Op 20 december 2023 werd een akkoord bereikt over een nieuw EU-Migratiepact. Dat is een krachttoer, al was het maar omdat het jaren heeft geduurd voor een dergelijk akkoord er is kunnen komen. Professor Steven Van Hecke heeft gelijk als hij schrijft dat het akkoord, ondanks zijn gebreken, een stap is in de goede richting. Maar euforie zou misplaatst zijn.

Zo vroeg Mark Elchardus zich in Doorbraak af waarom de screening aan de grens nu plots snel zou kunnen verlopen, waarom men plots vlug zou kunnen terugsturen en waarom de voornaamste landen van aankomst die moeilijke opvang en screening nu wel zouden doen. De afwezigheid van een nieuwe aanpak voor het terugsturen is inderdaad de voornaamste leemte in het nieuwe akkoord. Misschien maar goed ook, want er blijken zelfs centrumpartijen te zijn die nog niet hebben begrepen dat er nood is aan regelgeving die het terugsturen vergemakkelijkt. En niet omgekeerd.

Snelle screening

Een snelle screening van asielzoekers van wie de nationaliteit weinig (minder dan 20 procent) kans geeft op erkenning is cruciaal. Dat vereist voor die categorie een veel eenvoudigere procedure dan die voorgeschreven door de Asielprocedurerichtlijn van 2013. Ook wanneer die mensen zich aan de grens daaraan onttrekken en zich in een andere lidstaat aanmelden, zal diezelfde vereenvoudigde procedure moeten worden gevolgd. Gelukkig is er op Europees niveau overeenstemming dat dat ook geldt voor asielzoekers die door kinderen worden vergezeld.

Het akkoord legt de basisbeginselen vast. Maar veel zal afhangen van de wijze waarop die beginselen worden uitgewerkt in EU-verordeningen. Dat zal dus gebeuren onder Belgisch voorzitterschap. Gelukkig – als ik dat mag zeggen – is mijn Tussen demagogie en hypocrisie de Belgische onderhandelaars niet onbekend. Het kan helpen om te voorkomen dat het akkoord een maat voor niks wordt. Het zal er dan op aankomen dat de lidstaten dit akkoord te goeder trouw zullen uitvoeren. Daartoe zullen zij hun nationale wetgeving zodanig moeten uitwerken dat allerlei misbruiken kunnen worden beperkt. Afwachten…

Nederlandse rechter

Op 5 januari 2024 werd bekend dat er in Nederland nog eens een rechter werd gevonden om het terugsturen van een alleenstaande Nigeriaanse asielzoeker naar België te verhinderen. Dat stemt overeen met Straatsburgse rechtspraak. Volgens die rechtspraak moeten de landen die zich van hun verplichtingen kwijten, iedereen opvangen voor wie andere landen dat niet doen. Dat leidt er uiteindelijk toe dat ook de beste leerlingen van de klas hun verplichtingen niet meer (kunnen) nakomen.

Er was een tijd dat landen als Zweden, Denemarken en Nederland ‘gulhartiger’ waren dan België. Maar ze hebben ondervonden dat dat niet houdbaar is. Nu behoren ze tot de strengste landen. Zeker binnen de Europese Unie moet elke lidstaat verantwoordelijk worden gehouden voor de eigen verplichtingen. Die verantwoordelijkheid mag niet worden afgeschoven op andere lidstaten. Een systeem dat landen van hun verplichtingen ontslaat als ze die niet nakomen, is bijzonder pervers.

Een wetboek gecontroleerde migratie

Op 10 januari 2024 stelde staatssecretaris de Nicole De Moor (CD&V) haar ontwerp ‘Wetboek gecontroleerde migratie’ voor. Het opstellen van een dergelijk ontwerp is ook een krachttoer. Ook daarop wordt al jaren gewacht. Eén opvallend element heeft onmiddellijk de aandacht getrokken: de woonstbetreding. Het is een element dat in Franstalig België heel wat onverantwoorde weerstand oproept.

Ook daar zou het nochtans moeten doordringen dat het bestrijden van illegale migratie niet ernstig kan worden genomen zolang woonstbetreding niet wettelijk is geregeld. Bij gebrek daaraan kan van de politiediensten niet worden verwacht dat zij zich gesteund voelen om ook maar enige inspanning te leveren in de strijd tegen die maatschappij ontwrichtende kwaal.

Koffiezet en diepvries

Na liefst 9.000 veroordelingen door de Brusselse arbeidsrechtbank heeft op 11 januari 2024 een deurwaarder een koffiezettoestel en een ijskast laten ophalen op het kabinet van de staatsecretaris voor Asiel en Migratie. Het maakt pijnlijk duidelijk dat rechters geen toverstok hebben om opvangplaatsen te creëren. Rechterlijke uitspraken die niet kunnen worden uitgevoerd, verzwakken de rechtsstaat.

Het is nochtans een mathematisch gegeven: het aantal personen dat liever in België zou verblijven dan waar ze nu zijn is schier oneindig. Het aantal opvangplaatsen in België is dat niet. Rechters, vooral in Straatsburg, hebben de asielboot overladen. Het is zeer betreurenswaardig — maar niet verwonderlijk — dat het bootje dan zinkt. Het niet-naleven van rechterlijke beslissingen is daar een illustratie van.

Opvangkosten

Met 35.500 opvangplaatsen en meer dan 1 miljard euro aan opvangkosten is het verzadigingspunt in België bereikt. Noch in Vlaanderen, noch in Brussel, noch in Wallonië is er bereidheid om meer opvang te organiseren. Toch zien de PS en de groenen liever een paar duizend alleenstaande mannen maanden rondzwerven in mensonwaardige toestanden dan regelgeving aan te nemen die noodzakelijk is om dat te voorkomen.

De houding van die partijen is onbegrijpelijk. Het zijn hun gevaarlijkste tegenstrevers (extreemrechts en PVDA) die voordeel halen uit een uit de hand lopende migratie. Voor extreemrechts is dat een goudmijntje en ook voor de PVDA is het lonend. Het bevorderen van migratiechaos is voor hen een uitgekozen instrument om onze maatschappij te ondermijnen.

Aan de PVDA verwante advocaten putten zich uit in het eindeloos aanspannen van allerlei procedures die bijdragen tot het onbeheersbaar maken van de asielprocedure. Van alle andere partijen zou verwacht mogen worden dat ze een gelegenheid als een nieuw migratiewetboek aangrijpen om te proberen opnieuw greep op de toestand te krijgen.

Cijfers

Op 12 januari 2024 maakte het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen bekend dat er vorig jaar in België 35.507 asielaanvragen werden geregistreerd. De laatste vijf maanden waren er weer telkens meer dan 3.000 per maand (gemiddeld 3.439). Dat overtreft ruim onze mogelijkheden. Zo blijft, ondanks enorme inspanningen, de werkbelasting (de dossiers die in behandeling zijn) op het Commissariaat-generaal, die in augustus 2018 was gedaald tot 4.612, stijgen tot 26.565. Dat is meer dan het aantal beslissingen dat op één jaar wordt genomen.

We blijven de prijs betalen voor het laten ontsporen van de procedure sinds augustus 2019.

Asielprocedurerichtlijn

Nieuws van het asielfront