Het komt niet als een verrassing, maar desalniettemin is de verslagenheid groot: voor de zoveelste keer tonen de PISA-cijfers (Programme for International Student Assessment), het driejaarlijkse onderzoek naar intellectuele vaardigheid bij 15-jarige scholieren, een dramatische daling. De drie gemeten domeinen, begrijpend lezen, wetenschappen en wiskunde, vertonen hetzelfde beeld, en erger: nergens in Europa daalt de curve zo drastisch als in Vlaanderen, de zelfverklaarde kennisregio. Voor leesvaardigheid hebben we ondertussen al een compleet leerjaar achterstand tegenover vier jaar geleden. Noem het maar gerust schandalig.

Zesjescultuur

Die neerwaartse trend is niet nieuw. Sinds 2000, het jaar dat men met de PISA testen begon, zijn de Vlaamse resultaten systematisch afgezakt. Aan het begin van deze eeuw stonden we nog aan de top, samen met gidslanden als Singapore, Finland en Zuid-Korea. Vandaag zijn we bescheiden middenmoters.

Zonder begrijpend lezen is er geen leescultuur, geen zin voor structuur, en geen analytisch inzicht. En laat nu net die leesvaardigheid het sterkst achteruit gaan.

Alles begint bij taalkennis en taalvaardigheid, dat beaamt elke cognitieve psycholoog. Zonder begrijpend lezen is er geen leescultuur, geen zin voor structuur, en geen analytisch inzicht. En laat nu net die leesvaardigheid het sterkst achteruit gaan. Andere verontrustende vaststelling is, dat de kloof tussen autochtone en allochtone scholieren, met een andere thuistaal dan het Nederlands, toeneemt. Bijkomend fenomeen en daaraan gelinkt: ook de top van de bollebozen/toppresteerders kalft af: zij ondergaan blijkbaar mee de nivellering en zijn mee de dupe van het feit dat leerkrachten veel tijd moeten steken in het bijwerken van de anderstalige klasgenoten.

Aan klokkenluiders anders geen gebrek. Zopas bracht Wouter Duyck een nieuw boek uit, getiteld ‘Mijn kind, slim kind -Waarom lezen en tellen de wereld zullen redden’. Duyck is een onderwijspsycholoog die al jaar en dag hamert op de fatale ontwikkeling in het Vlaamse onderwijs. Voor hem is het duidelijk: ‘de PISA-resultaten tonen zwart-op-wit dat de volgende generatie Vlamingen de eerste is die dommer zal zijn dan de vorige’.

Om het tij te keren pleit Duyck voor een radicale herwaardering van de kernvakken wiskunde/rekenen en taal/lezen. We zijn de slechtste lezers van Europa, en dat deficit doet zich gevoelen in alle wetenschappen en disciplines, om de simpele reden dat analfabetisme alle wegen tot kennis en ontwikkeling afsluit. Voor hem moet het gedaan zijn met de minimalistische ‘zesjescultuur’, het idee dat ‘net genoeg’ wel volstaat. Een leerplicht naar drie jaar moet sociale handicaps opvangen, en ook kinderen uit kansarme gezinnen meenemen in een heilzaam ontwikkelingsbad.

Experten

Mooie ideeën. Helaas volgt het beleid niet: het legt voor zichzelf de lat te laag. Sinds 2019 is Ben Weyts minister van onderwijs. De N-VA eiste dit departement op, uitdrukkelijk om ‘de tanker te keren’ en het Vlaamse onderwijs weerom te sturen richting excelleren. Maar Weyts is, in alle eerlijkheid, intellectueel niet van de juiste carrure om de negatieve spiraal te keren, het blijft prutsen in de marge en zoeken naar excuses. We krijgen steevast gemeenplaatsen te horen zoals ‘het is vijf voor twaalf’, en ‘we hebben geen bodemschatten, we moeten het hebben van onze grijze hersencellen’. En nog: ‘We zijn goed bezig, maar het duurt tien jaar voor de resultaten zichtbaar zijn’. Tien jaar, de minister gunt zich alle tijd. Dat is nóg een generatie verkloot, nog een populatie leerkrachten-in-opleiding die vooral domheid en onwetendheid zullen doorgeven.

Een minister die negen jaar deed over het behalen van een licentiaatsdiploma politieke wetenschappen- niet bepaald een intellectueel veeleisende richting- is misschien zelf wel een exponent van de zesjescultuur.

