De Arab Barometer heeft recent de resultaten van haar grootse Marokko-enquête gepubliceerd. Dat levert interessante gegevens op over hoe Marokkanen kijken naar hun eigen land, en de relaties van Marokko met andere landen. Om alle misverstanden te vermijden, de enquête heeft uiteraard enkel betrekking op de Marokkanen levend in Marokko, en niet op Marokkanen levend in België of elders.

Economie

Er zijn heel wat regionale verschillen binnen Marokko. De economische kansen liggen vooral in de Atlantische kuststrook van Tanger tot Agadir, en minder in het binnenland. Wat betreft de uitdagingen die Marokko zou moeten aanpakken gaat de prioriteit duidelijk naar de economie. 33% van de Marokkanen vindt dat de economische situatie in het land goed is, 6% vindt dat die zeer goed is. De rest is minder tevreden. Sinds een eerste enquête in 2007 was de ontevredenheid nog nooit zo hoog.

In de oostelijke regio’s is men duidelijk veel pessimistischer dan in de regio Beni Mellal-Khenifra. 42% van de ondervraagden verwacht wel dat de economische situatie de komende twee à drie jaar zal verbeteren. 62% van de Marokkanen heeft zich al eens zorgen gemaakt of ze voldoende voeding zullen hebben. 23% van de Marokkanen vindt dat de overheid meer jobs moet creëren, 27% vindt dat de overheid meer subsidies moet geven, terwijl de regering de subsidies afgelopen jaren heeft verminderd, en dat in het kader van de verdere liberalisering van de economie.

Marokkanen zijn nog steeds bezorgd over corona, ook al was Marokko één van de best presterende Afrikaanse landen in de strijd tegen deze plaag. 58% van de Marokkanen maakt zich zorgen over de verspreiding van het virus. Marokkanen ouder dan 30 jaar zijn bezorgder dan jongeren, mannen meer dan vrouwen, hoger opgeleiden zijn minder bezorgd dan lager opgeleiden.

Regering

74% van de Marokkanen is tevreden over de algemene veiligheid die de overheid biedt, 77% heeft vertrouwen in het leger, 72% in de politie, 65% in de gendarmerie. De politie is vooral actief in stedelijke gebieden, de gendarmerie daarbuiten. 37% vindt dat de regering goed werk levert als het gaat over de kloof tussen rijk en arm te verminderen, 30% vindt dat de overheid de inflatie goed aanpakt. 40% heeft vertrouwen in de regering, maar 39% vindt dat de parlementsverkiezingen niet eerlijk en vrij zijn verlopen. 20% vindt dan weer van wel.

33% heeft vertrouwen in het parlement, en dat is duidelijk meer dan in 2018. Opmerkelijk: Marokkanen hebben meer vertrouwen in de regionale regeringen, en lokale overheden, dan in de nationale overheid. Maar globaal gezien hebben de Marokkanen meer vertrouwen in de overheid dan de inwoners van de andere ondervraagde Arabische landen. 72% is van mening dat corruptie aanwezig is in de overheidsinstellingen, maar 50% vindt wel dat de regering daaraan iets probeert te doen. Marokkanen hebben de indruk dat de corruptie lager is op het regionale dan op het nationale niveau.

Openbare diensten

23% van de Marokkanen is tevreden met het gezondheidssysteem. Stedelingen zijn tevredener dan mensen in de afgelegen dorpen. Private ziekenhuizen hebben een veel beter imago dan overheidsziekenhuizen, maar je betaalt er dan ook veel meer voor. Klagers verwijzen naar een gebrek aan hospitalen, 22% heeft het over hoge kosten. 25% van de Marokkanen is volledig tevreden met het onderwijssysteem. 18% van verwijst qua problemen naar de overbevolking van scholen, 15% naar gebrek aan transport, vooral buiten de steden. 41% van de Marokkanen is tevreden met de huisvuilophaling, en 48% van de stedelingen is tevreden met de kwaliteit van de straten.

Vrijheid en democratie

60% van de Marokkanen vindt dat het recht op vrije meningsuiting is gegarandeerd in het land, en dat is behoorlijk meer dan in 2018. 59% is tevreden over de persvrijheid, 45% vindt dat het recht op vreedzaam betogen is gegarandeerd. ‘Marokkanen beoordelen democratie eerder op economische prestaties en het bieden van veiligheid en stabiliteit dan op procedurele aspecten van democratie, zoals vrije en eerlijke verkiezingen en de rol van de oppositie’, stelt de Arab Barometer nog.

40% vindt dat een echt democratisch systeem minder goede economische prestaties zou betekenen. 54% van de Marokkanen is het wel eens met de stelling dat een democratisch systeem beter is dan om het even welk ander systeem.

