De mensheid leert maar langzaam. We hebben nog steeds troepen nodig om onze grenzen te beschermen. Zonder grenzen dreigt trouwens een totale chaos. Kijken we even naar de drie Baltische landen: Estland, Letland en Litouwen, samen een kleine 7 miljoen inwoners. Het zijn drie onafhankelijke ministaatjes met een gecompliceerd verleden en erg verschillende talen. Het lijken wel sprookjeslanden waar in de dichte bossen en op de brede witte stranden nog feeën, trollen en zelfs kabouters leven.

In de 19de eeuw behoorden ze tot het Russisch keizerrijk. Van 1918 tot 1940 waren ze voor het eerst in hun geschiedenis onafhankelijke republieken. Van 1940 tot het einde van de Koude Oorlog (1991) maakten ze deel uit van de Sovjetunie als drie aparte republieken. Dat was het gevolg van het zgn. ‘duivelspact’ tussen Molotov en Ribbentrop (23 augustus 1939) waarin ze aan de Sovjetunie werden toegewezen. De westerse geallieerden pleitten tijdens de conferenties op het einde van de Tweede Wereldoorlog niet voor hun onafhankelijkheid. De overeenkomst tussen Hitler en Stalin bleef na 1945 van kracht.

Het Groothertogdom Litouwen

We moeten een onderscheid maken tussen Estland en Letland enerzijds en Litouwen anderzijds. Litouwen was in de middeleeuwen een machtig en imperialistisch groothertogdom dat grote delen van Wit-Rusland en Oekraïne koloniseerde. Dit was zo tot het huwelijk van de koning van Polen Jogaila met de erfgename van Litouwen in de 14de eeuw. In de 16de eeuw noemde men dit dubbelkoninkrijk het Pools-Litouwse Gemenebest. Het was het grootste land van Europa. Geleidelijk aan slaagden de Polen erin Litouwen en zijn kolonies te koloniseren. Door de Poolse deling kwam hier in 1795 een einde aan. Het grootste deel van Polen en heel Litouwen inclusief de kolonies kwamen toen in Russische handen.

Deze drie kwetsbare landen, sinds 1991 losgescheurd van Rusland, voelen zich nu onveilig. Ze vrezen dat de Russen bij hen zullen binnenvallen. Dit komt omdat in Estland en Letland sinds 1940 een grote ingeweken Russische minderheid van naar schatting 25% aanwezig is. Die Russen zijn ontevreden omdat ze er sinds 1991 niet meer de macht hebben en hun kinderen verplicht worden die kleine moeilijke sprookjestalen aan te leren. En heeft Poetin zich niet uitgeroepen als de onvoorwaardelijke beschermer van de Russische minderheden in de veertien onafhankelijk geworden republieken van de Sovjetunie? Gelukkig blijven die ontevreden Russen in de Baltische staten liefst binnen de Europese Unie genieten van de sociale voordelen.

Geschonden afspraken

Niet te verwonderen dat de Baltische landen niet aan de sirenezang van de NAVO konden weerstaan en er in 2004 lid van werden, tot groot ongenoegen van Poetin: het gaat om vroegere Sovjetrepublieken die nu niet meer tot zijn invloedsfeer behoren. Terecht voert hij aan dat de tussen Bush senior en Gorbatsjov hierover gemaakte afspraken werden geschonden.

De NAVO, die zijn bestaansredenen in de verf wil zetten, beschuldigt de Russen van agressieve bedoelingen en begint militaire versterkingen in de Baltische landen op te bouwen. Troepen uit meerdere NAVO-landen worden er volgens een beurtrol gestationeerd. België staat met een aantal F16’s mede in voor de verdediging van het luchtruim. Ze spelen nu en dan eens oorlogje – zonder schieten – met hun Russische collega’s. Want de Russen zien natuurlijk – volgens de regels van het spel – agressieve bedoelingen in de activiteiten van de NAVO en hebben hun troepen uiteraard ook versterkt. Wat dan weer reacties van de NAVO uitlokt. Maar laten we begrip opbrengen voor de gevoelens van de Baltische landen. Ze willen geen revanche en zoeken alleen maar bescherming. Wat de Russen ook wel weten.

Pilsudski

Anders is het gesteld met wat in Polen gebeurt. Het land is ook lid van de NAVO en de Polen zijn uiterst revanchistisch. In de 19de eeuw was het belangrijkste gedeelte van het Pools grondgebied na de Poolse delingen van 1795 Russisch geworden. De staat Polen was verdeeld onder Rusland, Pruisen en Oosterrijk. De tsaren voerden een meedogenloze russificatiepolitiek en wilden dat de katholieke Polen zich bekeerden tot de orthodoxe godsdienst. Er waren twee grote opstanden tegen Rusland waarin de katholieke kerk een hoofdrol speelde, in 1830-1831 en in 1863-1864. Die werden uiterst bloedig onderdrukt. Vele duizenden Polen werden naar Siberië verbannen.

