Op 7 mei wordt Vladimir Poetin voor de vijfde keer beëdigd als president van de Russische Federatie. Doorbraak zocht uit hoe het zover kon komen én hoe het nu verder moet.

Onwettig

Het Europese Parlement nam eind april een resolutie aan waarin de vijfde herverkiezing van Vladimir Poetin met maar liefst 87,2% van de stemmen als onwettig werd veroordeeld. ‘De zogenaamde Russische presidentsverkiezingen van 15 tot 17 maart 2024 werden gehouden in een klimaat van angst en onderdrukking en in de context van een illegale, niet-uitgelokte en ongerechtvaardigde agressie tegen Oekraïne. Er waren geen echte alternatieve kandidaten, geen vrije media, geen betrouwbare waarnemers en geen politieke vrijheden, waardoor de zogenaamde presidentsverkiezingen in Rusland onwettig en ondemocratisch waren’, aldus de volksvertegenwoordiging vanuit Straatsburg.

In een brief van 6 mei vraagt de fractie van Europese Volkspartijen (EVP) de internationale gemeenschap om niet langer naar Vladimir Poetin te verwijzen als president van de Russische Federatie. Dit moet afgelopen zijn zodra de huidige ambtstermijn op 7 mei 2024 afloopt. Ook pleiten de volksvertegenwoordigers in Brussel ervoor om alle contact met Vladimir Poetin te verbreken. ‘Hij zal geen politiek of moreel mandaat meer hebben om internationale betrekkingen aan te gaan namens de Russische Federatie’, aldus de christendemocratische fractie.

Ontwikkeling

Twintig jaar geleden had niemand kunnen vermoeden dat de kloof tussen Rusland en de EU eens zo groot zou worden. In 2001 was Poetin in woorden nog fel tegen elke schending van de grondwet. Hij verklaarde destijds: ‘De bevoegdheden van de zittende president zullen niet worden gewijzigd. Veranderingen die leiden tot een nieuwe grondwet staan geenszins op de agenda, net zo min als het overboord zetten van democratische verworvenheden’.

In die tijd was er dan ook nog sprake van een democratisch functionerend Russische parlement. Toen in 2004 een kleine fractie voorstelde de regeringstermijn van de president van vier in zeven jaar te veranderen, stemden slechts 51 van de 450 afgevaardigden voor. In 2008 werd de sfeer grimmiger. De presidentstermijn werd alsnog gewijzigd in zes jaar. In 2020 was het voorgoed voorbij met de democratie in Rusland. Het Russische parlement nam een wet aan waardoor de vorige termijnen van Vladimir Poetin ‘op nul werden gezet’. Hierdoor kon de 71-jarige in 2024 met een overweldigende meerderheid van stemmen en zonder enige tegenstand opnieuw aantreden als president.

Ceremonie

Aan de beëdigingsceremonie is nog steeds niets gewijzigd. Sinds 2000 vindt deze plaats op 7 mei om 12 uur Moskouse tijd in het Grote Kremlinpaleis. Hier legt de president zijn ambtseed af. De voorzitter van het Constitutionele Hof overhandigt daarop het staatshoofd de symbolen van de macht. De ceremonie wordt afgesloten met een toespraak van de uitverkorene, een saluut van de artillerie en een parade van het presidentiële regiment.

Daarnaast zal de president het ontslag van de regering aanvaarden en een nieuwe kandidaat voor het premierschap aandragen die de Doema voor eind mei moet goedkeuren. De aldus benoemde kabinetsvoorzitter zal dan voorstellen wie de nieuwe ministers mogen worden. De goedkeuring door het parlement moet voor eind juni volgen. Los daarvan zal de president de hoofden van politie- en enkele andere machtsstructuren benoemen.

Onrust

Hoewel alle betrokkenen inmiddels gewend zouden moeten zijn aan de herverkiezing, was er de afgelopen weken veel onrust. Het hoofd van de kiescommissie, Ella Pamfilova, verklaarde onlangs met trillende stem tegenover Poetin dat ze deze keer onder enorme druk had gestaan. ‘Het ergste was dat Oekraïners en hun bondgenoten probeerden onze eerlijke verkiezingen met terreur en bombardementen in de grensregio’s in de war te sturen. Maar juist daardoor werd ons volk nog hechter samengesmeed en kon de historische opkomst van 77% ontstaan’, aldus Pamfilova.

Nieuwsmedium Tsargrad vreest dat de Krimbrug op 7 mei zal worden opgeblazen. ‘Het is in het voordeel van Oekraïne om de situatie te laten escaleren. Ten eerste wil het regime in Kiev de beëdiging van Poetin bederven. Ten tweede zou een succesvolle aanval op de Krimbrug de Oekraïners opmonteren… En ten derde heeft Oekraïne baat bij een scherpe escalatie voor de komende NAVO-top in Zwitserland’, aldus de religieus-patriottische televisiezender.

Zinloze ceremoniën

Rasa Juknevičienė is Litouws afgevaardigde van het Europees Parlement. Ze verklaarde tegenover Doorbraak: ‘We hebben geen coalitie tegen de beëdiging nodig. Wat we nodig hebben is een anti-Poetin-coalitie. Poetin heeft iedereen vermoord die een alternatief voor hem kon of kan worden, en doet dat nog steeds. Het Westen zou de Russische oppositie meer moeten helpen. Wij in het Europese parlement reiken onze hand uit naar iedereen die tegen Poetin is.’

De 66-jarige politica van de EVP-fractie vervolgt: ‘Er zijn verschillende visies op hoe Rusland er na Poetin uit zal zien, daarom moeten we ons goed voorbereiden. We hoeven niet bang te zijn voor de val van het Kremlinregime. Alleen op die manier kan er verandering komen in Rusland en is er kans op een langdurige vrede op ons continent. Maar de allerbelangrijkste voorwaarde is de overwinning van Oekraïne. Laten we ons daarop concentreren, niet op zinloze ceremoniën en onderhandelingen met Poetin. Laten we niet de fouten herhalen die hebben bijgedragen aan de grootschalige oorlog die in 2022 is begonnen.’

beëdigingsceremonie

Poetin legde voor vijfde keer eed af als president: hoe kon het zo ver komen?