie toe te dekken. Daar staat tegenover dat er nooit enig overtuigend bewijs werd geleverd van betrokkenheid van de rijkswacht.
En zou het te gedurfd zijn om aan te stippen dat de politiek er steeds op uit is om onfrisse zaken te linken aan (extreem-) rechts? Een verklaring die zich toespitst op zwaar banditisme uit Noord=Frankrijk, verbonden met het Noord-Afrikaanse misdaadmilieu, lijkt té prozaïsch, maar is misschien net daarom veel voor de hand liggender.

Want dat is één van de zaken die opvallen in het werk van Adam: uit vele getuigenverslagen blijkt dat de daders vaak Arabisch of Frans met een Arabische tongval spraken. Een interessant detail dat mij tot het lezen van dit boek onbekend was.

DeBendes achter de Bende, misdaad kent geen grenzen, werd vertaald uit het Frans. Prof. dr. Marc Cools, hoogleraar Criminologie aan de Universiteit Gent, schreef het voorwoord en onderschrijft hiermee het belang van dit werk.
Door de stijl van de auteur, die gekenmerkt is door zijn beroepsverleden, leest het boek niet steeds even vlot. De lezer zal zich hierdoor echter niet laten afschrikken: de materie is boeiend genoeg om dit obstakel te overstijgen. Al blijft de lezer op het einde op zijn honger zitten. Het dossier is namelijk nog niet afgesloten.
Hopelijk draagt dit boek bij tot een degelijk onderzoek van de Franse piste, die tot nog toe werd genegeerd.