Eind vorige week publiceerde het prestigieuze en zeer invloedrijke, want nummer 1 op de wereldranglijst, medisch weekblad New England Journal of Medicine (NEJM) de volledige resultaten van het Pfizer-BioNTech-vaccin. De resultaten zijn zeer bemoedigend. Ik zie het, zelfs met de onvolledige kennis van het vaccin, als mijn maatschappelijke plicht om mij te laten vaccineren. Halen we bij de bevolking de 70% vaccinatiegraad, dan kunnen we winnen van covid-19.

Krachttoer van de internationale wetenschap

Menig specialist verkondigde het vanaf het eerste covid-19 uur: ‘Het covid-19-vaccin zal een heuse gamechanger zijn. Pas dan kunnen we terug naar normaal.’ Welnu, binnen het jaar na de eerste covid-19-dode, liggen een drietal mRNA-vaccins in de vitrine, klaar om op grote schaal te worden geïnjecteerd. Voor een rist andere covid-19-vaccins is het nog te vroeg maar toch zien ook zij de rode vod van de laatste kilometer al hangen. Een unieke prestatie, een krachttoer.

Het is het gevolg van een goede samenwerking tussen internationale wetenschappers. De Chinezen slaagden erin — al in januari 2020, kort na de eerste uitbraak — de samenstelling van het covid-19-virus (SARS-CoV-2) te ontrafelen. RNA-vaccin-knowhow nam een hoge vlucht. De kennis werd onder specialisten gedeeld. Ook gaat er een pluim naar zij die de grote klinische studies opzetten. Onderschat de logistieke opgaven niet van dergelijk onderzoek. Tot slot, dank aan de tienduizenden die vrijwillig aan die studies deelnamen. Voor al deze mensen past een welgemeend proficiat.

Ik geef ruiterlijk toe dat ik qua timing veel te pessimistisch was en er fameus naast zat. Ik baseerde mijn giswerk op het feit dat er tot nu geen enkel vaccin effectief is gebleken tegen welk coronavirus ook, inclusief SARS en MERS. Bovendien is het ook de eerste keer dat er een vaccin werd gebouwd gebaseerd op mRNA-technologie. Het Pfizer-BioNTech vaccin, dat in de bovenarm wordt ingespoten, bevat gemodificeerde genetische informatie (RNA) die in staat is om specifieke corona-eiwitten (de antigenen) aan te maken. Tegen die antigenen zal ons afweersysteem antilichamen bouwen. Van zodra we dan in contact komen met het echte covid-19-virus staat ons leger van antilichamen klaar om het coronavirus te vernietigen. Deze techniek liet toe binnen het jaar over een vaccin te beschikken, een onmogelijkheid met de traditionele vaccinprocedés.

Het hoeft niet te verwonderen dat zoveel nieuwigheden bezorgdheden met zich meebrengen: zijn deze nieuwe vaccins wel doeltreffend en veilig? Ik begrijp dat het enthousiasme getemperd wordt door de vele onbekenden.

Resultaten klinische studie

Het nieuwe RNA-vaccin van Pfizer-BioNTech werd uitgetest via een dubbelblind, gerandomiseerd onderzoek. Gerandomiseerd wil zeggen dat wie welk vaccin toegediend krijgt — het echte vaccin of de placebo — puur op toeval berust. Bovendien wisten de deelnemers niet wat ze toegediend kregen. Ook zorgverstrekkers wisten of ze het vaccin of de placebo toedienden aan proefpersonen. Dubbelblind dus.

Op die manier kregen 21 720 deelnemers het vaccin en 21 728 de placebo. De beide groepen kregen, met een interval van 21 dagen, een tweede injectie. Meer dan 40% van de deelnemers was ouder dan 55 jaar, onder hen een substantieel aantal met chronische ziektes. 35% was zwaarlijvig. De deelnemers hielden een dagboek bij waarin alle bijwerkingen werden genoteerd.

