Open Vld-kopstuk Bart Somers ruilt zijn ministerpost in de Vlaamse regering in om opnieuw burgemeester van Mechelen te worden. Maar de stad zit niet meer op Somers te wachten, zegt de Mechelse oppositie. De liberaal heeft de bevolking diep geraakt daar waar het pijn doet: in zijn basismobiliteit.

Het mechanisme is hetzelfde, en eigenlijk poepsimpel. Stadsbestuur tekent ambitieuze nieuwe circulatieplannen uit. Stadsbestuur wil zo het gebruik van de auto ontraden. Auto-overlast tegengaan. Beter voor de gezondheid, beter voor het klimaat, zeggen ze dan.

Hoe? Door wegverbindingen door te knippen en tot éénrichtingsstraat te maken. Door meer plaats te geven aan fietsers. Door her en der zone 30 te installeren en de naleving daarvan ook steeds meer en meer te controleren met camera’s.

De bevolking lust dat vaak niet. In de Brusselse gemeenten Schaarbeek en Anderlecht kwam de bevolking vorig jaar in opstand tegen nieuwe circulatieplannen. Zij braken verkeersborden en versperringen af om zoals vroeger te kunnen blijven rondrijden.

Afslag gemist

In Mechelen loopt het zo’n vaart niet. Daar blijft het protest binnen de perken. Maar ook zonder gehoor: het stadsbestuur onder leiding van Open Vld’er Alexander Vandersmissen duwde er een van de meer ambitieuze circulatieplannen van Vlaanderen door.

De ring rond de stad werd daarbij één lange eenrichtingsstraat. Dat betekent dat u, als u met de wagen in Mechelen moet zijn of er woont, lang onderweg bent als u een afslag mist.

Het circulatieplan is de voornaamste reden waarom de Mechelse bevolking minder en minder op Bart Somers’ terugkeer wacht dan hij zelf denkt. Somers is verkozen als burgemeester van Mechelen. Maar koos in 2019 voor de Vlaamse regering. Alexander Vandersmissen was zijn plaatsvervanger. Achter de schermen is Somers altijd een grote rol blijven spelen in zijn stad.

Somers verliest

Akkoord, het is oppositiepraat. Dat van dat circulatieplan. De automobilist die gepest wordt. Klinkt altijd goed. Maar de peiling van Gazet Van Antwerpen van vorige maand geeft die Mechelse oppositie wel veel wind in de zeilen.

[su_quote]De Mechelse coalitie van Bart Somers verliest zeventien procent volgens een recente peiling.[/su_quote]

De coalitie van Bart Somers van Open Vld, Groen en lokale partij M+: min zeventien procent tegenover de verkiezingen van 2018. Daarmee is het stadsbestuur zijn absolute meerderheid kwijt.

De winnaars: Vlaams Belang plus zeven procent. N-VA plus drie en een half. PVDA plus vijf.

Allemaal oppositiepartijen die op hun manier vragen hebben bij het circulatieplan. Wat is er aan de hand in Mechelen?

Antwerpen

‘Bart Somers is te lang aan de macht. Daardoor waant hij zich onaantastbaar en laat hij de democratie links liggen. Met hem gebeurt nu in Mechelen wat indertijd met de socialisten in Antwerpen is gebeurd’, zegt Dries Devillé, de lokale lijsttrekker van Vlaams Belang Mechelen.

‘Dat Somers’ macht nu zo duidelijk taant, heeft alles te maken met het circulatieplan en het gebrek aan inspraak dat de Mechelaar is opgedrongen. De kiezer heeft dat plan ook niet gevraagd.’

‘Wij zijn zogezegd de populisten van het Vlaams Belang. Maar wij luisteren tenminste naar de bevolking. En we horen dat die zich duidelijk van Somers afkeert. Vroeger had iedereen Somers graag. Dat hoorde je overal. Nu moeten veel mensen hem niet meer.’

