Leven van Julia Caesaris maior door roze bril

Het leven van Julia, de enige dochter van keizer Augustus, spreekt tot de verbeelding omdat Julia omwille van zogenaamd zedeloos gedrag door haar eigen vader werd verbannen. Hetzelfde overkwam haar dochter Julia. Hoewel over de meeste excessen en perversies van de leden van de Julisch-Claudische dynastie in Rome zeer veel geweten is, tast men wat betreft Julia vooral in het duister.

Verslag vanuit perspectief van Julia

De Nederlandse, in Rome wonende schrijfster Rosita Steenbeek schreef een ‘historische roman’, Julia, over Julia’s leven en vulde de gaatjes op. Geen biografie, maar meer een verslag vanuit het perspectief van Julia. Hoewel toch met een beetje afstand: in de derde persoon en niet in de eerste persoon. Die kunstgreep leest bijzonder aangenaam weg en het boek verveelt nergens. Nergens verliest de auteur zich in tenenkrommend gepsychologiseer.

Bij een historische roman denken veel lezers niet direct aan enkele reisdagboekachtige notitietjes van de auteur afgewisseld met een beschrijving van een leven van een historische figuur. Toch is het dat wat Steenbeek eigenlijk doet. En het werkt. De vraag is of het nu literatuur of lectuur is. De roman etaleert ook geen literaire pretenties en de taal is gewoontjes, maar juist daardoor leidt ze ook niet af van het verhaal en dat verhaal is boeiend. Toegegeven, de kalverliefde voor Iullus (een zoon van Marcus Antonius) neigt naar bouquetreeksromantiek, maar ook dat ergert nooit.

Bij historische romans (en vooral Nederlandstalige) vormt ergernis over gekunsteldheid, anachronismen en klinkklare nonsens vaak een rem op het leesplezier. Als fan van Romeinse whodunits zoals van Steven Saylor of Lindsay Davis ligt de lat bij ondergetekende dan ook hoog. Die lat: daar gaat Steenbeek onderdoor. Fijne humor zoals bij Saylor en vooral Davis ontbreekt geheel. Ook het willen verklaren ontbreekt en ook de historische context blijft zeer mager. Toch is het geen kritiek op Julia.

Accuraat en vlot leesbaar

Ondergetekende las het boek in één ruk uit. 317 pagina’s die nooit verveelden. Zaterdagochtend in een tuinstoel in het zonnetje, tussendoor een boterham en kop koffie rond de middag en om zes uur ’s avonds was de roman uit. Zoiets gebeurt wel vaker, maar zelden met een boek zoals Julia.

Daarom dat ik hier een lans wil breken voor de roman. Ten eerste is de historische informatie behoorlijk accuraat en vlot leesbaar. Ten tweede zijn de reisboekpassages vermakelijk en relevant. En ten derde is er de mooie kaft met een detail van een schilderij van Sir Lawrence Alma Tadema (de succesvolle Friese oud-student van de Antwerpse Kunstacademie die de sensuele klassieke oudheid tot zijn handelsmerk maakte en in Engeland de bestbetaalde kunstschilder werd).

Bij Rosita Steenbeek denken veel lezers allicht meteen aan een ietwat vreemde Nederlandse mythomane die vroeger koketteerde met haar relatie met een wereldberoemde bejaarde Italiaanse cineast en enkele bekende schrijvers. Laat die vooroordelen achter. Vergeet het vele roze op de harde kaft van de roman. Lees het boeiende leven van Julia dat pretentieloos neergeschreven is, historisch interessant blijft en een zelfbewuste vrouw toont zonder in feministisch revisionisme te vervallen.

Apologetisch

Wel heeft de roman een ietwat apologetische insteek. Steenbeek focust vooral op Julia’s voorliefde voor literatuur en de liefdeloze relatie met Augustus en de boze stiefmoeder Livia. Julia Caesaris maior (zoals haar wetenschappelijke naam luidt) of Julia de oudere (haar eveneens verbannen dochter is bekend als Julia minor) was de grootmoeder van keizer Caligula en overgrootmoeder van keizer Nero.

Over het algemeen beweren de meeste Latijnse auteurs dat ze zeer promiscue was. Eén uitzondering was Macrobius die haar intelligentie en scherpe gevatte humor loofde. Steenbeek omzeilt die promiscue levenswandel en beperkt die tot twee bekende minnaars (Sempronius Gracchus en Iullus Antonius). Wel gebruikt ze de beruchte quote van Julia dat ze enkel passagiers meenam als het ruim vol was. Doelend op het feit dat al haar kinderen leken op haar tweede man Agrippa. Bepaalde auteurs identificeren haar als Corinna in de Amores van Ovidius. De fans van I, Claudius van Robert Graves en de gelijknamige tv-serie zullen zich ook herinneren dat Julia daar zeer positief uit kwam.