Het origineel is naar het schijnt beter

‘Churchill is het grootste menselijke tegenbewijs dat de geschiedenis het verhaal is van grootse en onpersoonlijke economische krachten.’ Het is het statement van Boris Johnson, de conservatieve Londense burgemeester, naar voren gebracht in zijn recentste boek The Churchill Factor, How one man made history.

Johnson was in de jaren ’90 Europees verslaggever voor The Daily Telegraph en later de hoofdredacteur voor het tijdschrift The Spectator en bewees in die jaren dat hij een meesterlijke pen had. In ons taalgebied verscheen er in 2008 een vertaling van zijn onderhoudend boek over het Oude Rome.

The Churchill Factor is een vlot lezend en duidelijk voor een ruim publiek geschreven boek. Op elke bladzijde zingt de Londense opper-Tory de lof van het Britse monument waardoor het werk meer wegheeft van een hagiografie dan van een biografie. Zo verzwijgt Johnson de kwalijke kanten van de oorlogspremier geenszins, maar hij praat elk aspect dan weer goed en sabelt elke criticus gemeen neer. Dresden en Gallipoli, het was allemaal goed bedoeld, lijkt zijn voornaamste argument. Toch wijst het boek de lezer op een aantal aspecten van de gedreven persoonlijkheid van Churchill. Het hoofdstuk over de manier waarop Winston Churchill zijn wereldberoemde speeches creëerde is interessant en biedt een leuke inkijk in ’s mans doorwrochte werkwijze. De rol van Churchill in de ontwikkeling van de tank is op zijn minst geniaal. Je kan ook niet anders dan je verkneukelen in de vele – al dan niet historisch correcte – quotes van de zwaarlijvige kolos die soms op het randje zijn van wat we vandaag acceptabel noemen. ‘Winston, you are drunk’, kloeg Labour parlementslid Bessie Braddock. ‘Madam, you are ugly, and I will be sober in the morning’, was zijn antwoord.

Over de Nederlandse vertaling klinkt het verwijt dat de auteur een ‘matte stijl’ hanteert. Dat gaat alleszins niet op voor de originele Engelstalige versie die bevlogen en met humor is neergepend in een stijl die wat doet denken aan P.G. Wodehouse. ‘The truth is that though I love writing and thinking about Winston Churchill, the old boy can sometimes be faintly intimidating.’

Critici van het boek zien er een verborgen zelfpromotie van Johnson in. Dat is goed mogelijk, gezien hij er maar niet genoeg van krijgt om te benadrukken welke buiten-de-band-springende persoonlijkheid Churchill wel was en hoe de elite van de Conservatives hem eerder een ongeleid projectiel vond dan een geloofwaardig politicus. Zowaar een beschrijving die ook voor Boris Johnson zelf zou kunnen opgaan. Wie zich hier niet blind op staart en zich ook niet stoort aan de idolatrie van de auteur voor Churchill, zal dit boek onderhoudend en jolly well written stuff vinden. De Nederlandstalige versie laat ik daarom liever aan me voorbijgaan. Want het origineel is altijd beter en dat geldt ook voor Winston en Boris.