Het is enerzijds opvallend, maar anderzijds ook niet onverwacht: voor de eerste keer sedert vele eeuwen bekennen nu minder dan de helft van de inwoners van Engeland en Wales zich tot het christendom. Dat blijkt uit een volkstelling uitgevoerd door het Office for National Statistics in de twee regio’s. (Voor Schotland en Noord-Ierland is er een aparte volkstelling.)

46,2 procent bekent zich tot het christendom. In 2011, toen de vorige volkstelling werd gehouden, was dat nog 59,3 procent. Dit neemt niet weg dat het christendom nog steeds de grootste godsdienst is op het grondgebied. Op nummer twee in de lijst staat de categorie No religion, goed voor 37,2 procent, in 2011 was dat ‘maar’ 25,2 procent. Het aantal moslims is gestegen van 4,9 naar 6,5 procent, en het aantal hindoes van 1,5 procent naar 1,7 procent. Er doen zich dus verschillende evoluties voor: Engeland en Wales zijn minder christelijk, meer seculier, maar ook meer moslim en meer hindoe geworden.

Minder christelijk, meer divers

En dan zijn er de kleinere religies: 74 000 van de inwoners van Engeland en Wales beschrijven zichzelf als pagan (heiden), 26 000 als aleviet, 25 000 jaïnist, 13 000 wicca, 10 000 ravidassia (dat is een Indische religie), 8.000 bekennen zich tot het sjamanisme, 6.000 is rastafari, en 4.000 zoroastrisch. Bij de ‘kleintjes’ zien we de grootste stijging bij de sjamanisten. In de categorie Non-religious group — any other religion (niet-religieus — andere religie) zien we 32 000 agnosten, 14 000 atheïsten en 10 000 humanisten.

In Wales is het verlies van het aantal christenen, en de stijging van het aantal seculieren, groter dan in Engeland. Londen is op religieus vlak de meest diverse stad, het noordoosten en het zuidwesten van Engeland is dan weer het minst divers. Het aantal moslims in Londen is gestegen van 12,6 tot 15,0 procent. Het hoogste aantal christenen in Engeland vinden we in de regio’s Knowsley (66,6 procent), Ribble Valley (66,4 procent) en Copeland (65,1 procent). In Wales zijn dat Isle of Anglesey en Flintshire, beide 51,5 procent.

De meeste moslims treffen we aan in Tower Hamlets (39,9 procent), Darwen (35,0 procent) en Newham (34,8 procent). Wat hindoes betreft zijn er de toppers Harrow (25,8 procent) en Leicester (17,9 procent). Bij de Sikhs zijn vooral Wolverhampton (12,0 procent) en Sandwell (11,5 procent) populair. De twee Joodse toppers zijn Hertsmere (17,0 procent) en Barnet (14,5 procent), en 4,7 procent van Rushmoor kiest voor het boeddhisme.

Nieuwe functies

Nog wat gegevens: 61 procent van de moslims leeft in de meest achtergestelde regio’s, 4 procent in de minst achtergestelde. En in vergelijking met 2011 zijn Engeland en Wales minder blank geworden (van 86 naar 82 procent). Heel wat kerken werden afgelopen jaren omgevormd tot ‘community and arts centres, concert halls and even condos’ (‘gemeenschaps- en kunstcentra, concertzalen en zelfs appartementen’), luidt het. Tussen 2010 en 2019 sloten 423 kerken hun deuren, tussen 1987 en 2019 was dat 940 kerkgebouwen, volgens cijfers van The Daily Telegraph. De Britse eerste minister, Rishi Sunak, is een Hindoe en de burgemeester van Londen, Sadiq Khan, is een moslim.

Minder christelijk, maar ook minder spiritueel?

Er zijn uiteraard al reacties gekomen op de resultaten. Stephen Cottrell, aartsbisschop van York, zei aan The Guardian: ‘…(it) throws down a challenge to us not only to trust that God will build his kingdom on Earth but also to play our part in making Christ known‘ (‘…(het) vormt een uitdaging voor ons, om niet alleen erop te vertrouwen dat God zijn koninkrijk op aarde zal bouwen, maar ook om onze rol te spelen om Christus kenbaar te maken’), en…

‘We have left behind the era when many people almost automatically identified as Christian but other surveys consistently show how the same people still seek spiritual truth and wisdom and a set of values to live by.’ (‘De tijd is voorbij dat veel mensen zich bijna automatisch identificeerden als christen, maar andere analyses tonen duidelijk aan dat dezelfde mensen nog steeds op zoek zijn naar spirituele waarheid en wijsheid, en een reeks regels om naar te leven.’)

Grote maatschappelijke gevolgen

The Washington Post schrijft onder meer: ‘The new portrait of a much less Christian population may have profound consequences in Britain, as the Church of England is deeply entwined in British traditions and government.’ (‘Het nieuwe beeld van een minder christelijke bevolking kan diepe gevolgen hebben voor Brittannië, waar de Church of England diep verweven is met Britse tradities en regering.’)

De cijfers uit deze volkstelling hebben betrekking op het jaar 2021. 94 procent van de ondervraagden heeft geantwoord op de vragen in de volkstelling over religie, in 2011 was dat 92,9 procent. In 1801 vond de eerste volkstelling plaats in het Verenigd Koninkrijk.

agnostisch

Voor het eerst minder dan 50 procent christenen in Engeland en Wales