Rishi Sunak was tijdens het begin van de pandemie tot de val van premier Boris Johnson begin juli 2022 minister van Financiën in het Verenigd Koninkrijk. In die hoedanigheid maakte hij heel wat beslissingen over de volksgezondheid van dichtbij mee.

In een druk besproken interview met het Britse blad The Spectator, zegt Sunak nu dat wetenschappers van Sage – de Britse GEMS, zeg maar – een veel te groot gewicht kregen in beslissingen over lockdowns. Ook beschrijft hij een overlegsfeer die verziekt was: tegenspraak tegen het idee van strenge lockdowns werd niet gehoord. Als het erop aan kwam, hielden mensen met bedenkingen meestal hun mond. Kritische bedenkingen en discussie in het overleg-orgaan, werd uit de Sage-rapporten geschrapt, zodat de bevolking zou denken dat er unanimiteit was. Sunak stelt onomwonden: ‘Je mag onafhankelijke wetenschappers dus niet zoveel macht geven, want dan gaan ze het beleid overvleugelen’.

Sunak gaat (nog) niet zo ver om het hele idee van de samenleving op slot doen definitief te vermijden. Hij zegt dat de politiek moet overwegen om, als er nog eens een soortgelijk moment zou ontstaan, betere afwegingen te maken in volledige openheid. En dus met kans op publiek debat, waarbinnen ook de gevolgen van lockdowns voor de samenleving, mee mogen in de weging. In Groot-Brittannië heerst nu bijvoorbeeld een ‘kankercrisis’ door het uitblijven van opvolging en behandeling van kankers onder de bevolking tijdens de pandemie. Sunak laat ook duidelijk uitschijnen dat het onderwijs nooit had gesloten mogen worden.

De kandidaat-premier zegt dat de modellen waarop Sage zich continu baseerde, steeds overdreven waren en uitgingen van catastrofale scenario’s als de samenleving niet in lockdown zou gaan. In 2020 werd er zo gewag gemaakt van 500.000 doden zonder lockdown. Met lockdowns zouden dat er maar 20.000 zijn geweest, zei de Sage, wat achteraf zeer onrealistisch is gebleken. ‘Er was een order om bij vragen van buitenaf over de nadelen van lockdowns, gewoonweg te zeggen dat die er niet waren’, aldus Sunak.

Angstcampagnes

Duidelijk is Sunak ook in het verwerpen van de angstcampagnes die de Britse overheid tijdens de pandemie heeft opgezet: ‘Kijk hem aan, en zeg hem dat het risico niet bestaat’, blokletterde een campagneposter bijvoorbeeld, onder een grauwe foto van een oudere man die aan een beademingsapparaat hangt. Zulke campagnes gaan in tegen elk epidemiologische handboek, maar waren standaard in het Verenigd Koninkrijk.

Het is pas met het voorkomen van de Omikronvariant eind 2021, zo zegt Sunak, dat er een kans kwam om met lockdowns te stoppen. Gek genoeg adviseerde de Sage in december 2021 nog om tot een lockdown over te gaan (‘anders zouden er 6.000 doden per dag vallen’, sic). Zelfs al zeiden Zuid-Afrikaanse wetenschappers die de Omikronvariant nauwgezet hadden bestudeerd, dat die milder was. Zelfs al was het gros van de Britse bevolking toen al gevaccineerd. Sunak organiseerde toen een rebellie tegen de Sage, die hij won. Het geprojecteerde aantal slachtoffers bleef uit. En vroeg in de lente van 2022 al was het Verenigd Koninkrijk een vrij land, dat de meeste covidregels afschafte, en hoogstens op vrijwillige basis adviseerde.

Natuurlijk moeten de ontboezemingen van Sunak worden gezien in het licht van zijn politieke campagne om partijleider van de Conservatieve partij te worden, en om zo Boris Johnson als premier op te volgen.

Land met vrije pers

Toch kan Sunaks openheid een wereldwijd mechanisme in gang zetten. Het VK is dan wel een excentriek land waarvan de regering in de lente van 2020 op korte tijd van ‘groepsimmuniteit’ naar ‘lockdowns zijn de enige optie’ ging. Maar zij zitten in hun analyse van het pandemiebeleid verder dan andere Europese landen. En zij hebben een vrije mainstreampers.

Vorige week nog bijvoorbeeld opende The Daily Telegraph – die tijdens de crisis een behoorlijk kritische lijn heeft aangehouden – nog met de vermelding dat er een onderzoek komt naar de veelvuldige negatieve maatschappelijke gevolgen van de voorbije lockdowns. Het is de krant ook niet ontgaan dat er heel wat oversterfte is die niet kan toegeschreven worden aan het Covidvirus. Zelfs de Britse gezondheidsdienst NHS kan en wil onderzoek dat klaarheid schept, niet meer tegenhouden. Als in het Verenigd Koninkrijk openlijk wordt gepraat over de vele nadelen van de lockdowns, dan zal dat overwaaien naar de rest van de wereld.

De ontwikkelingen aan de overzijde van het Kanaal zijn dus ook belangrijk voor ons. Ook hier mocht een data-analist als Geert Molenberghs in de zomer van 2020 claimen dat er in België 60.000 doden zouden gevallen zijn als er geen lockdown was geweest. Dat Molenberghs zelf zei dat die cijfers sterk overdreven waren, was niet belangrijk. Dus leerde de regering daar nooit uit.

Wanneer gevraagd hoe Sunak dan wel met de pandemie zou zijn omgegaan, samengevat in één zin, antwoordt die: ‘Ik zou gewoonweg een meer volwassen gesprek met de bevolking hebben gehad.’

angstcampagne

Brits kandidaat-premier Sunak: wetenschapsadviseurs wilden niet horen dat lockdowns gevaarlijk waren