Het circulatieplan in de Anderlechtse wijk Kuregem valt niet in de smaak van de bewoners. Het plan kadert in de mobiliteitsstrategie Good Move van het Brusselse Gewest en werd in juli dit jaar ingevoerd. Volgens het Anderlechtse gemeentebestuur kwam het plan er na burgerparticipatie en overleg met verschillende betrokken actoren.

Petitie

Die burgers en actoren denken daar dus blijkbaar heel anders over. Een petitie tegen het plan haalde al snel bijna 6000 handtekeningen in de demografisch meest diverse wijk van Brussel. Sabotageacties zoals het weghalen of onleesbaar maken van signalisatie is schering en inslag. Oppositielid Gilles Verstraeten (N-VA), die zelf in Kuregem woont, was aanwezig op de woelige gemeenteraadszitting van donderdag waar bewoners luidruchtig hun ongenoegen uitten en eisten dat het plan op de schop gaat.

(tekst vervolgt onder de videoclip)

Demografisch divers, eensgezind in verzet

‘Het Brussels Gewest heeft in het kader van haar mobiliteitsplan Good Move geld ter beschikking gesteld van die gemeenten die een circulatieplan willen invoeren. Het valt op dat het vooral gemeenten zijn met een Groene mobiliteitsschepen, die er enthousiast op ingaan. In Anderlecht is dat Susanne Müller-Hübsch die er voor gekozen heeft dit in te voeren in de wijk Kuregem, dat duidelijk afgelijnd ligt tussen het kanaal, de spoorweg en de kleine ring. De buurt heeft dit nogal slecht verteerd.

Kuregem is een wijk waar al decennialang allerlei zaken fundamenteel verkeerd lopen’, stelt Verstraeten. ‘De buurt is dé klassieke migratiewijk waar velen toekomen en hun stempel drukken, maar die historisch door de overheid verwaarloosd blijft. De armoede tiert hier welig. De bevolkingsdichtheid is enorm. Huisjesmelkerij wordt ongemoeid gelaten. De drugshandel neemt hier ’s nachts de publieke ruimte over. Er zijn veel samenlevingsproblemen.

De wijk is écht multicultureel. Er is geen duidelijk dominante etnische groep. Je vindt hier Marokkanen, Turken, Roemenen, Bulgaren, Polen, Brazilianen, verschillende groepen Afrikanen van alle soorten en geloofsovertuigingen. Daartussen zie je ook nog de occasionele achtergebleven oude Belg en nieuwe Vlaamse inwijkelingen die er voor kiest om in een moeilijke maar goedkope buurt te wonen. Nu merk ik dat er een grote eensgezindheid is in het verzet tegen dit plan.’

Een vreemde coalitie

Het plan wordt actief gesaboteerd. Het is bekend dat drugsbendes zelden gediend zijn van belemmeringen van hun bewegingsvrijheid. Ik hoor regelmatig dat zulke clans pogingen om het verkeer te belemmeren saboteren en dat de overheid daar weinig tegen inbrengt. Is dit hier ook het geval?

‘Het tweede deel van uw stelling kan ik volmondig beamen. Die klacht hoor je ook bij de voorstanders van het plan: er is geen handhaving. Er is wel een plan met verkeersborden en betonblokken, maar de regels worden massief genegeerd. Schijnbaar blijft de handhaving uit. Dat klopt in elk geval.

Wat de rol van de drugshandel betreft in het verzet ben ik eerder terughoudend. Natuurlijk zijn die er niet mee gediend dat hun bewegingsvrijheid aan banden wordt gelegd. Dat er een crimineel element is in Kuregem dat niet blij is met een overheid die zich moeit in hun gebied, staat buiten kijf. Maar ik voeg daaraan toe dat dit de situatie niet volledig kan verklaren. Ik ontvang ook signalen dat de politie- en veiligheidsdiensten evenmin tevreden zijn met het circulatieplan, omdat hun interventietijd aanzienlijk verlengd wordt. Daar komt bij dat een groot deel van de mensen die nu protesteren daarbuiten ook steen en been klagen over de onveiligheid in de buurt. Die wordt niet aangepakt.

