De coöperatieve vennootschap Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening, beter bekend onder de naam De Watergroep, verhoogt de prijs voor drinkwater met liefst 14,2 procent. Een gemiddeld gezin zou zijn factuur ‘maar’ met 43 euro per jaar zien stijgen. Dat zijn wel meteen 1,5 miljoen abonnees en dus 64,5 miljoen euro extra inkomsten of 10 procent extra omzet voor De Watergroep. Maar afgaande op de balansen van De Watergroep is die prijsstijging helemaal niet nodig.

De prijs van een kubieke meter water stijgt van 1,96 euro naar 2,25 euro. Die prijs zal jaarlijks met 1,5 procent toenemen. Tenminste, zonder de eventuele indexaties want die komen bovenop. Vooral de prijs van het kraantjeswater veroorzaakt een verhoging van de factuur met gemiddeld 21 euro per huishouden.

Een factuur valt uiteen in 45 procent voor de aanmaak en levering van kraantjeswater. 32 procent gaat naar de gemeenten als bijdragen voor de afvoer van water. Om het gebruik van de riolering te betalen. 23 procent gaat naar een vergoeding voor het afvalwater en de zuivering ervan. Dat laatste is een ‘bovengemeentelijke bijdrage’ en die gaat hoofdzakelijk naar één aandeelhouder van De Watergroep, namelijk Aquafin NV, een aandeelhouder die 10 miljoen euro winst maakte en 4,5 miljoen winst uitkeerde in 2021.

De uitleg van de media en de drinkwaterbedrijven was dat het de schuld van de inflatie en de klimaatverandering was. Eigenlijk is zo’n prijsstijging het scheppen van extra inflatie. Als elk nutsbedrijf (gas, elektriciteit, telefoon, kabeldistributie…) 50 tot 100 euro per gezin opslaat is dat een enorme bijdrage tot de inflatie. De som van al die ‘maar 43 euro per jaar’ extra’s is voor veel gezinnen moordend.

Over het nieuwe tariefplan valt een en ander te zeggen. Het tariefplan 2023-2028 staat op de website van de Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening. Die tariefwijziging gebeurde na een consultatie van de vennoten en de klanten. De vraag is welke klant daarvan op de hoogte was en deelnam? De Vlaamse Waterregulator keurde die tarieven overigens goed op basis van het Consultatieverslag van 19 augustus 2022.

Loonkost

Woordvoerster Kathleen De Schepper van De Watergroep zei tegen de VRT: ‘Enerzijds is er een nieuw tariefplan sinds 1 januari, maar anderzijds is de prijs vooral gestegen door een indexatie van 10 procent. Die indexatie is een gevolg van hogere energiekosten, hogere kosten voor materialen en chemicaliën, en ook de flink gestegen loonkost.’

De vraag is: klopt die uitleg? Het is te eenvoudig om dit te beweren. Alleen op drinkwater maakte De Watergroep in 2021 13 miljoen euro winst.

Zouden besparingen dan niet beter zijn? Sinds 2018 schenkt De Watergroep bijvoorbeeld 800 gratis drinkwatertappunten aan gemeenten. De firma Aqualex levert die. Aqualex heeft 220.000 euro kapitaalsubsidies op de balans voor boekjaar 2021 staan en ontving volgens het subsidieregister afgelopen jaar 57.231 euro subsidies van de Vlaamse overheid.

Alvorens de vraag te stellen of al die prijsverhogingen echt noodzakelijk waren, is het best om het bedrijf en haar structuren even voor te stellen. De Watergroep is eigendom van dozijnen steden en gemeenten, van andere intercommunales zoals de Waalse waterintercommunale SWDE en de Antwerpse PIDPA, van de haven van Gent, van Aquafin enzovoort.

Facturatie

De Vlaamse administratie ziet toe op de werking via de WaterRegulator die een onderdeel is van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). De WaterRegulator bestaat sinds 2011 en volgt de lopende tariefplannen van de waterbedrijven op via een jaarlijkse opvolgingsrapportering. Dat rapport is raadpleegbaar op hun site. Eén boeiende missie van de regulator is: ‘De waterbedrijven moeten in hun tariefplan kostenbesparingen en productiviteitsverhogingen meenemen’.

