‘Land zonder Koning’: 36 uren geen vorst, om Belgische crisis te vermijden

Professor-emeritus Jan Velaers bracht onlangs het prachtige boek Land zonder Koning uit. Boudewijn, de abortuswet en de mini-Koningskwestie spelen de hoofdrol in het verhaal, dat het politieke landschap en dreigende crisissen binnen ons Belgenland onder de loep legt.

Zondag 1 augustus 1993, ergens vroeg in de ochtend, verspreidde droef nieuws zich snel in België. Koning Boudewijn was onverwachts overleden in zijn vakantieresidentie, in het zuiden van Spanje. Een week lang volgden ontelbare getuigenissen over de man die bijna 52 jaar lang regeerde, en een ingewikkeld land tussen zijn broze handen vasthield.

Kritiek

Al klonk er niet enkel lof, maar ook kritiek door de wandelgangen. De Vlamingen hadden het vooral over het communautaire beleid van de vorst, dat niet altijd in het voordeel van het noordelijk landsdeel gevoerd zou zijn. Het radicaal afkeren van de nieuwe abortuswet door de vorst, in naam van christelijke en morele overtuigen, ontsnapte aan de aandacht. Sterker nog: duizenden Belgen brachten Boudewijn een laatste groet in het koninklijke paleis.

Bijna 42 jaar kenden ze geen ander staatshoofd. Maar tegenover de nieuwe, onverwachte koningskwestie stond een positief gevoel bij de bevolking. Een normale reactie, want een groot deel van de Wetstraat en de publieke opinie had geen zin meer om de eerste Koningskwestie opnieuw op te rakelen.

De dood van Boudewijn had tot een politieke crisis kunnen leiden, en toch bleef die uit. Misschien was er nog een andere reden voor de positiviteit onder de bevolking. Want deze keer waren ook de grote, politieke families nauw betrokken in de situatie. Veel burgers waren trouwens supporters van de abortuswet, en vonden dat Boudewijn alles gedaan had wat hij kon en respecteerden zijn gewetensbezwaren. Want Boudewijn was bereid zijn troon af te staan voor zijn diepe en hechte overtuigingen, iets dat hem bij velen populair maakte.

Jan Velaers

Professor-emeritus Jan Velaers treedt met zijn boek Land zonder Koning in de voetsporen van zijn collega Herman Van Goethem, die een prachtig boek over Leopold III schreef. Van de ene Koningskwestie naar de andere dus… Velaers is zich bewust van de bijzondere gebeurtenissen die zich na de dood van Boudewijn afspeelden.

In het abortusdebat waren er héél wat politieke en andere leider betrokken, maar Velaers en Van Goethem slaagden erin getuigenissen uit eerste hand te verzamelen. De meest betrokken persoon was hoogleraar en secretaris van de ministerraad onder de regering-Martens VIII André Alen. Alen was de man die een uitweg tijdens een crisis op tafel legde, zo blijkt uit de memoires van Wilfried Martens. Hij gaf Velaers en Van Goethem een volledige relaas van de gebeurtenissen.

Een andere hoofdgetuige was Herman Van Rompuy, ex-voorzitter van de CVP.

Politieke thriller

Land zonder Koning is een prachtige politieke thriller. De lezer krijgt een nauwkeurige blik op belangrijke, politieke gebeurtenissen uit het verleden en waant zich haast in de Wetstraat. Het boek bevat nooit eerder gegeven details, waaronder het enthousiasme bij sommige ministers wanneer er door Boudewijn werd gesproken over ‘de onmogelijkheid om te regeren’.

36 uren zonder koning, zodat een fundamentele politieke en maatschappelijke crisis vermeden kon worden. Het is niet niks, en zeker bewonderingswaardig. Of dat vandaag nog kan is nog maar de vraag, want het noodzakelijke politiek geweten lijkt bij veel ministers naar de noorderzon verdwenen…