Je krijgt op dit moment een vreemde coalitie die zich vormt tegen dit plan. Bien étonnés de se trouver ensembles. Het was bijna hilarisch dat op de gemeenteraad een aantal interpellanten tijdens mijn tussenkomst naar de PS riepen dat het ver gekomen was: ‘Regardez ce que vous avez fait: on applaudit pour la N-VA. Het is zover gekomen dat we hier applaudisseren voor de N-VA.’

Geen overleg met de wijk

U bent dus tegen het circulatieplan.

‘Ik ben theoretisch niet tegen een circulatieplan, maar ik ben geen fan van wat ik al gezien heb van dít circulatieplan. Ik ben vooral geen fan van de manier waarop dit is aangepakt. We zitten hier met een Groene schepen die wekenlang is blijven beweren dat er meer dan voldoende consultatie en burgerparticipatie is geweest. Dat alles goed doorgesproken en uitgedacht was met de wijk. Dat, terwijl ik als gewone bewoner daar nooit iets van gemerkt heb. Zelfs als gemeenteraadslid was ik niet op de hoogte van enige vergadering of consultatieronde in de wijk. Ik hoor hetzelfde geluid bij iedereen in de buurt. Niemand is bevraagd of wist wat er op til was.

Op het moment dat bekend werd dat men dit plan zou invoeren, begon het gemor en borrelde de woede op. Ik heb op de commissievergadering, waarop het plan werd voorgesteld, dadelijk naar voren gebracht dat dit verkeerd zou aflopen. Net omdat er zelfs geen minimale inspraak vanuit de bevolking is geweest. In een wijk als Kuregem mag je je dan aan verregaand verzet verwachten. Maar ze zijn steeds blijven beweren dat er genoeg met de buurt was overlegd. Dat blijkt nu toch duidelijk niet het geval te zijn.

Van in het begin heb ik gepleit om van voor af aan te beginnen, met degelijk overleg. Om een kritische massa op te bouwen en de mensen te overtuigen dat een circulatieplan in hun voordeel werkt. Nu hebben ze de buurt wel verenigd, maar tégen het publieke gezag. Ze hebben het omgekeerde gedaan van wat had moeten gebeuren.’

Groen autopestbeleid

Er zijn toch ook voorstanders van het plan?

‘Jazeker. Het gaat dan over de usual suspects, de fietsvlamingen en typische Ecolo-Groen-stemmers die wild applaudisseren wanneer ze de woorden “minder auto, meer fiets” horen. Maar het is zover gekomen dat die zich in de wijk nog amper durven uitdrukken. Plezant om zien dat dit het resultaat is van de aanpak van het gemeentebestuur…

Mijn ervaring in de wijk is dat dit plan niet goed is uitgedacht. Ik ben niet overtuigd van de doelstellingen en principes: het tegengaan van transitverkeer. Hier is mijns inziens eigenlijk niet veel transitverkeer. Wat je nu ziet is dat dat zogenaamde transitverkeer wordt afgeleid naar de Barastraat en de Bergense Steenweg, die sowieso al overbelast zijn. Ik zie nu straten waar amper doorgaand verkeer is waar ook knips en lussen zijn ingevoerd. Ik hoor dan ook van de bewoners dat hun trajecten nu 30 à 40 minuten langer in beslag nemen. Die zijn daardoor zeer gefrustreerd.

Ik heb de indruk dat het doorgaand verkeer een excuus is. De Groenen willen gewoon de auto weg uit hun stad. Dat merk ik aan de opzettelijk zo aangelegde verkeersdrempels die, zelfs indien je er stapvoets over rijdt, ervoor zorgen dat de onderkant van je wagen tegen de straat sleept. Tenzij je beschikt over een hoger op z’n wielen staande — en door de Groenen gehate — SUV.

Mijn indruk is dat het inderdaad de bedoeling is om het tout court minder aantrekkelijk te maken om je met de auto te verplaatsen. In een achterstandswijk als Kuregem, die zich verwaarloosd voelt en waar de bevolking zeer wantrouwig staat tegenover het publieke gezag, schiet men dan in een kramp. In de ogen van de bevolking is het de bedoeling hen helemaal op te sluiten in de wijk.

