De bekende Pulitzerprijswinnaar en onderzoeksjournalist Seymour Hersh schreef een explosief artikel over de ontploffing aan de Nord Stream pijplijnen in de Baltische zee. Een Amerikaanse operatie, volgens hem. De regering Biden noemt het een fabeltje.

‘Er was geen president die mij mocht’, zei de legendarische en inmiddels 85-jarige Amerikaanse onderzoeksjournalist Seymour Hersh ooit. Hij raakte bekend door zijn onthulling van het bloedbad onder de bewoners van het Vietnamese dorp My Lai, in 1968 aangericht door Amerikaanse soldaten en vergeefs door autoriteiten in de doofpot gestopt. Later bracht hij onder meer de illegale Amerikaanse bombardementen in Cambodja aan het licht, en de wantoestanden in Abu Ghraib, de Amerikaanse militaire gevangenis in Irak.

Ook de huidige bewoner van het Witte Huis zal inmiddels de pest hebben aan Hersh. Joe Biden speelt tegen wil en dank de hoofdrol in een stuk dat de Pulitzerprijs winnaar van weleer op 8 februari schreef: How America took out the Nord Stream pipeline – hoe Amerika de Nord Stream pijpleiding uitschakelde. Het stond op zijn blog; hij kreeg het nergens gepubliceerd. Waar op zich nog niet alles mee is gezegd.

Baltische Zee

De twee dubbele pijpleidingen Nord Stream 1 en 2 lopen meer dan duizend kilometer over de bodem van de Baltische Zee, van Rusland naar Duitsland. Twee maal twee buizen van ruim een meter doorsnede, bij elkaar goed voor bijna 55 miljard kubieke meter gas per jaar. Meer dan de helft van wat Duitsland nodig heeft, en ongeveer het totale gasverbruik in Nederland en België bij elkaar. De leidingen zijn extreem degelijk gemaakt, van dik staal met een flinke laag beton eromheen. De verwachte levensduur was minimaal 50 jaar.

Dat gaan ze niet zonder meer halen: in september vorig jaar, zes maanden na de Russische invasie in Oekraïne, werden de leidingen opgeblazen, op een plek waar de Baltische Zee maar 100 meter diep is. Vlakbij een Deens eiland. Eén maand eerder had de beheerder en voor 51% eigenaar van Nord Stream, het Russische staatsbedrijf Gazprom, de gaslevering al voor onbepaalde tijd stopgezet, zogenaamd voor onderhoud. De Duitse industrie kwam ineens zonder goedkoop gas te zitten, en Duitsland kon niet langer gas met winst doorverkopen.

De Amerikaanse marine

De explosie veroorzaakte een beving van 2,3 op de schaal van Richter en iedereen zag de indrukwekkende foto’s van opborrelend gas aan het zeeoppervlak. Niemand twijfelde eraan dat dit geen ongeluk was, al duurde het lang voor dat officieel kwam vast te staan. Er waren kennelijk krachtige explosieven geplaatst en op afstand tot ontploffing gebracht. De pers wist te melden dat maar weinig landen in staat zijn tot een dergelijke operatie. Alleen de VS en Groot-Brittannië zouden die expertise in huis hebben. En Rusland zelf. Maar al vlogen beschuldigingen over en weer, een dader werd niet gevonden.

Seymour Hersh kwam vorige week met een oplossing van deze whodunit. Volgens hem hadden hooggekwalificeerde diepzeeduikers van één bepaald opleidingsinstituut van de Amerikaanse marine de aanslag gepleegd, geholpen door Noorwegen. Zij zouden de springladingen drie maanden voor de ontploffing hebben geplaatst, onder de dekmantel van eerder geplande NAVO oefeningen in dit deel van de Baltische Zee.

Biden had het aangekondigd

Zowel het Witte Huis, het Pentagon als de CIA verwezen deze theorie in alle toonaarden naar het rijk der fabeltjes. Logisch: toegeven zou tot een wereldoorlog kunnen leiden. Maar president Biden heeft in zekere zin de schijn tegen zich. Hij kondigde op 7 februari 2022 aan dat ‘Amerika zou zorgen dat er geen Nord Stream meer was als Poetin Oekraïne zou binnenvallen’. Die inval kwam twee weken later. Toen een journaliste vroeg hoe Biden van plan was dat te doen, antwoordde hij: ‘Ik garandeer u, dat kunnen wij.’

Onderminister van Buitenlandse Zaken Victoria Nuland had vlak daarvoor op een persconferentie ook al ondubbelzinnig gedreigd dat als Rusland Oekraïne aanviel, ‘Nord Stream niet zou doorgaan.’

