Soms lijkt vandaag toch nog even op vroeger

Ik word tegenwoordig regelmatig gecontacteerd om iets te vertellen over de Britse koninklijke familie. Zodanig dat een journalist van een bepaalde krant zich verontschuldigde omdat hij me weer eens opbelde. Nochtans zie ik mezelf niet als een ‘royalty watcher’ of ‘expert’. Ik ben alleen maar expert in dingen die me erg interesseren. U mag me bijvoorbeeld gerust een expert noemen in het uitstellen van dingen die dringend moeten gebeuren.

Als het gaat over die koninklijke zaken, spreek bijna uitsluitend in de voorwaardelijke wijze. Het valt me telkens op dat journalisten het daar moeilijk mee hebben. In de artikels waarin ik word geciteerd, schrapt men die voorzichtigheid wel eens. Dat doet me telkens wat grommen. ‘Oei. Is het niet goed?’, vraagt mijn vrouw dan. Ik vind het altijd bijzonder vreemd als mensen met grote stelligheid beweren te weten wat een ander individu, wonend in een of ander groot kasteel, voelt en denkt. Niet voor niets zeg ik in het voorwoord van mijn boekje over Elizabeth II: ‘Dit boek bevat geen alfa en omega over Elizabeth. Dit boek is mijn blik.’

Vervlogen tijden

Laatst ontving ik een vrij onverwacht berichtje van een vroegere schooljuf van me. Dankzij de sociale media kregen we weer contact. Ze liet me weten dat ze op zolder een boek had liggen dat ze aan mij wilde geven. Ik koester mooie herinneringen aan mijn lagereschooltijd. En die juf bezit daarin een prominente plaats. De eerlijkheid gebiedt me te vertellen dat ik geen primus was. Daar was ik te dromerig voor en te veel een speelvogel.

Toen de vroegere juf mij The Golden Book of the Coronation overhandigde, viel het me op dat ze nog altijd even stijlvol was als vroeger. Het kraaknette en klassevolle werk lag blinkend in mijn handen en het verwonderde me niet dat iemand zoals zij het in haar bezit had. Het boek verscheen ten tijde van de kroning van Elizabeth II in 1953. Het is een uitgave van The Daily Mail, toen die krant nog geen ’tabloid’, maar een ‘broadsheet’ was. ‘Kan je er iets mee doen?’, vroeg de juf. Omdat een mondkapje mijn glimlach verborg, blonk mijn hoofd des te meer: ‘Jazeker. Dit is echt een mooi boek!’ En zie, het presentje toverde me weer om in een blij schooljongetje.

De oude bladen van de publicatie vertellen de lezer dat ze een ‘dieper inzicht’ wil schenken in de betekenis van ’the solemn ceremonies of the coronation’. Met verfijnde tekeningen van mannen in robes en kazuifels die ronkende titels dragen als ‘Viscount Cunningham of Hyndhope, Admiral and Victor of Matapan’ of ‘Lord De L’Isle and Dudley’ verhaalt het stap voor stap de facetten van de Britse kroningsritus. Het boek staat stijf van de symboliek uit vervlogen tijden waarbij mannen geknield voor de soeverein hun feodale trouw uitspreken als in een neogotisch tableau-vivant. Ik leer dat de 750 jaar oude St. Edwards Chair, de kroningstroon, voor het eerst in de kroningsceremonie gebruikt werd door Edward II. Dat die koning afgezet werd en vermoord werd — volgens sommige gruwelijke verhalen door middel van een hete pook in zijn aars — vermeldt het boek niet. Oliver Cromwell maakte ook gebruik van de troon om zichzelf te installeren als Lord Protector, toen de monarchie even afgeschaft werd in de 17de eeuw. Dat staat er dan weer wel in.

‘De Britse kroonjuwelen zijn van onschatbare waarde en zijn van nationaal belang’, lees ik. ‘Weinig andere landen bewaren de kroningsceremoniën zoals Groot-Brittannië dat doet. Er vinden geen kroningen meer plaats in Aken of Reims en de kronen en scepters van de Habsburgers en de Hohenzollern zijn museumstukken geworden.’ De tekst is duidelijk met een zelfzekere hand geschreven. Net zoals de woorden over de Afrikaanse diamanten in de scepters of de beschrijving van het ‘Two Handed Sword of State’, een symbool van de unie Engeland en Schotland. Dat zwaard is versierd met Franse lelies, verwijzend naar de vroegere Engelse claim op de troon van Frankrijk. Bijna niets in het boek is in 2021 nog een vanzelfsprekendheid, met uitzondering van de naam en de afbeelding van de jonge vrouw die de hoofdrol speelt in dit gulden boek. De kroningskroon weegt haar nog altijd even zwaar.

Vandaag lijkt op vroeger

Ik benadrukte nog eens hoe blij ik was met het boek. Ze bleek het van Engelse vrienden van haar ouders te hebben. Ooit ging ze zelf op vakantie naar Engeland bij die vrienden, in een tijd dat de Britten nog lid moesten worden van de Europese constructie. We praatten even over hoe de school vroeger was, toen ik haar ‘juf’ noemde. Ik herinner me haar schoonschrift nog perfect. Bij haar zongen we over de uil die op de perenboom zat en hoe het Ros Beiaard zijn ronde deed. Toen was de rekenles modern, met venndiagrammen en doorsnedes. Maar ik werd er uiteindelijk geen expert in…

‘Ja, ’t is allemaal nogal veranderd’, lachte ze, ‘maar het is nu zo. Je moet mee.’ Ik knikte, net zoals toen. Toen ik mijn auto startte, zag ik dat ze nog altijd in de deuropening stond om me uit te zwaaien. Ik lachte en wuifde en reed dan door de stad van mijn kinderjaren terug naar huis. Niets blijft hetzelfde, maar soms lijkt vandaag toch nog even op vroeger.