In een opmerkelijke brief aan het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden geeft Meta-topman Mark Zuckerberg toe dat zijn bedrijf in 2021 bepaalde covid-inhoud op Facebook censureerde, onder druk van de Amerikaanse regering. Zuckerberg stelt nu dat hij in de toekomst op dat vlak geen concessies meer zal doen.

‘Ik waardeer de interesse van de commissie Justitie van het Huis van Afgevaardigen in de moderatie van inhoud op online-platforms’, schrijft Zuckerberg enigszins ironisch in zijn brief. Die is gericht aan Jim Jordan, de republikeinse voorzitter van die commissie. Naar eigen zeggen heeft Zuckerberg zelf ook de nodige lessen getrokken uit het onderzoek dat de bewuste commissie de voorbije maanden deed naar de beperking van de vrije meningsuiting op sociale media-platformen.

In één adem geeft de Facebook-topman ook aan dat hoge ambtenaren van de regering-Biden in 2021 maandenlang druk uitoefenden op zijn bedrijf om covid-gerelateerde inhoud – waaronder ook humor en satire – te censureren. ‘Ik ben van mening dat de druk van de overheid toen ongepast was, en ik betreur nu dat we daar toen niet duidelijker over geweest zijn’, zegt Zuckerberg. ‘Met de informatie die we nu hebben, zouden we een aantal keuzes van toen nu niet meer maken. Ik ben er van overtuigd dat we geen inhoudelijke concessies moeten doen aan welke regering dan ook of in welke richting dan ook. En we zijn klaar om terug te slaan als dat nog eens gebeurt.’

Berouw

Een opmerkelijke onthulling dus, al houdt Zuckerberg nog wel een slag om de arm wanneer hij spreekt over ‘de informatie we nu hebben.’ Toch vindt Tijl De Bie, professor AI en Datawetenschappen aan de UGent, dit een belangrijke brief: ‘In een podcast had Zuckerberg vorig jaar al laten uitschijnen dat de regering op censuur had aangedrongen, maar een echt formele brief aan het Amerikaanse Huis van Afgevaardigen is toch nog andere koek. ‘

‘We wisten al langer dat een aantal sociale mediaplatformen tijdens de pandemie hun beleid aangepast hadden op vraag van regeringen. Zo mocht onder meer de theorie dat [covid gelekt zou zijn uit een Chinees labo maandenlang niet online gedeeld worden op Facebook. Zuckerberg uit nu zijn spijt over de aanpak in die periode, maar dat berouw komt er natuurlijk niet zomaar. In de VS loopt er al maandenlang een onderzoek naar de overheidsinmenging bij het modereren van sociale media.’

Evaluatie in België?

Terwijl de Facebook-baas dit openbaar maakt, blijft het in ons land nog altijd wachten op een ernstige en onafhankelijke evaluatie van het covid-beleid. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) bestelde weliswaar zo’n evaluatie bij de OESO, maar die moeten we volgens De Bie niet al te ernstig nemen.

‘Wanneer je als klant van de OESO daar ook een studie bestelt, dan is het niet zo lastig om de bevindingen ook wat te sturen, waar nodig. Ik vrees eerlijk gezegd dat het nog lang zal duren alvorens er in ons land een ernstige evaluatie komt, en dat is bijzonder jammer.’

Europa: inperking van vrijheden

In de strijd tegen illegale inhoud en fake news moeten alle online-platformen in de EU sinds dit voorjaar ook voldoen aan verregaande nieuwe Europese regelgeving: de veelbesproken Digital Services Act (DSA). Die bepaalt onder meer dat de Europese lidstaten zelf toezicht moeten houden op de inhoud van grote sociale mediaplatformen.

De Bie liet zich eerder al bijzonder kritisch uit over die nieuwe regels, maar hij vreest dat de huidige Europese Commissie ook na deze onthullingen niet snel veranderingen zal aanbrengen. ‘Of Zuckerberg dat nu wil of niet, hier in Europa moet hij plooien voor die EU-wetgeving. Met figuren zoals Ursula Von der Leyen en Thierry Breton in de Commissie acht ik die kans bijzonder klein dat de EU op dit vlak van koers zal veranderen. Maar ik hoop wel dat het Europees parlement nu wakker wordt geschud, al dan niet onder druk van de kiezers. Die moeten zich bewust worden van het feit dat de EU almaar meer neigt naar het inperken van essentiële vrijheden. Onder meer de vrijheid van informatie of de vrije meningsuiting.’

Vlaams Belang

Ook in eigen land ontstond de voorbije jaren al heibel over Facebook-censuur van bepaalde politieke meningen of rond gevoelige thema’s, zoals migratie. Enkele maanden geleden juni besliste het Gentse Hof van Beroep in Gent nog dat Facebook een schadevergoeding moest betalen aan Europees parlementslid Tom Vandendriessche (Vlaams Belang).

Facebook legde hem maandenlang een schaduwban op, waardoor een aantal van zijn berichten minder zichtbaar werden. Dat werd bewezen en door de rechter ook bewezen geacht, terwijl Facebook zelf die censuur jarenlang ontkende.

Amerikaanse Huis van Afgevaardigden

Mark Zuckerberg bekent: ‘Facebook heeft berichten over covid gecensureerd’