Polen werd pas opnieuw een onafhankelijke staat na de Russische nederlaag in de Eerste Wereldoorlog (1917-1918). Maar in 1919 gaf Lenin het bevel aan het Rode Leger om Polen opnieuw te veroveren en het communistisch te maken. Het Rode Leger rukte op tot Warschau waar maarschalk Pilsudski de Sovjets versloeg en terugdreef. Polen kreeg een soort van herstel van het Pools-Litouwse Gemenebest want door de vrede van Riga (1921) kon het een groot stuk van West-Oekraïne en Wit-Rusland aan zijn grondgebied toevoegen.

Slag in het gezicht

Maar het Molotov-Ribbentroppact van 23 augustus 1939 was opnieuw een slag in het gezicht van Polen. Het land werd opnieuw vernietigd en verdeeld tussen Duitsland en de Sovjetunie. Sovjets en Duitsers begonnen de Poolse intellectuelen systematisch uit te roeien. Daarvan was de Russische moordpartij op Poolse officieren in Katyn slechts een klein onderdeel. Dit alles is nu algemeen bekend in Polen. Vele Polen herinneren zich ook nog de naoorlogse Sovjet-Russische militaire bezetting van hun land en het nare communistische regime.

De Poolse leiders willen wraak en gerechtigheid. Een schuldbekentenis van Rusland met een bede tot vergiffenis zou misschien helpen, maar de huidige generatie van Russische leiders is daar niet toe in staat.

Samen met de Baltische staten jagen de Polen de NAVO en de Amerikaanse leiders op en suggereren het gevaar van een Russische aanval. Ze spelen met vuur, want hun doelstelling is vaag en niet realistisch: is het een kleine korte oorlog met grote schade aan een vernederd Rusland en gebiedswinst voor Polen? Maar wie kan een oorlog tussen de NAVO en Rusland beperkt houden? De Poolse leiders weten dit ook maar ze volgen hun publieke opinie.

En de winnaars zijn …

De NAVO zoekt koortsachtig naar een vijand om zijn bestaan te rechtvaardigen. Daarom gaat het bondgenootschap maar al te enthousiast in op de Baltische en Poolse verzoeken om bijstand. Er zijn minstens 5.000 Amerikaanse soldaten permanent aanwezig in Polen waar ze een belangrijke oostelijke commandopost oprichten. Hun aantal kan stijgen tot 20.000.

Dit alles gebeurt tot grote vreugde van het Russisch defensieapparaat. Dat kan aanvoeren dat het maar al te duidelijk is dat de Amerikanen, aangemoedigd door de Balten en de duivelse Polen, een aanval op Rusland voorbereiden. Het voornaamste bewijs is de geplande oefening van de NAVO die omwille van de pandemie is uitgesteld. Veertigduizend NAVO-troepen zullen oprukken naar de Russische grenzen en een volledige Amerikaanse gevechtsdivisie zal in recordtempo overgevlogen worden. Natuurlijk zijn de Russen hun grenzen aan het versterken en reusachtige militaire oefeningen zullen in september op hun westflank plaatsgrijpen.

Dat laat hen toe hun nieuwste wapensystemen op te stellen en ze aan de wereld te laten zien. Ook hun enclave Kaliningrad, thuishaven van de Russische Baltische vloot, wordt extra verstrekt en met aanvalstroepen bemand. De spelregels zijn bekend: natuurlijk zal de NAVO daarin het bewijs zien van de expansiedrang van de Russen. Hebben ze de Krim niet gestolen van Oekraïne? En de escalatie kan een nieuw nummertje draaien en de gemoederen kunnen opgehitst worden tot meerdere glorie van zowel het Amerikaans als Russisch industrieel-militair complex.

Iedereen smeekt om respect

Toch moet het duidelijk zijn dat Poetin noch de Baltische landen noch Polen wil binnenvallen. Dit kan een wereldoorlog veroorzaken en het einde van de beschaving betekenen. De Russen zijn vooral uit op respect en erkenning als grootmacht. De vroegere president Medvedev smeekte er onlangs bijna om. Poetin klaagde enkele dagen geleden nog dat niemand wil erkennen dat Rusland een machtig modern leger heeft, uitgerust met unieke supersonische wapens.

Anderzijds zal ook president Biden, om dezelfde redenen, Rusland niet aanvallen. Hij staat ook onder druk van zijn industrieel-militair complex. Hij wil de Amerikaanse suprematie bevestigd zien. Ook hij streeft naar erkenning.

Een compromis dat alle partijen kan bevredigen, is een nieuwe Koude Oorlog. Maar zoals we weten is dat een gevaarlijk en duur spelletje. En … er zijn nog de lachende Chinezen die iedereen weer vergeet.

baltische landen

Baltische staten en Polen schreeuwen om hulp

Evald Mikson, de man met honderd handen