De Canadese eerste-Minister Justin Trudeau verbaasde nogal wat mensen door vervoegde federale verkiezingen uit te schrijven voor de laatste dag van de zomer: 20 september 2021. Ingevolge de verkiezingen van 2019 voor het ‘ House of Commons’ verloor de liberale partij daar zijn absolute meerderheid. Desalniettemin bleef de partij van Trudeau ( Liberal party – parti libéral met rood als kleur ) de grootste in het federale Lagerhuis. De peilingen zijn zeker de verliezer van deze stembusslag , want die gaven de liberalen een vlotte overwinning.

De uitslag

Het aantal zetels voor het Lagerhuis is vastgelegd op 338. Die zijn als volgt verdeel over de tien provincies: Ontario (121), Québec (78), British Columbia (42), Alberta (34), Nova -Scotia en Manitoba elk 14, New-Brunswick (10), Newfoundland & Labrador ( 7), Prince Edward Islands (4) en de drie territoriums elk één.

De liberalen behalen 158 zetels ( winst 1 ) en 32,21% der stemmen ( min 0,9%). De conservatieven komen uit op 119 zetels ( min 2) en dat is goed voor 34% der stemmen ( min 0,2%). Dan volgt het Bloc Québécois met 34 zetels( plus 2) of 7,7% en dat heeft te maken met het hoog aantal zetels in de provincie Québec. De sociaaldemocratische NDP komt uit op 25 zetels ( plus 1) of 17,7% der stemmen. De PPC is goed voor 5,1% en de groenen voor 2,3% . De ecologisten behalen 2 zetels ( minus 1 ) en dan is er nog één onafhankelijke verkozene.

Problemen rond heel wat dossiers

De liberalen kunnen verder besturen met een minderheidskabinet. Maar een ideale situatie is dat niet om een beleid te voeren. Zo is er geen duidelijke meerderheid in het Parlement over heel wat dossiers: klimaat, huisvesting, staatshervorming, de begroting, enz. Bovendien wordt het interessant om te zien of Canada een positie gaat innemen tegenover het recente AUKUS akkoord tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Australië.

Bovendien moet de liberale leider het intern ook gaan uitleggen dat zijn gok geen meerderheid of duidelijke winst heeft opgeleverd. Een bijkomend probleem is het feit dat er geen meerderheid is in de Canadese senaat/ Hogerhuis. De liberalen hebben daar maar 9 zetels op de 102. Daarentegen is de fractie van de onafhankelijken het grootst met 57 leden en dan volgen de conservatieven met 29 ! Een andere belemmering voor de regeringsleider is dat de liberalen enkel de provincie Newfoundland & Labrador besturen alsmede het Yukon territorium. De conservatieven besturen liefst acht provincies. De NDP beheert British Columbia en de twee overige territoriums kennen een consensus regering.

Stemmen

Het is de tweede verkiezing op rij dat de conservatieven meer stemmen halen dan de liberalen, maar in zetels op de tweede plaats belanden. Uiteraard is dit een gevolg van het kiesdistrictensysteem. De verdeling qua waarde van de zetels tussen die districten loopt fel uiteen. Zo is een zetel in de grootste provincie Ontario 111.000 inwoners waard en in de kleinste provincie ‘Prince Edward Islands’ is dat maar 35.000 ! Ongetwijfeld gaat dit tot politieke discussies leiden !

Andere partijen

De conservatieven hebben stemmen bijgewonnen , doch twee zetels verloren. Het ziet er niet onmiddellijk naar uit dat leider O’Toole wordt vervangen. Maar een ernstig probleem voor deze partij blijft het resultaat van de afgescheurde groep van Bernier ( PPC – People’s Party of Canada ) . Die behaalt weliswaar geen zetel, maar toch 5,1% van de stemmen of 814.000 stemmen. De overwinningskansen voor de blauwe partij kunnen alleen maar stijgen als men de ruzie met deze man uit het kiesdistrict ‘Beauce’ ( Québec ) kan uitpraten.

De leider van het Franstalige ‘Bloc Québécois’ – Blanchet – wint twee zetels en zit ook niet op de wip. Met hun 34 zetels is het ‘Bloc Q’ de derde partij in het Lagerhuis en dat kan verleidelijk zijn voor Trudeau – wiens kiesdistrict ligt in Montréal – om met deze partij te spreken over een parlementaire meerderheid. Maar de eis van Blanchet is gekend: een staatshervorming ! NDP leider Singh blijft plakken op een vierde plaats en wint wel één zetel. Maar het verlies van de vorige verkiezingen is zeker nog niet goedgemaakt. Hier zou het best kunnen dat de NDP leiders uit British Columbia politiek gaan drukken om een andere leider aan het hoofd van de NDP te plaatsen. De groenen hebben er niets van gebakken ondanks het feit dat het klimaat thema zeker aanwezig was in de campagne. Annamie Paul , de leidster van de groenen, verliest zelfs haar zetel in Toronto !

Conclusie

Deze verkiezing heeft niets opgeleverd, want enkel vier zetels verschuiven. Wat gaat Canada nu doen ? Vier jaar verder met een minderheidsbestuur of nog eens vervroegde verkiezingen ? In ieder geval zal het geen evidente zaak zijn om alle hangende dossiers een oplossing te geven. In de gebouwen op ‘Parliament Hill’ in Ottawa zal men nog uitgebreid kunnen discussiëren over deze stembusslag en hoe het nu verder moet met Canada !

Block Québecois

Trudeau heeft gegokt. En nu?