Vijf voor twaalf? Zeg maar gerust vijf over twaalf. Weyts is een goede minister van dierenwelzijn, en haalt behoorlijk wat stemmen in Vlaams-Brabant, vooral in zijn thuisgemeente Beersel. Maar een minister die negen jaar deed over het behalen van een licentiaatsdiploma politieke wetenschappen – niet bepaald een intellectueel veeleisende richting- is misschien zelf wel een exponent van de zesjescultuur. Mogelijks heeft zijn partij te weinig klasse in huis om dit delicate en mismeesterde departement onderwijs echt aan te pakken. Dus richt de minister vooral commissies op, en stelt hij experten aan. Een van deze experten is… Wouter Duyck. Wat zijn recente zwartboek over het Vlaamse onderwijs een ietwat raar flou artistique bezorgt.

Alles aan experts overlaten is een zwaktebod. Weyts haalde recent ook de onvermijdelijke Dirk Van Damme aan boord, gepensioneerd OESO-onderwijsexpert. ‘Er is te veel nonchalance in het onderwijs geslopen’, jammert deze specialist. Maar het curriculum van Dirk Van Damme leert ons dat hij al van 2003 een sleutelrol speelde in de hervorming van het onderwijs, en tussen 2004 en 2008 kabinetschef was van minister van onderwijs Frank Vandenbroucke (SP.A). Van Damme zat met andere woorden mee aan de knoppen van het Vlaamse onderwijs, toen het de verkeerde kant begon uit te gaan.

Woke en zo

Met dit soort spijtoptanten komen we er niet. Fundamenteel draait de negatieve spiraal rond twee zaken die om ideologische redenen blijven sudderen: enerzijds de achterstand van allochtone kinderen omwille van een huiscultuur die zich afzet tegen integratie. En ten tweede een kringloop van zwak opgeleide onderwijzers en leraren, nauwelijks slimmer dan hun leerlingen. Wat zouden die er dan nog van bakken? Dan krijg je hogeschoolstudenten die niet eens kunnen aanwijzen waar de Atlantische Oceaan ligt.

Bezig zijn met taal, in casu het Nederlands, is dan uiteraard al evenzeer een teken van ‘witte’ dominantie en onderdrukking. Alles de vuilnisbak in, leve de grote gelijkheid.

Het idee groeit dat leren-ten-gronde toch maar vermoeiend is, en in feite discriminerend. In de lerarenopleiding neemt de woke-doctrine het stilaan over, en wordt de drang tot excelleren zowaar opgevat als neo-kolonialistische drijverij. Ergens foetert zo’n progressieve pedagoog dat wiskunde zelf een uitvinding is van de ‘witte man’, en dat 1+1=2 een westers waandenkbeeld is. Bezig zijn met taal, in casu het Nederlands, is dan uiteraard al evenzeer een teken van ‘witte’ dominantie en onderdrukking. Alles de vuilnisbak in, leve de grote gelijkheid. Optimistische noot in de nieuwe PISA-resultaten: voor ‘welbevinden van de leerling’ scoren we goed.

Besluit: de nieuwe Vlaamse regering moet in 2024 alles zetten op onderwijs en met een ambitieus masterplan afkomen dat niet bij vrome voornemens blijft. Dat ondertussen lieden als Kristien Hemmerechts, die een cursus creatief schrijven geeft aan de KUL, ervoor pleiten de dt-regels af te schaffen omdat het ‘de studenten toch niet interesseert’, toont aan dat we van onze links-progressieve cultuurelite geen steun te verwachten hebben in de strijd tegen de ontlezing. Het lijkt alsof ze de domwording van de Vlaming promoten, in de hoop dat die ook ‘foute’ reflexen op politiek vlak achterwege laat, en zich minder media-kritisch opstelt.

Deze postmoderne destructivisten zullen ooit ter verantwoording worden geroepen. Ik wik en weeg mijn woorden: crimineel gedrag is het. De Chinezen hebben ook de gevolgen van Mao’s culturele revolutie moeten rechtzetten. Ze deden er 40 jaar over om ‘de tanker te keren’ en een industriële grootmacht te worden. Niets wijst er op dat het in Vlaanderen sneller zal gaan. Maar vermits tegen dan niemand nog China op de kaart zal kunnen aanwijzen, levert dat ook geen enkel probleem op.

autochtone

Dom, dommer, domst