En de minister van Buitenlandse Zaken zelf, Antony Blinken, maakte al in juni 2021 duidelijk dat Amerika mordicus tegen de destijds nog niet voltooide Nord Stream 2 was. Niet alleen omdat de directeur van het bedrijf achter de gasleiding een bondgenoot van Poetin was die op allerlei sanctielijsten stond. Maar vooral ook omdat de Russische president met Nord Stream 2 de bestaande leiding door Oekraïne overbodig wilde maken. Die bracht Kiev geld op en bood enige dekking tegen een dreigende inval. ‘Ons doel blijft om te voorkomen dat Rusland energie als een dwangmiddel inzet tegen Oekraïne of tegen wie dan ook’, zei Blinken.

Infuus uit Rusland

Seymour Hersh zegt van zijn ‘bron’ te weten dat de uitspraken van Biden en zijn ministers veel ongenoegen wekten bij degenen die aan het uitschakelen van Nord Stream werkten. Dat moest in het uiterste geheim gebeuren, en ineens stampte de president als een olifant door de porseleinkast. Al kan dat volgens Hersh ook opzet zijn geweest, omdat de Amerikaanse regering gehouden is het Congres in te lichten alvorens geheime operaties uit te voeren. Heeft de president eenmaal in het openbaar gezegd ‘dat kunnen wij doen’, dan is het geen geheim meer. Die strenge regels voor geheime operaties kwamen overigens tot stand mede dankzij onthullingen van Hersh over CIA activiteiten ten tijde van de presidenten Johnson en Nixon.

Amerika ziet niet graag West-Europa aan het infuus hangen voor goedkope olie en gas uit Rusland, impliceerde minister Blinken. Dit is één van de zeldzame onderwerpen waar Democraten en Republikeinen het over eens lijken in het Congres. Na Biden’s inauguratie begonnen de Republikeinen in de Senaat meteen over de bouw van Nord Stream 2. Zij waren daartegen en vroegen zich af of Biden de Duitsers wel aankon. Minister Blinken verzekerde de Senaat dat Amerika al het mogelijke in het werk zou stellen ‘om onze vrienden en partners, inclusief Duitsland, van dit project te laten afzien’.

‘Fait accompli’

Halverwege vorig jaar gebeurde er iets vreemds, schrijft Hersh. Zowel minister Blinken als president Biden deden plotsklaps heel gelaten over Nord Stream 2. Blinken noemde het een ‘fait accompli’ en ook Biden deed of het een gepasseerd station was. De president blies alle nog door zijn voorganger Trump ingestelde sancties tegen bij de bouw van Nord Stream betrokken bedrijven af. Vreemd genoeg zou achter de schermen zelfs president Zelenski van Oekraïne zijn gevraagd geen kritiek te uiten op deze tournure.

De Republikeinen in het Congres explodeerden bijna van woede en begonnen alle besluiten van Biden te dwarsbomen. Sommige commentatoren noemden deze ommezwaai van Biden nog schadelijker voor zijn politieke agenda dan het chaotische vertrek uit Afghanistan. Kort voor de inval in Oekraïne draaide Biden weer 180 graden. Hij kwam opnieuw met dreigementen, naar hij zei om te voorkomen dat Poetin de gasverkoop aan Europa zou gebruiken om zijn invasie in Oekraïne te bekostigen. Maar ook om wat hij niet zei: Duitsland onder druk zetten om Oekraïne te steunen.

Hoe betrouwbaar is Hersh?

Seymour Hersh heeft meer geruchtmakende primeurs op zijn naam dan om het even welke andere Amerikaanse journalist, maar lijkt ook flink wat steken te hebben laten vallen. Hij verschuilt zich zo vaak achter anonieme bronnen dat sommige collega’s aan het bestaan van die bronnen gingen twijfelen. Het boek dat hij over John F. Kennedy schreef, ‘The Dark Side of Camelot’ (1998), bleek behoorlijk te rammelen. Zegt de respectabele New York Review of Books, waarin het boek ‘een tweede moord op Kennedy’ wordt genoemd.

Hersh zeurt eindeloos over de vermeende seksverslaving van Kennedy en dicht hem plannen toe om leiders van andere landen te laten vermoorden. De presidentsverkiezingen van 1960 zou Kennedy hebben gestolen met hulp van de maffia, volgens bronnen X en Y. Later zou Hersh in een interview met de Guardian beweren dat het verhaal van de actie om Bin Laden te doden in 2011 gelogen was, en dat president Assad van Syrië helemaal geen chemische wapens had gebruikt tegen opstandelingen.

Toch blijft het opvallend dat de media zijn Nord Stream verhaal nauwelijks serieus lijken te nemen. Het zegt meer over hun slaafse trouw aan Biden dan over Hersh zelf. Tenslotte moet iemand toch Nord Stream hebben opgeblazen…

Abu Ghraib

Nord Stream: een whodunit in de Baltische Zee