Oorlog met Rusland: invasie in Oekraïne grondig toegelicht

Het boek Oorlog met Rusland werd geschreven door de Nederlandse journalist Michel Krielaars. Hij was van 2007 tot 2012 correspondent in Rusland. Krielaars is historicus en als redacteur verbonden aan het NRC Handelsblad. De Amsterdammer schreef meerdere werken over Rusland waarvan Het brilletje van Tsjechov de bekendste is.

Het boek Oorlog met Rusland is een geactualiseerde en uitgebreide editie van het in 2014 verschenen werk Het kleine koude front. Ook als deze waarschuwing er niet was geweest, zou het toch zijn opgevallen dat het hier om een samenvoeging van twee teksten gaat. Eerlijkheidshalve moet gezegd worden dat mijn aandacht alleen aan het begin op een enkele niet geheel soepele overgang viel. Krielaars is een uitstekende schrijver die de lezer op luchtige wijze meevoert in zijn beschouwingen. Al snel is de melding over de geactualiseerde versie vergeten.

Invasie

Net als bij de meeste andere auteurs die over het thema schrijven is de instap zeer emotioneel. Het nieuws over de invasie in de vroege ochtenduren van 24 februari 2022 komt ondanks alles onverwacht en brengt een schok teweeg. De ‘redenen’ voor de aanval opnieuw te lezen, roept nog steeds hetzelfde ongeloof op als bij de toenmalige stoïcijnse aankondiging door Vladimir Poetin.

‘Keer op keer is het immer goedwillende Rusland door de Amerikanen en hun Europese bondgenoten bedrogen. Nu naderen ze de grens van ons land’ was de kern van zijn boodschap die direct door een grote groep Russen werd overgenomen als de enige ultieme waarheid over de ‘speciale militaire operatie.’

Volk

Daarbij komen we direct bij de enige stelling in het boek waar ik moeite mee heb, namelijk dat ‘bij veel gewone Russen de oorlog in het verkeerde keelgat schiet’. Ik wilde het ook heel graag zo zien, maar werd razendsnel uit mijn dromen geholpen door vrienden en kennissen uit Rusland. Hoewel de Russische overheid ware cijfers verhulde, kan ik met overtuiging zeggen dat er in heel Rusland zeker geen duizenden mensen de straat op gingen om te protesteren tegen de invasie. Het ging eerder om enkele honderden actieve andersdenkenden verdeeld over het immense land dat een zesde van het aardoppervlak omvat.

Toegegeven, het is een onmogelijke zaak de houding van een compleet volk te beschrijven. Dat Krielaars tijdens zijn correspondentschap vooral met hoger opgeleide inwoners in Moskou te maken heeft gehad, wordt weerspiegeld in zijn vanuit westers opzicht optimistische kijk. Dat de genoemde ‘ouders van tweehonderdduizend jongens van zo’n zeventien of achttien jaar oud’ niet blij zouden zijn met de oorlog, is helaas een wensdenken.

De meeste ouders waren uiteraard tegen het feit dat hun kind zou kunnen sterven aan het front, de invasie werd echter door een overgrote meerderheid ondersteund. Protesten reduceerden zich tot kleine groepen activisten en eenmansacties, voornamelijk door jonge vrouwen. Zelfs in een metropool als Sint-Petersburg zijn momenteel nog slechts een vijftigtal mensen te vinden, die actief tegen de oorlog ageren.

Dictator

Zeer geslaagd is de beschrijving van de achtergrond en de denkwijze van Vladimir Poetin. Kleine anekdotes helpen de puzzelstukjes op hun plaats te leggen. Zoals Poetin die in april 2008 tegen George W. Bush zegt: ‘Je weet toch, George, dat Oekraïne helemaal geen staat is? Een deel van het gebied is Oost-Europa, een ander deel, een aanzienlijk deel, is door ons weggegeven.’

Dankzij een brede kennis van de Russische politiek en citaten van onbetwiste kenners als de Wit-Russische auteur en onderzoeksjournalist Svetlana Aleksijevitsj en de inmiddels overleden notoire activiste Valeria Novodvorskaja wordt de door Poetin en zijn elite ingeslagen weg op kundige wijze verklaard.

Nederlandse spelling

Er wordt gekozen voor de schrijfwijze Kyiv in plaats van Kiev. Mogelijk is dit een keuze die de uitgever heeft doorgezet. Het objectief noemen van feiten, zoals Krielaars dat als ervaren journalist feilloos doet, plaatst de handelingen van de Oekraïense soldaten, hun buitenlandse medestrijders en de regering in Kiev als vanzelf in het juiste daglicht. Het veranderen van de Nederlandse spelling als sympathiebetuiging lijkt misplaatst, maar het is uiteraard een mooie aanleiding voor discussie.