De voormalige president van Zambia Kenneth Kaunda is vorige donderdag overleden. Hij was de vader van de onafhankelijkheid van het voormalige Britse protectoraat, Noord-Rhodesië. Kaunda was ook de eerste president van de Republiek Zambia en inspireerde heel wat onafhankelijkheidsbewegingen in omringende landen. In Afrika brengen verschillende landen hem hulde.

Longontsteking

De allereerste president van Zambia, Kenneth Kaunda, is op de vooravond van zijn 97ste verjaardag in de hoofdstad Lusaka overleden aan een longontsteking. De informatie werd bevestigd door de Zambiaanse overheid: ‘Hij is vredig gestorven om 14.30 uur (12.30 GMT) in het ziekenhuis,’ zei regeringssecretaris Simon Miti op de nationale televisie. Er is een rouwperiode van 21 dagen afgekondigd.

Zuid-Afrika heeft vrijdag tien dagen van nationale rouw afgekondigd. ‘Ter nagedachtenis aan deze grote leider, kondigt de Zuid-Afrikaanse regering met onmiddellijke ingang een periode van tien dagen van nationale rouw af,’ verklaarde president Cyril Ramaphosa. ‘Hij stond het Zuid-Afrikaanse volk bij toen wij hem het meest nodig hadden en was standvastig in zijn verlangen naar de voltooiing van onze vrijheid‘, aldus nog de Zuid-Afrikaanse president, die Kenneth Kaunda omschrijft als ‘de vader van de Afrikaanse onafhankelijkheid en eenheid’, wiens leiderschap een ‘bron van inspiratie en veerkracht’ was.

Nelson Mandela

Het was onder Kaunda dat Zambia in Afrika een van de sterkste  tegenstanders werd van apartheid. Zambia heeft zelfs verschillende ANC-kaderleden in ballingschap op zijn grondgebied ontvangen. Kaunda was ook de eerste buitenlandse leider die een bezoek kreeg van het Zuid-Afrikaanse bevrijdingsicoon Nelson Mandela na diens vrijlating uit de gevangenis in 1990.

De regering van het naburige Botswana heeft eveneens een nationale rouwperiode van zeven dagen afgekondigd. ‘Ter ere van deze grote zoon van de grond, heb ik een rouwperiode van zeven dagen afgekondigd in Botswana, waarin alle vlaggen halfstok zullen hangen,’ zei president Mokgweetsi Masisi op zijn Twitter-account. Hij beschreef Kaunda als een ‘onbaatzuchtige, iconische staatsman‘. Andere landen, zoals Namibië en Tanzania, hebben ook een rouwperiode van zeven dagen afgekondigd. Zimbabwe heeft gekozen voor drie dagen.

Afrikaanse Gandhi

Kenneth Kaunda, bijgenaamd KK, werd wel eens  ‘de Afrikaanse Gandhi‘ genoemd omwille van zijn geweldloos activisme. Hij is ook de vader van de onafhankelijkheid van het voormalige Noord-Rhodesië. Hij stond dicht bij Moskou en leidde het land gedurende 27 jaar grotendeels onder een éénpartijstelsel.

Van wanbeleid …

Het wanbeleid van zijn UNIP partij veroorzaakte een ernstige economische en sociale crisis. Na gewelddadige rellen stemde hij in 1991 in met vrije verkiezingen. Die verloor hij van vakbondsleider Frederick Chiluba. In 1997 werd Kaunda gearresteerd en gevangengezet wegens een vermeende poging tot staatsgreep tegen Chiluba. Maar de aanklacht werd later ingetrokken.

… tot populaire probleem-oplosser

In 2000 ging hij met pensioen en was hij betrokken bij het oplossen van diverse crises op het Afrikaanse continent. Hij was ook geëngageerd in de strijd tegen AIDS, nadat hij zijn zoon aan de ziekte had verloren.

De Afrikaanse Unie zei dat zij een van haar beste zonen had verloren.  De Togolese president Faure Gnassingbé bracht hulde ook met deze woorden: ‘Ik huldig de nagedachtenis van deze grote man wiens historische inzet voor de bevrijding van Zambia en de vrede in Afrika ons Afrikanen inspireert om onze gemeenschappelijke uitdagingen aan te gaan.’ De huidige president van Zambia, Edgar Lungu, uitte zijn ‘grote droefheid’ in een bericht op Facebook. ‘Je vertrok toen we het het minst verwachtten,’ postte hij, klagend over het overlijden van een ‘echt Afrikaans icoon’. Ook de Britse premier Boris Johnson betuigde op zijn Twitter-account,  zijn medeleven aan het Zambiaanse volk en sprak zijn ‘verdriet’ uit.