Vanaf 2035 is de verkoop van nieuwe wagens met een verbrandingsmotor verboden in de EU. Een scherp rapport van de Europese Rekenkamer plaatst nu grote vraagtekens bij die sleuteldoelstelling van de Europese Green Deal. ‘Volledig elektrische voertuigen zijn vandaag het enige haalbare alternatief, maar zowel aan de vraag- als aan de aanbodzijde duiken er grote problemen op.’

Volgens de nu voorliggende Europese klimaatstrategie moet de EU tegen 2050 volledig klimaatneutraal worden. Een cruciaal onderdeel van die strategie vormt de uitstoot van personenauto’s, met dus onder meer een verbod op de verkoop van nieuwe auto’s met een diesel- of benzinemotor tegen 2035.

Om de ambitieuze klimaatdoelstellingen tegen 2050 te bereiken, wedt de EU op drie paarden. In de eerste plaats moet de CO2-uitstoot van auto’s met een verbrandingsmotor sterk worden teruggedrongen. Daarnaast moeten we op zoek naar alternatieve – en dus milieuvriendelijke – brandstoffen. Last but not least moet de consument massaal op volledig elektrische voertuigen overstappen. Maar het onderzoek van de Europese Rekenkamer toont nu aan dat geen enkele van die drie doelstellingen op dit moment haalbaar of betaalbaar is.

Amper vooruitgang

‘De EU heeft de voorbije jaren wel degelijk vooruitgang geboekt bij het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen’, stelt de Rekenkamer vast. ‘Maar uitgerekend in de vervoerssector – vandaag verantwoordelijk voor ongeveer een kwart van alle broeikasgasemissies in Europa – is er amper sprake van vooruitgang.’

‘We moeten erkennen dat de meeste conventionele auto’s, ondanks de hoge ambities en strenge eisen, nog altijd evenveel CO2 uitstoten als twaalf jaar geleden’, stelt Nikolaos Milionis van de de Europese Rekenkamer. ‘De testnormen mogen dan wel flink aangescherpt zijn sinds 2010, de werkelijke uitstoot van diesel- of benzinewagens is sindsdien amper gedaald.’

De motoren zijn efficiënter geworden, maar die vooruitgang wordt tenietgedaan doordat zowel de auto’s als hun motoren een heel stuk zwaarder zijn geworden. Op de koop toe stellen de auditoren van de Rekenkamer vast dat de plug-inhybrides — waarvan ooit werd gedacht dat ze auto’s met een verbrandingsmotor geleidelijk zouden kunnen vervangen — nog steeds worden gecategoriseerd als ‘emissiearme’ auto’s. Terwijl het verschil tussen de in het laboratorium gemeten uitstoot en de uitstoot op de weg gemiddeld 250 procent bedraagt. Boerenbedrog dus.

Batterijproductie

Veel pijnlijker nog is het rapport voor de toekomst van de elektrische auto in de EU. Doordat de Europese batterij-industrie fel achterop blijft hinken, is ook de productiecapaciteit van elektrische wagens in de EU zeer beperkt. Anno 2023 vindt minder dan 10 procent van de wereldwijde batterijproductie plaats in Europa; 76 procent zit in China geconcentreerd. Dat ligt vooral aan het al te kortzichtige beleid van de EU zelf. Voor die batterijproductie hangen we immers grotendeels af van grondstoffen zoals lithium en kobalt, maar voor de invoer daarvan werden er veel te weinig handelsovereenkomsten afgesloten.

Op de koop toe ligt het prijskaartje van in de EU geproduceerde batterijen ook nog altijd een pak hoger dan gepland, ondanks uitgebreide overheidssteun. Hierdoor zijn in Europa geproduceerde elektrische wagens op de wereldmarkt niet alleen weinig concurrentieel, ze blijven ook onbetaalbaar voor een groot deel van de Europese consumenten.

Industriebeleid

De conclusies van het rapport laten weinig aan de verbeelding over. Het merendeel van de in Europa verkochte elektrische auto’s is door de overheid gesubsidieerd, en bovendien kosten die wagens haast altijd minstens 30.000 euro. In de wetenschap dat de batterijkost in zo’n auto nu gemiddeld oploopt tot 15.000 euro, moet de eigen productiecapaciteit daarvan in Europa gevoelig worden opgevoerd. Lukt dit niet, dan is het risico niet denkbeeldig dat de ‘e-autorevolutie’ in Europa grotendeels afhankelijk wordt van de invoer. Dat zal dan heel nadelig uitvallen voor de Europese automobielindustrie en de drie miljoen werknemers in deze industrie.

‘De EU heeft niet alle troeven in handen om haar wagenpark volledig elektrisch te maken: de beperkte toegang tot grondstoffen, de kosten voor de eigen industrie én de burgers, maar ook het gebrek aan infrastructuur kunnen ertoe leiden dat de EU het onderspit delft’, concludeert het Belgische ERK-lid Annemie Turtelboom. ‘In die zin kunnen elektrische auto’s uitgroeien tot een dubbel dilemma voor de EU. Die moet niet alleen schipperen tussen haar groene prioriteiten en haar industriebeleid, maar ook tussen haar milieu-ambities en de portemonnee van haar consumenten. Er moet dus dringend actie worden ondernomen om ervoor te zorgen dat de Europese industrie op grote schaal e-auto’s kan produceren tegen concurrerende prijzen. Tegelijkertijd moeten we de aanvoer van grondstoffen veiligstellen en de uitrol van oplaadinfrastructuur over het hele continent versnellen.’

batterij-industrie

Huizenhoge twijfels over haalbaarheid elektrische autorevolutie