Er is wel regelmatig ophef, vooral op sociale media, over het stijgend aantal vernielingen van kerken en kapellen. Dat wordt gemeld in Frankrijk en Duitsland, om daarna te worden afgestreden als fake news. Is er een ‘sluipende oorlog tegen alles wat het christendom symboliseert’ in Europa? Is er sprake van een vervolging van christenen en een vernieling van hun symbolen in Europa? Of gaat het breder, een anti-religieuze golf? Hoe betrouwbaar zijn de cijfers en hoe zit dat bij ons?

Geweld tegen Belgische religieuze plaatsen

We hadden het eerder over vernielingen van kerken wereldwijd. Doorbraak vroeg, in de zomer van 2019, de cijfers op bij de politiediensten van ‘het aantal geregistreerde vernielingen van religieuze plaatsen’. Dat wordt onder die terminologie door de politie gerubriceerd. Die cijfers kregen we op eenvoudige aanvraag. Maar wat zeggen cijfers? iets, maar er bleven na de cijfers meer vragen en die raken niet uitgeklaard. Ook na al die tijd niet.

Eerst de cijfers. We vroegen opnieuw cijfers op in januari en kregen dan cijfers van 2013 tot en met 2018. Daarin zie je dat het aantal door de politie geregistreerde vernielingen aan kerk of kapel dalen, van 337 in 2013 naar 244 in 2016, met een opstoot naar 275 in 2017 en opnieuw een daling naar 220 gevallen in 2018. Dat is een daling met 100 gevallen op zes jaar.

Pieter Bauwens

De vernielingen aan kerken of kapellen (220 feiten) zijn goed ongeveer de helft van de vernielingen aan religieuze gebouwen in België (467) in 2018. Kerken en kapellen worden op de voet gevolgd door vernielingen aan kerkhoven (188). Kerk, kapel en kerkhof zijn in 2018 samen goed voor 87% van de geregistreerde feiten.

Kerken, kapellen en begraafplaatsen worden op afstand gevolgd door pastorieën (17) en kloosters (11).

Anti-christelijke vernielingen?

De vraag is of die vernielingen aan kerken ook echt gericht zijn tegen het christendom, de religie waar het gebouw symbool voor staat. Bij kerkhoven kan je daar zeker vragen bij stellen. Maar een evaluatie van de feiten is moeilijk omdat er in de cijfers geen onderscheid is te maken tussen graffiti op de, muur, een steen(tje) in een (historisch) (glas)raam, diefstal met braak, ontheiliging, brandstichting of wat dan ook. Het is dus heel moeilijk en zelfs intellectueel oneerlijk om daar conclusies uit te trekken. Zo is het ook niet gelukt te achterhalen wie de daders waren, of die wel gezocht en gevonden zijn en wat hun motieven waren. Zeker voor vernielingen aan kerken en kerkhoven zou dat veel kunnen verduidelijken.

Als de vergelijking met vandalisme op kerken in Frankrijk wordt gemaakt, moet gewezen worden op het verschil in de situatie. Veel kerken in Vlaanderen staan niet leeg in half verlaten dorpen, zoals op het Franse platteland. Het praat niets goed, maar een groot aantal kerken die gesloten zijn en er vervallen bijstaan, trekken vandalisme aan. Het is helaas onmogelijk om uit de Belgische statistieken af te leiden of er meer geweld of vandalisme is tegen religieuze gebouwen in steden dan wel buiten de stad.

Opmerkelijk toch is dat er in 2017 vijftien en in 2018 zelfs achttien gevallen van vernielingen van een pastorie werden geregistreerd. In 2018 zelfs boven het niveau van 2013, terwijl dat in de tussenliggende jaren wel zakte.

Islamofobie en antisemitisme

De synagoge volgt op de vijfde plaats (acht feiten). Daar zien we een verdubbeling van het aantal gevallen in 2018. Vernielingen aan een moskee staan op de zevende plaats, samen met ‘joodse gemeenschap’ met vier vernielingen in 2018. Vernielingen aan Moskeeën zijn meer dan gehalveerd sinds 2013, van elf gevallen naar vier. Geweld op koranscholen of gemeenschapscentra van moslimgemeenschappen komen amper voor, soms is er een, andere jaren geen feit gemeld. Er is in de statistieken dus geen sprake van verhoogd geweld of vandalisme tegenover religieuze gebouwen van de moslims in dit land.

Hetzelfde verhaal met geweld op synagogen of plaatsen waar joden samenkomen. In 2017 werden er drie vernielingen aan een synagoge gemeld, het jaar voordien één. In 2013 waren er vier. Uitzondering is het jongste jaar met volledige cijfers, 2018. Dat waren er acht vernielingen aan synagogen. Die verhoging valt nog meer op omdat je verwacht dat door de verhoogde terreurdreiging synagogen goed bewaakt worden, dag en nacht. Dan is een vernieling minder aannemelijk. Opvolgen dus of 2018 een uitzondering is, of er een trend naar meer vernielingen van synagogen bestaat.

Vooral vragen

Maar ook bij vernielingen van moskeeën en synagogen, blijf je met meer vragen dan antwoorden achter. Dat is nogal frustrerend. Meer dan het politietabelletje kregen we niet. Alle diensten die we contacteerden, houden niet systematisch cijfers bij. Of willen die niet geven. Een behulpzame woordvoerder leidde me naar het Openbaar Ministerie, maar die gaven een nogal laconiek antwoord. Noch de minister van Justitie, noch iemand anders kon me verder helpen.

Doorbraak

We houden het dus bij ‘vijf vernielingen aan christelijke gebouwen in België per week’. Al had het even goed kunnen zijn, ‘vernielingen op religieuze en christelijke gebouwen laatste jaren spectaculair gedaald’.

begraafplaat

Vijf vernielingen aan christelijke gebouwen per week