Godsdienst en geslacht

Zes procent van de Marokkanen verklaart niet religieus te zijn, in 2018 was dat 13%. 64% bidt dagelijks, 20% luistert elke dag naar Koran-recitaties. 25% van de Marokkanen zegt dat een universitaire opleiding belangrijker is voor mannen dan voor vrouwen, 52% vindt dat de man het laatste woord moet hebben in het gezin, en 23% vindt dat geweld tegen vrouwen het afgelopen jaar is gestegen.

Marokko is niet alleen een emigratieland (de Marokkaanse diaspora in Frankrijk, België, enzovoort is vrij groot), maar ook een immigratieland, vooral van zwarten uit de sub Sahara. 40% van de Marokkanen zegt dat er discriminatie bestaat ten opzichte van deze mensen, 37% van de Marokkanen vindt dat discriminatie op basis van etnie een probleem is in het land. 11% van de Marokkaanse inwoners is al slachtoffer geweest van racistische uitspraken, 25% van de Marokkanen zegt al eens slachtoffer te zijn geweest van discriminatie.

Buitenlandse relaties

Iran heeft een vrij negatief imago bij de Marokkanen, en dat komt omdat Iran, net als buurland Algerije, het Polisario-front steunt dat vecht voor autonomie voor wat men vroeger de Spaanse Sahara noemde. 52% van de Marokkanen beschouwt het nucleaire programma van Iran als een bedreiging. In geen enkel ander Arabisch land waar de Arab Barometer enquêtes heeft gehouden, is de houding ten opzichte van de Verenigde Staten zo positief. En dat komt omdat de gewezen Amerikaanse president Donald Trump de Westelijke Sahara heeft erkend als Marokkaans grondgebied. Marokko heeft daar wel een prijs voor moeten betalen, namelijk vriendschapsbanden met Israël. 25% van de Marokkanen is voorstander van die banden met Israël, 7% is daar een sterk voorstander van. 57% van de Marokkanen beschouwt de bezetting van de Palestijnse gebieden door Israël als een veiligheidsissue.

64% van de jongeren en 67% van de oudere Marokkanen heeft een positief beeld over China. 42% wil intensere economische relaties met de Verenigde Staten, 36% met China. 76% van de ondervraagden heeft een positief beeld over Turkije (71% staat positief tegenover president Erdogan), 70% over Saoedi-Arabië. 43% wil nauwere banden met Turkije, 40% met Saoedi-Arabië. Tenslotte wil 67% van de Marokkanen dat de grenzen met buurland Algerije opnieuw opengaan. Marokko en Algerije zijn al decennialang ‘des frères ennemis’.

Emigratie

Een derde van de Marokkanen zou graag Marokko verlaten om elders een beter bestaan op te bouwen, en dat is een daling ten opzichte 2018. Hoe hoger opgeleid, hoe groter de wil om te emigreren, en mannen emigreren sneller dan vrouwen. 66% van de kandidaat-emigranten geeft economische redenen op. Ongeveer de helft van diegenen die willen emigreren zouden dat willen doen ook al beschikken ze niet over de nodige papieren, en dat is meteen de hoogste score van alle ondervraagde landen.

Wat betreft de favorietste Europese landen noteren we Spanje (25%), Italië (24%), Frankrijk (22%) en Duitsland (19%). 21% van de kandidaten is geïnteresseerd in Canada, en meer bepaald het Franstalige Québec. Het zijn vooral plattelanders die geïnteresseerd zijn in Spanje en Italië, stedelingen hebben het meer voor Duitsland, de Verenigde Staten en Canada. De interesse om naar een ander Arabisch of islamitisch land te emigreren is zeer gering.

2018

Er zijn heel wat verschillen tussen de nieuwe enquête (2022) en de vorige (2018). In 2018 waren de verschillen in mening tussen Marokkaanse burgers vooral te verklaren door leeftijd, vandaag zijn ze eerder te verklaren door verschil in sociaaleconomische status.

En wat de huidige enquête betreft zien we vaak verschillen van mening naar gelang de sociale klasse (Marokkanen uit de hogere klasse zijn in het algemeen positiever gestemd over diverse problemen), de regio waar men woont (in het oosten en zuiden van Marokko is men pessimistischer), en het feit of men Arabisch is of Berber (Berbers zijn duidelijk minder tevreden).

Deze nieuwe enquête werd gehouden bij 2.404 Marokkanen in de periode van 4 maart tot 26 april 2022.

Beni Mellal-Khenifra

Hoe denken Marokkanen over Marokko en de wereld?