Voor de periode 2017-2020 stelde de Waterregulator vast dat de drinkwaterbedrijven de opbrengsten systematisch onderschatten en dus onterechte tariefverhogingen proberen te bedingen. ‘De inkomsten van de waterbedrijven uit de facturatie aan de abonnees (verbruiks- en afrekeningsfacturen) zijn hoger dan geraamd door een hoger waterverbruik. Andere opbrengsten zijn ook hoger dan geraamd.’ Bij de Antwerpse drinkwatermaatschappij Water-Link was het verschil tussen het tariefpad (zeg maar de voorgestelde steeds hogere tarieven) en de gerechtvaardigde kosten dermate dat het een boze opmerking opleverde.

Elke watermaatschappij is een monopolist in zijn regio. De Watergroep is veruit de grootste speler met 1.455.057 abonnees. De andere spelers zijn Water-Link (192.689 abonnees), PIDPA (567.402 abonnees), Farys (674.126 abonnees) en de twee kleine drinkwaterbedrijven Aquaduin en AGSO Knokke-Heist. De Watergroep levert aan 187.104 abonnees met sociaal tarief. De gefactureerde hoeveelheid water in kubieke meter bedraagt 133.087.626 voor anderhalf miljoen klanten. Daarvan is 68 procent gefactureerd aan huishoudens.

De raad van bestuur van De Watergroep bestaat uit dertien leden plus twee regeringscommissarissen. De Vlaamse regering benoemt de voorzitter van de raad van bestuur en twee andere leden. Het presentiegeld per vergadering bedraagt 318 euro. De voorzitter van de raad van bestuur ontving 31.146 euro in 2021. De leden tussen de 6.400 en 18.000 euro.

Het loont de moeite om op basis van de gepubliceerde balans voor boekjaar 2021 even De Watergroep in enkele cijfers uit te drukken. Het boekjaar 2021:

111 miljoen euro overgedragen winst
90 miljoen euro kapitaalsubsidies
85 miljoen euro beschikbare reserves
23 miljoen euro winst voor belastingen
19 miljoen euro termijnbeleggingen

De aandeelhouders moeten trouwens nog voor 240 miljoen euro kapitaal volstorten. Dat is ongeveer vier keer de prijsverhoging in 2023 die 1,5 miljoen abonnees waarvan 1 miljoen gezinnen zal treffen.

De netto-omzet lag boven de 700 miljoen euro. Opvallend is ook dat De Watergroep (die een fusie is van verschillende intercommunales) liefst 786 miljoen euro aan pensioenverplichtingen torst.

Waar De Watergroep de inflatie of de klimaatverandering en de bijhorende investeringen als risico noemde, blijkt uit de gepubliceerde balans en resultatenrekening dat de twee grootste risico’s waterlekkage (verlies van drinkwater via slechte leidingen) en waterschaarste bij piekverbruik zijn. Belangrijk wat dit betreft is de kritiek van de WaterRegulator. De transparantie in de investeringen is slecht. De regulering van andere inkomsten (diensten aangerekend buiten de integrale waterfactuur) is zwak. De efficiëntieverbeteringen zijn niet meetbaar.

Momenteel is De Watergroep bezig met een grootschalige uitrol van de digitale meters. Dat gebeurt in samenwerking met de andere Vlaamse waterbedrijven én met Fluvius, de Belgische netbeheerder van elektriciteit en aardgas. Fluvius gaat de komende jaren in elke woning een digitale elektriciteitsmeter plaatsen. Daar zal ook de digitale watermeter aan gekoppeld worden, zodat er geen aparte communicatietechnologie moet voorzien worden. Wordt dit een efficiëntieverbetering en een besparing op personeel?

De conclusie is dat de drinkwatermaatschappijen meer tariefverhogingen wensen dan alleen de indexatie. De schuld op de inflatie steken is dus alvast een leugentje. Financieel is er geen enkel noodzaak om drinkwater of kraantjeswater duurder te maken. Drinkwater wordt duurder omdat het kan. Omdat de Vlaamse overheid het toelaat.

Aquafin

Natuurpunt: ‘Ineos is grootste kobaltvervuiler van Vlaanderen’

Nog eens extra kosten voor huishoudens: drinkwater duurder in 2023