Sri Lanka: lessen voor de EU

‘Sri Lanka’s tragedy is a lesson to us all’
The Telegraph (11/06/2022)

Hoge inflatie houdt dezer dagen lelijk huis in een groot deel van de wereld. Meer dan twee miljard mensen krijgen inmiddels al te maken met dubbele of driedubbele inflatiecijfers.

Zimbabwe en Venezuela staan al ettelijke jaren hoog op het ‘inflatiescorebord’ van de econoom van Princeton, Steve Hanke. Turkije en Sri Lanka zijn meer recente toppers. De koopkracht van de munt van deze twee landen zakt momenteel a rato van meer dan 100% per jaar (i.e. de prijzen verdubbelen er elk jaar).

Geringe mediabelangstelling

Al bij al wordt er weinig bericht over deze wereldwijde tsunami van exuberante prijsstijgingen en bijhorende onlusten.

Wist u bijvoorbeeld dat Cuba ook in de plus-100%-club zit (toch volgens de metingen van Hanke)? En wist u dat het ontvluchten van de hoge inflatie in Nigeria via het kopen van USD’s verboden is? Daar komt bij dat het publieke leven in Panama al weken verstoord wordt door demonstraties en dat er ook iets lelijks broeit in Laos.

Sri Lanka

Een land dat natuurlijk wél op de nodige media-aandacht heeft mogen rekenen, is Sri Lanka.

Het evolueerde dan ook in een paar jaar van trots nieuw lid van de ‘upper-middle-income’-club tot een economisch ‘hell hole’ met hyperinflatie en wijdverspreide tekorten.

Een links beleid

Een heet hangijzer, momenteel, is de vraag in hoeverre deze ramp veroorzaakt werd door linkse ‘fringe’-beleidskeuzes. Met name het omarmen van zowel de inflatoire MMT (moderne monetaire theorie) als de eveneens hoogst inflatoir gebleken organische landbouw.

Hanke meent alvast van wel, al is natuurlijk niet iedereen akkoord met die analyse.

Organische landbouw

Zeker, als klein land dat veel invoert en sterk afhankelijk is van toerisme was Sri Lanka sowieso zeer kwetsbaar voor de negatieve impact van de pandemie en de oorlog in Oekraïne.

Het staat echter buiten kijf dat een fiscaal en monetair beleid, dat mede geïnspireerd was door MMT, een rol gespeeld heeft in het debacle en dat in het bijzonder het omarmen van organische landbouw nefast geweest is.

Het radicaal weren van artificiële meststoffen zorgde ervoor dat Sri Lanka massaal rijst moest invoeren. Precies op het moment dat haar vreemde valuta’s opdroogden wegens zowel minder uitvoer van tee als minder toerisme. Een crash van de roepie bezegelde het lot van het land.

Radicaal morrelen

Misschien komt het doordat het zo’n fundamentele sector is van een maatschappij. Maar radicaal morrelen aan de landbouw komt wel vaker voor bij revolutionaire of idealistische regimes.

Het leidt ook steevast tot rampen. Denk maar aan de massale hongersnoden en miljoenen doden in de Sovjet-Unie van Stalin (en Lysenko) en het China van Mao.

‘Organic Farming Action Plan’

En dat brengt me bij de ‘donkergroene’ EU. Landbouw behoort niet alleen van oudsher tot de (gedeelde) bevoegdheden van deze idealistische en steeds meer macht opslorpende instelling. Neen, ze heeft ook een belangrijke impact op de natuur.

Het gevolg gaat zich de komende jaren steeds meer laten voelen: een snelle en radicale vergroening van de Europese landbouw, onder meer via een ‘Organic Farming Action Plan’. Het is in dit verband opmerkelijk (en alarmerend) dat de EU Sri Lanka’s faliekant mislukte organische landbouw blijft steunen.

Vijanden

Zoals destijds in de Sovjet-Unie, gaat die operatie de nodige ruggensteun krijgen van activistische journalisten, academici en gezagsgetrouwe lokale politici (en natuurlijk ook van mede door de EU gefinancierde natuurorganisaties).

En er is nog een griezelige parallel. Want zoals traditionele boeren in de Sovjet-Unie in het verdomhoekje gedrumd of zelfs vermoord werden, zo dreigen ook bij ons traditionele (dus niet-donkergroene) boeren (nog meer) in het verdomhoekje te belanden. Zij dreigen gebroodroofd te worden als vijanden van de natuur.