‘De bevolking vraagt aanpassingen. Wijzelf willen van de stadsring een stadsboulevard maken met minstens één rijstrook in elke richting. Maar nog liever willen we dat de bevolking zich in een referendum over de verkeersveranderingen uitspreekt. Dan is het tenminste duidelijk. Het resultaat zullen we respecteren als we aan de macht zijn.’

Pamperen en veralgemenen

Niet alleen mobiliteit zorgt ervoor dat Somers niet meer geloofd wordt. Ook het samenleven is er in Mechelen niet makkelijker op geworden, zegt Devillé.

Nochtans heeft Somers daarover een duidelijke visie: links noch rechts hebben het bij het rechte eind als het over de integratie van migranten en het tegengaan van allochtone criminaliteit gaat. De ene pampert, de andere veralgemeent, claimt de liberaal. Somers’ model wordt daarom in binnen- en buitenland geroemd (lees hier het interview met Somers daarover bij Doorbraak, red.)

‘Akkoord, Bart Somers heeft de stad opgefrist. Dat moet je hem nageven. Maar ik zie eigenlijk vooral dat de rijkere bevolking daarvan profiteert. Er zijn vele dure nieuwbouwprojecten die alleen betaalbaar zijn voor een select publiek’, zegt Devillé.

‘Trouwens: hoe bewijs je eigenlijk dat het samenleven nu beter is? Er zijn geen cijfers die dat zwart op wit aantonen. Lange tijd daalden de criminaliteitscijfers in Mechelen. Maar nu stijgen ze alweer.’

Op papier

‘Dat ze de stadsvesten moesten herinrichten, daarover was iedereen het eens’, vertelt Freya Perdaens, de N-VA lijsttrekker in Mechelen in 2024. ‘Maar het stadsbestuur heeft het meest nadelige scenario voor de automobilist uitgewerkt. Dat is er bewust om gedaan, en ook zo gecommuniceerd. Het is een idee dat eenzijdig van het stadsbestuur komt.’

‘Op papier lijkt het allemaal mooi, meer aandacht voor de voetganger en de fietser. Maar zelfs fietsers haken af omdat de meeste fietspaden nu tweerichtingsstroken zijn en fietsen zo vaak chaotisch is. Zeker op de kruispunten. Wie minder mobiel is, die komt al helemaal niet meer buiten. Niet iedereen kan ook zomaar alles met de fiets doen.’

‘Als je buiten het stadscentrum woont, is openbaar vervoer niet efficiënt. Ik woon in Hombeek, een landelijke deelgemeente op vier kilometer van het stadscentrum. Om op de Grote Markt te geraken ben ik in het weekend soms anderhalf uur onderweg. En dan moet ik ook overstappen.’

Kapot

Voor Perdaens is Somers’ terugkeer naar Mechelen het begin van het einde van een tijdperk. Ook zij denkt dat de absolute Open-Vld-Groen-M+-coalitie kapot is geregeerd.

‘Open Vld en Groen hebben te lang samengewerkt. Je kan je afvragen of er tussen die partijen in Mechelen nog wel verschillen bestaan. Ze komen zelfs onder één naam op. Toen wij in het stadsbestuur zaten, waren er toch meer onderlinge accenten tussen de coalitiepartners. Over een absolute meerderheid beschikken maakt dat politici niet meer luisteren.’

‘Mechelen is erop vooruitgegaan onder Somers. Ik ben geboren en getogen in deze stad, dus ik weet waarover ik spreek. De stad leeft op. Maar dat heeft tot gevolg dat de stadskas leeg is en de schulden torenhoog (bijna 300 miljoen euro in 2020, red.). Daardoor is er voor toekomstige generaties Mechelaars nog maar weinig marge om problemen aan te pakken. Er is geen rekening gehouden met minder goede tijden’, besluit Perdaens.

Bij publicatie was het niet mogelijk om Dirk Tuypens van de PVDA te bereiken voor commentaar.

Alexander Vandersmissen

Mobiliteitspijn in Mechelen: ‘Bart Somers is te lang aan de macht’