In de studieperiode van twee maanden na de laatste prik werden in de vaccinatiegroep acht gevallen van covid-19 vastgesteld, in de placebogroep waren er dat 162. De werkzaamheid bedroeg bijgevolg 162/170 = 95% (betrouwbaarheidsinterval 90,3-97,6%). Deze doeltreffendheid was even groot bij de +55 als bij de -55-jarigen en bovendien waren lichaamsgewicht, chronische ziektes noch het geslacht van de deelnemers van invloed op de effectiviteit.

Het vaccin doet het dus prima, maar is het ook veilig? Neveneffecten zoals roodheid en pijn op de plaats waar het spuitje werd gegeven, vermoeidheid en hoofdpijn traden vaker op bij hen die het echte vaccin hadden gekregen. Logisch. Deze symptomen zijn vergelijkbaar met die van traditionele vaccins zoals het griepvaccin. Globaal traden nevenwerkingen minder vaak op bij de +55 dan bij de jongere groep. Ernstige neveneffecten zoals zware vermoeidheid, koorts, diarree, spier- en gewrichtspijnen, waren zeldzaam maar kwamen, merkwaardigerwijs, vergelijkbaar voor in de vaccingroep (0,6%) als in de placebogroep (0,5%).

Onbekenden

Een van de acht deelnemers met covid-19 in de gevaccineerde groep werd zwaar ziek. Hoe vaak zal een zeldzame covid-19-infectie bij een gevaccineerd persoon zeer ernstig zijn? Dat kan men onmogelijk besluiten aan de hand van dit ene geval. In de placebogroep werden 9 van de 162 geïnfecteerde deelnemers zwaar ziek.

We tasten ook nog in het duister over het aantal neveneffecten op de middellange en lange termijn. Tot op heden bedraagt de opvolging twee maanden. Ook is niet bekend hoelang antistoffen aanwezig zullen zijn, en we weten ook nog niet of gevaccineerde mensen in staat zijn toch nog anderen te besmetten. Er zijn tenslotte maar een bescheiden 20 000 mensen die het Pfizer-BioNTech-vaccin hebben gekregen.

Nog een zwakte van het vaccin is dat er twee injecties nodig zijn. Ongetwijfeld zal een groot aantal mensen de tweede injectie mislopen. Tot slot, over de werking van het vaccin bij kwetsbare groepen zoals kinderen, zwangere vrouwen en zieken die medicijnen nemen om hun afweersysteem te onderdrukken, weten we helemaal niets.

RNA-vaccins hebben geen effect op menselijk DNA

Sommige patiënten vertellen mij dat ze ‘een vaccin dat rommelt met ons genetisch materiaal (RNA/DNA)’ toch maar een frats van de leerling-tovenaar vinden. Een dame vroeg mij op het spreekuur of het zou kunnen dat we van het vaccin op termijn kanker krijgen.

Je mag gerust zijn, zo vertelt mij een collega geneticus: ‘De RNA-vaccins bevatten genetische informatie die snel wordt afgebroken in het lichaam. Het vaccin, an sich, verdwijnt dus vlug uit het lichaam. Bovendien kan het RNA-vaccin in geen geval interfereren met het DNA van de lichaamscellen.’ Zoals bekend is kanker een ziekte, een ongeremde wildgroei zeg maar, van het DNA van de celkern. Echter, RNA-vaccins zijn niet in staat ons DNA te manipuleren of te veranderen.

Treuzelen leidt tot meer doden

Ik heb alle begrip voor zij die wijzen op de onzekerheid over werking en neveneffecten op lange termijn. Zeldzame bijwerkingen zijn zeldzaam (één op honderdduizend), maar wachten kunnen we niet. Op minder dan een jaar tijd maakte corona wereldwijd 1 650 000 doden, België rondde deze week de kaap van 18 000 coronadoden. Wat gaan we doen? Een jaartje treuzelen, tot er in de wereld drie miljoen en bij ons veertigduizend doden zijn? Ik denk het niet. Vaccineren dus. En wel zo snel mogelijk.

Polack FP et al. Safety and Efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 Vaccine. Clinical Trial Group. N Engl J Med. 2020 Dec 10. doi: 10.1056/ NEJMoa2034577

antigenen

Waarom ik mij laat vaccineren