Timmermans

Een en ander zou kunnen leiden tot een stevige terugval van de EU-landbouwproductie en een sterke afhankelijkheid van dure invoer uit niet-Europese gebieden. Temeer daar boeren sowieso al kreunen onder steeds strengere regelgeving, lage prijzen, hoge kosten en grillig weer.

Timmermans beweert natuurlijk dat we ons geen zorgen moeten maken. Ik vraag me echter af waar de slachtoffers van het — door zijn EU geïnspireerd — kafkaiaans en huiveringwekkend-radicaal stikstofbeleid in de Lage Landen daarvan denken. (Tussen haakjes: de EU-commissie voorspelt momenteel ook nog altijd economische groei voor 2023.)

Energie

De energiearme EU gaat in elk geval, zowel op korte als lange termijn, geconfronteerd worden met stijgende fossiele energieprijzen. Wat die lange termijn betreft komt dit doordat er momenteel te weinig investeringen gebeuren in de ontdekking, ontginning en verwerking van inmiddels eveneens politiek incorrecte (i.e., niet-groene) fossiele brandstoffen.

De langverwachte piek van de olieproductie lijkt dus eindelijk in zicht. (De huidige terugval van de olieprijs is mede veroorzaakt door het in snel tempo afbouwen van de Amerikaanse strategische reserves.)

De piek zal aanzetten tot een versnelde (en ook noodzakelijke) transitie naar niet-fossiele energie, maar de uitdaging is enorm.

Zelfgenoegzaamheid

Wat de korte termijn betreft, stelde ik eerder dat de EU zich in de voet schoot met haar van morele zelfgenoegzaamheid getuigende litanie aan — naargelang de bron — weinig effectieve, matig effectieve of zeer effectieve sancties tegen Rusland.*

Diezelfde gevaarlijke zelfgenoegzaamheid is zonder twijfel medeverantwoordelijk voor de oorlog in Oekraïne. Een gemeen oud beest als de Russische imperialistische beer provoceer je nu eenmaal niet ongestraft. Maar wie overvol is van zichzelf en zijn ‘universele’ waarden, is helaas stekeblind.

Welke voet?

Het is echter correcter te stellen dat vetbetaalde EU-officials en -parlementariërs de EU-bevolking in de voet schieten. Waarna diezelfde onverkozen officials doodleuk klagen dat Rusland een wapen maakt van haar energie en chantage pleegt.

Het is een traditionele tactiek: hou de bevolking koest, of zweep ze verder op, door alle schuld voor haar ellende op de vijand te steken. Al moet die ellende, zoals anderen hier al uiteenzetten, eigenlijk nog beginnen.

De euro

Een zwakke euro dreigt tot slot een zekere gelijkenis tussen de EU (of de EMU) en Sri Lanka compleet te maken. Hoe zwakker de euro, hoe duurder de invoer van cruciale producten zoals (op zich al dure) olie. Al komt er nu misschien eerst een euro-rally.

Die euro is sowieso een typisch (idealistisch) EU-project: vanaf de invoering ervan werd ervoor gewaarschuwd dat een monetaire unie zonder fiscale unie onhoudbaar is.

Bij gebreke aan een dergelijke unie en/of fundamentele hervormingen in landen als Italië, is de ECB gedoemd om haar rente relatief laag te houden, massaal overheidspapier op te blijven kopen en/of landen in een ondemocratisch gareel te dwingen.

Kortom: met de euro heb je eigenlijk niet eens een MMT-beleid nodig.

Een ‘light’ versie van Sri Lanka

Neen, de EU wordt niet Sri Lanka in het groot. Het wordt eerder een ‘light’ versie ervan, met een zwakke en zwalpende munt, dure import, lage of negatieve economische groei, relatief hoge inflatie en tekorten van bepaalde producten en diensten.

En zoals het geval is met Sri Lanka, gaat dit debacle in hoge mate het product zijn van een slecht en radicaal, elitair-idealistisch beleid.

Het grote verschil is wel dat Sri Lanka een democratie is en (dus) wellicht drastisch van koers gaat veranderen. De EU is dat niet of veel minder.

Voetnoot

* Rusland verkoopt haar olie inmiddels natuurlijk gewoon elders in de zich opsplitsende en meteen ook minder occidentaal-centrisch wordende wereld. Het land zoekt ook technische hulp in het Oosten en nieuwe afzetmarkten voor haar goedkoop gas. En anderzijds bouwt het de Europese toevoer van dat gas systematisch af.