Volgende woensdag, 16 augustus, begint de renovatie van het Viaduct van Vilvoorde, met nog langere files en nog meer verkeersellende, acht jaar lang. Voor het verkeer van het westen naar het oosten van Vlaanderen, en omgekeerd, is er geen alternatief – tenzij je de dagelijkse verkeersellende op de R1 (Antwerpse Ring) een alternatief durft te noemen. Dat alternatief had er kunnen zijn, als vorige politieke generaties niet kortzichtig waren geweest en de snelweg Aarschot-Mechelen-Aalst hadden gebouwd.

Bierbeek of Bertem

In 1960 stelde minister van Openbare Werken Omer Vanaudenhove (PVV) het eerste plan voor om Limburg (en dus ook Nederland en Duitsland) door een snelweg te verbinden met Leuven en Brussel. De A2/E314 zou van het knooppunt met de A13/E313 (Antwerpen-Luik) in Lummen naar Bierbeek lopen, enkele kilometer ten oosten van Leuven, en daar aansluiten op de A3/E40 Luik-Brussel.

Omdat Leuven de autoweg dichter bij de stad wilde hebben, wijzigde minister van Openbare Werken Jos de Saeger (CVP) in 1969 het plan. Hij liet de A2 ten westen van Leuven lopen en in Bertem aantakken op de A3.

Westwaarts

Omdat men – toen al ! – vreesde voor oververzadiging van de A3 tussen Bertem en Brussel, kwam Desaeger in 1972 met een nieuw plan. De A2 vanuit Genk zou in Aarschot niet afbuigen naar de A3 Luik-Brussel, maar westwaarts blijven lopen naar Weerde (onder Mechelen) en verder bezuiden Dendermonde, en tussen Aalst en Gent aansluiting geven op de A3/E40 Oostende-Brussel. Het verkeer uit Limburg, het Hageland en Leuven zou dan Brussel niet nodig hebben om Oost- en West-Vlaanderen te bereiken, en omgekeerd. Door de bouw van een verbindingssnelweg (A22) van de A2 in Tildonk naar de A3 in Bertem zou ook het verkeer van Luik naar Oost- en West-Vlaanderen, en omgekeerd, Brussel kunnen mijden.

Reservatiestrook

Twee jaar later, in 1974, greep minister van Openbare Werken Jean Defraigne, een Waalse liberaal, terug naar het plan-De Saeger van 1969, met aansluiting van de A2 op de A3 in Bertem. Het project voor een oost-west-A2 (Genk-Aarschot-Weerde-Aalst/Gent) werd op ijs gelegd, al kon het later opnieuw ter hand genomen worden, beloofde Defraigne.

Het bleek een loze belofte, want in de gewestplannen uit de periode 1976-1978 was van de oost-west-A2, die nog in de voorontwerpen stond, amper een spoor te bekennen. Alleen op de gewestplannen Leuven en Halle-Vilvoorde-Asse was voor het traject op het grondgebied van Rotselaar en Haacht respectievelijk Kampenhout een reservatiestrook ingetekend.

Rotselaar-Weerde

Bij de derde staatshervorming (1988-1989) werd de bevoegdheid voor de snelwegen overgedragen aan de gewesten. Voor de A-wegen in Vlaanderen waren voortaan het Vlaams Parlement en de Vlaamse regering bevoegd.

Leuvense economische kringen drongen bij de Vlaamse overheid aan op de bouw van een verbindingssnelweg tussen de A2 in Rotselaar en de A1/E19 Antwerpen-Brussel in Weerde. ‘De regio Leuven wenst volwaardig deel uit te maken van Vlaanderen en dus ook rechtstreeks naar Antwerpen, Mechelen of Gent via het wegennet ontsloten te worden, in plaats van enkel via de ring rond Brussel’, schreef René Leekens, de directeur van de Leuvense Kamer voor Handel en Nijverheid in De Financieel Economische Tijd van 29 maart 1991. Hij waarschuwde ervoor dat de gewestweg Leuven-Mechelen (N26) ‘van een zuivere lokale verbinding tussen dorps- en woonkernen steeds verder evolueert naar een levensgevaarlijke snelweg’ .

Structuurplan

Na de verkiezingen van 1995 trad de Vlaamse regering Van den Brande IV aan, een coalitie van christendemocraten en socialisten. Het was een van haar beleidsdoelstellingen om de wetenschappelijk onderbouwde ruimtelijke ontwikkeling van heel Vlaanderen vast te leggen in een structuurplan.

Naar aanleiding van de opmaak van dat Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) vroeg de Leuvense Kamer voor Handel en Nijverheid in juni 1996 nogmaals de ‘doortrekking’ van de A2 van Leuven naar Mechelen, volgens het traject dat grotendeels in het gewestplan was ingetekend. ‘In plaats van nog meer baanvakken aan te leggen op de E40 tussen Leuven en Brussel lijkt het de Kamer zinvoller om het verkeer dat niet absoluut op de E40 richting Brussel moet vóór Bertem op te vangen en via de verlengde A2 naar Mechelen en Antwerpen te loodsen’, stond in een persbericht.

Historische blunder

De Vlaamse regering, met socialist Eddy Baldewijns op Ruimtelijke Ordening, had daar geen oren naar. In het RSV van 23 september 1997 was geen plaats voor de autoweg Rotselaar (A2/E314)-Weerde (A1/E19). Die zou weliswaar geen volwaardig, maar toch een interessant alternatief zijn voor het verkeer van het oosten naar het westen van Vlaanderen dat de Brusselse Ring wil vermijden.

De regering-Van den Brande bleef volharden in haar kortzichtigheid en schrapte op 23 juni 1998 de reservatiestrook voor de snelweg in het gewestplan Leuven. ‘Een historische blunder, een donkere dag voor de regio Leuven en Aarschot’, zei directeur Leekens van de Leuvense Kamer voor Handel en Nijverheid. Het was dat niet alleen voor Leuven en Aarschot, het was het ook voor heel Vlaanderen.

Op de blaren

De ‘halve’ oost-west-A2 verrees in 2010 kortstondig uit de as. De Vlaamse regering-Peeters II vroeg het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) om, als alternatief voor de verbreding van de Brusselse Ring, de aanleg van de autoweg Rotselaar-Weerde-Aalst te onderzoeken. AWV kwam algauw tot het besluit dat die optie ‘niet relevant’ was. Op 14 december 2018 schrapte de Vlaamse regering-Bourgeois de laatste reservatiestrook in Kampenhout (gewestplan Halle-Vilvoorde-Asse).

Vandaag zitten we meer dan ooit op de blaren van de politieke kortzichtigheid. Leuven heeft geen vlotte verbinding naar Mechelen en Antwerpen. De gewestweg N26 Leuven-Mechelen (maximum 70, op veel plaatsen 50) kan het personen- en vrachtverkeer nauwelijks aan. En bovenal: Vlaanderen mist een snelweg Aalst-Mechelen-Aarschot, waardoor al het west-oost-verkeer noodgedwongen over de oververzadigde Brusselse Ring of de al even oververzadigde Antwerpse Ring moet. Het tijdverlies en de met de files samenhangende luchtvervuiling zijn niet te becijferen. Daar komt, wat de Brusselse Ring betreft, vanaf volgende week acht jaar lang extra Vilvoordse verkeersellende bij.

Antwerpse Ring

Acht jaar Vilvoordse verkeersellende