The Green Knight: een mythische uitdaging

Een ridder, schijnbaar gemaakt van bronsgroen eikenhout, rijdt duivels schaterend met zijn hoofd in de hand weg van het hof van koning Arthur. Het is wat de teaser van de nieuwe film The Green Knight je prijsgeeft en het is ook de scene die ik me herinnerde van het middeleeuwse heldengedicht Sir Gawain and the Green Knight.

Een uitdaging

Regisseur en scenarist David Lowery baseerde zich op het 14de-eeuwse Arthurgedicht, maar hij gaat er helemaal zijn eigen weg mee. Sir Gawain is in de oorspronkelijke versie een voorbeeld van deugd en moed, maar in de filmversie is hij vooral een met zichzelf worstelende bangerik. Die bange Gawain wordt voortreffelijk vertolkt door Dev Patel. De acteur verbeeldt knap de voortdurende interne strijd die de ridder voert, een strijd tussen wat hij wil zijn en wie hij echt is.

Gawain neemt op Kerstmis de uitdaging aan om deel te nemen aan een spel. De uitdaging komt van een groene ridder die op zijn duister paard de zaal van de ronde tafel komt binnengereden. De spelregels klinken als volgt: wie durft, die mag ’the Green Knight’ onthoofden, op voorwaarde dat die een jaar en een dag later zijn aanvaller hetzelfde mag aandoen in ’the Green Chapel’. De oude koning Arthur is te zwak om zelf de uitdaging aan te gaan en dus springt Gawain in de bres. Wat volgt is de scene die ik aan het begin beschreef.

Wilde romantiek

Interessant is het om vast te stellen dat Lowery kiest voor een oude koning met een schijnbaar even verzwakt koninkrijk. In de 14de-eeuwse versie speelt het verhaal zich af in de beginjaren van Arthurs hof. Gawain geniet in de film zichtbaar van de roem die hij verworven heeft door de groene ridder te onthoofden. Maar hoe nader het moment komt dat hij het tweede deel van het spel moet spelen, hoe angstiger en onzekerder hij wordt. In scenes die baden in vroegchristelijke en paganistische sferen vertrekt Gawain, op zoek naar zijn lot in ’the Green Chapel’.

De tijd die je als kijker krijgt om de jonge ridder op zijn ros te zien vertrekken omgeven door een desolaat landschap doet deugd. Dit is geen film die het moet hebben van flitsende scènes, maar van zijn prachtige schildering van een haast mythisch Brittannië dat baadt in grijze mistnevels en gebukt gaat onder de zwaarmoedige wolken. Ook de beelden in de groene kapel — waar een uitgeputte Gawain wacht op het in actie komen van de standbeeldachtige groene ridder — lijken zo uit een wild romantisch schilderij van Caspar Friedrich te komen.

Verschillende lagen

Maar eerlijk is eerlijk: de film is soms gewoon vreemd. Die vreemdheid overstijgt regelmatig het occulte of het mystieke doel van de beelden. Je hebt als filmkijker toch wel enige bagage nodig om alles te kunnen volgen. De groene ridder is een creatie van Gawains moeder, de zus van de koning. Dat leer je uit de film. Uit de Arthurverhalen weet je dat die moeder de tovenares Morgana is en dat ze ondergang van haar koninklijke broer nastreeft. Die kennis maakt de verhaallijn in The Green Knight enigszins logisch. Zeker wanneer je de voorspellende scenes ziet waarin Gawain koning Arthur opvolgt en zijn koninkrijk naar de afgrond leidt. Ik geloof niet dat iedereen die naar deze film kijkt hiervan op de hoogte is.

Dit is dus een film met verschillende lagen. David Lowery creëerde met zijn 21ste-eeuwse versie van het eeuwenoude gedicht niet meteen het meeste toegankelijk voorbeeld van grote cinema. Wie een klassieke ridderfilm verwacht of een fantasy-horror, die is eraan voor de moeite. Wie echter geniet van weids- en traagheid en het bizarre weet te appreciëren, die kan zijn hart ophalen bij The Green Knight.