Daar komt bij dat dit soort plannen, die enkel op één wijk gericht zijn, chaos en ongelijkheid creëren. Wanneer we een goed functionerend mobiliteitsplan voor Brussel willen maken, moet dat op het niveau van het hele gewest gebeuren. In de realiteit blijkt voor de zoveelste keer dat de samenwerking tussen het gewest en de negentien gemeenten spaak loopt. De Groenen willen doorploegen en nu iets realiseren. In de gemeenten met Groenen in het bestuur zie je dat een samenwerking op poten wordt gezet, terwijl de andere gemeenten terughoudender zijn. Het resultaat is dat de invoering geïsoleerd gebeurt, in de ene wijk wel en in de andere niet. Het verloopt allemaal nogal chaotisch. De hele aanpak is bric à brac. Het creëert de schijn dat het om georganiseerde chaos gaat.

Dat heeft zo z’n gevolgen. Het wordt voor bedrijven almaar problematischer om zich in Brussel te vestigen of er te blijven. Daar komt bij dat we met een arme en laagopgeleide bevolking zitten, waarvoor binnen Brussel maar een beperkt jobaanbod bestaat. Die jobs vind je eerder in de rand of zelfs verder. De Brusselaars geraken daar nu ook steeds moeilijker. Zeker wanneer het gaat over arbeid die in shiften is georganiseerd. Openbaar vervoer is daardoor een weinig realistische optie, zeker wanneer die jobs zich bevinden in industrieterreinen met een slechte verbinding. Daar wordt geen rekening mee gehouden.

Ik begrijp dat Brussel een enorme achterstand heeft op het gebied van meer plaats voor zachte mobiliteit. Ik wil ook meewerken om daar iets aan te doen. Maar doe dat dan wel op een intelligente manier, door rekening te houden met de realiteit en weeg vooral de verschillende belangen goed af. Ik heb de indruk dat men bij Ecolo-Groen streeft naar een simpel autopestbeleid, dat met een weloverwogen visie op mobiliteit en bereikbaarheid weinig te maken heeft. Hun hele visie is gebaseerd op het standpunt dat individueel gemotoriseerd verkeer iets is van het verleden. Iets dat zo moeilijk mogelijk moet worden gemaakt.

Ik merk overigens dat de bevolking ondanks alles best bereid is om de eigen mobiliteit te herzien. Ik zie — zelfs in Kuregem — steeds vaker mensen op de fiets. Zeker voor korte verplaatsingen zie je dat die verschuiving naar openbaar vervoer en alternatieven voor de auto zich doorzet. Maar soms hebben de mensen ook gewoon een auto nodig.’

Buurtcomité als gesprekspartner

Wat gaat er nu gebeuren in Kuregem? Wordt het plan nu opgedoekt?

‘Ecolo-Groen wil doorzetten. De leiding van de PS weet het niet goed. Hun basis keert zich tegen dit plan. Zij zien de stemmen wegvloeien richting oppositie: MR en PTB, misschien zelfs een beetje naar N-VA. Donderdag heeft men de gemeenteraad moeten schorsen omdat het zo tumultueus verliep. De oppositie wilde de volledige opschorting van het plan om van voor af aan te herbeginnen, maar de meerderheid wilde een stemming vermijden.

Eigenlijk bevinden we ons nu op een uitgelezen moment om iets positiefs te verwezenlijken met de buurt. Die heeft zich op een ongeziene wijze georganiseerd, uniek voor Kuregem. Er is nu een gesprekspartner waarmee de overheid aan tafel kan. In het buurtcomité zitten veel mensen van goede wil, die willen dat de wijk verbetert en dat er op een aantal punten actie ondernomen wordt. We mogen die kans niet laten liggen en moeten daar mee aan de slag. Je mag dit momentum niet verliezen.’

Sinds het gesprek met Gilles Verstraeten kwam het schepencollege samen, Daar werd woensdag beslist de betonblokken uit het straatbeeld te verwijderen. Wat er verder met het circulatieplan gebeurt blijft onduidelijk.

achterstandswijk

Gilles Verstraeten (N-VA): ‘Kuregemse bevolking verteert opgelegd circulatieplan niet’