Supertalent levert meesterwerk af

Met Dagen van Zand verscheen op 21 mei een van de beste grafische romans ooit. De auteur is een relatief onbekende Nederlandse tekenares die bulkt van het talent. Wie nog nooit een beeldroman (graphic novel) las, moet daar maar eens een begin mee maken en dit lijvige boek ter hand nemen. Het verhaal is historische fictie, maar toont hoe realisme, schoonheid en poëzie één van de gruwelijkste economische crisissen kunnen vertalen naar een esthetische en intellectuele topervaring.

Sublieme grafische historische roman

De Dust Bowl en de The Great Depression zijn heel boeiende periodes en ze leverden al grote Kunst op over menselijk leed. Het leverde parels op zoals The Grapes of Wrath van Nobelprijswinnaar John Steinbeck. De foto’s voor de Farm Security Administration (FSA) behoren tot het collectieve geheugen en maken deel uit van elke cursus fotografie, massamedia of beeldvorming. Vooral de foto van de ‘migrant mother’ door Dorothea Lange is één van die iconische beelden.

Deze foto raakte de auteur bijzonder blijkt uit het nawoord. Nu tekende en schreef deze auteur, de Nederlandse striptekenares Aimée de Jongh (1988) dankzij een reisbeurs van het Nederlands Letterenfonds met Dagen van Zand een sublieme grafische historische roman uit over de Oakies eind jaren 1930.

Het boek met harde kaft is tevens één van de mooist uitgegeven boeken van de afgelopen maanden. De lezer hoeft geen stripfanaat te zijn om die zowel tactiele als esthetische ervaring naar waarde te kunnen schatten. Het verhaal is historische fictie en vertrekt vanuit het perspectief van één van de jonge fotografen van de FSA. Het personage John laat toe om zowel grafisch als poëtisch een reis te maken door deze gruwelijke periode in de Amerikaanse geschiedenis. De reproductie van authentieke foto’s uit dit tijdsgewricht completeren perfect dit project.

Herinneringen aan die andere klassieker

Zoals vaker bij graphic novels verlaat de auteur soms de puur lineaire opbouw in platen met stroken. Nooit of te nimmer heeft dit echter noodlottige gevolgen voor de leesbaarheid. Alle soms zo kenmerkende arrogantie of gekunstelde artistiekerigheid die vele barslechte pretentieuze grafische romans onuitstaanbaar maken, ontbreekt geheel.

De tekeningen roepen ook herinneringen op aan die andere klassieker uit de jaren 1930 As I lay dying van William Faulkner dat in de jaren 1990 als Tandis que j’agonise werd geïllustreerd door André Juillard. Nochtans een striptekenaar met een geheel andere stijl dan De Jongh. Aimée de Jongh heeft een klassiek ogende, doch ook zeer persoonlijke tekenstijl. Een stijl met een zeer internationaal kantje. Haar in een hokje stoppen bij bepaalde scholen is schier onmogelijk, maar daarnaast hebben haar tekeningen iets universeels, iets internationaals.

Haar coloriet maakt na inkleuring ook dat ze de gemiddelde kwaliteit van de betere strip verre overstijgt. De beste beschrijving van haar stijl is misschien dat het een artistieke synthese is van Europese stripverhalen en meer trans-Atlantische graphic novels. Daarom ook dat haar hommage aan de Blauwbloezen van zes pagina’s uit 2016 zo raak was. Ook hier toonde ze haar onwaarschijnlijk talent qua tekenen, scenografie en inkleuring.

Het Taxi-succes

Ondanks het succes van haar eerste grafische roman Taxi zullen weinig lezers haar kennen. Aimée De Jongh studeerde animatie aan de Willem de Kooning Academie te Rotterdam. Daarna trok ze naar KASK Gent en later deed ze nog wat in de Manufacture des Gobelins in Parijs. In 2017 tekende ze journalistieke strips over vluchtelingen in Lesbos. Recent maakte ze zes tekenfilms voor de controversiële Slavernij-tentoonstelling van het Rijksmuseum te Amsterdam. De Jongh geeft ook les.

Dagen van Zand verschijnt meteen ook in het Frans bij Dargaud. Na het verschijnen van dit boek behoort ze onweerlegbaar tot de groten van de hedendaagse strip in Europa. Indien dit boek geen prijzen in de wacht sleept in de loop van 2021 zou dat zeer verbazen. Bij deze mijn nominatie voor elke literaire of stripprijs.

Deze recensie werd geschreven op 25 mei jl.