Maandag opende minister-president Jan Jambon (N-VA) het Vlaamse parlementaire jaar met zijn Septemberverklaring. Vanuit alle politieke fracties werd hier naar uitgekeken. Iedereen was benieuwd naar zijn analyse van het afgelopen jaar, met de coronacrisis. Iedereen was eveneens benieuwd naar het wervend project dat Jambon zou voorstellen voor de toekomst, met als speerpunt het relanceplan. Hier is het de beurt aan Björn Rzoska (Groen).

Geen aandacht voor armoedebestrijding

‘Het is goed dat de Vlaamse regering beseft dat de coronacrisis er stevig heeft ingehakt. Een aantal systeemfouten zijn duidelijk blootgelegd. Maar ik stel vast dat er in de plannen voor 2021 een onevenwicht zit.’

‘Op het moment dat er heel wat investeringen gepland staan rond het economische vergeet men een hele groep mensen die op dit moment in een kwetsbare positie zitten. Ik heb het vooral over het thema armoede. Dat woord is één keer gevallen tijdens de Septemberverklaring maar in het relanceplan ‘Vlaamse Veerkracht’ vind ik het niet terug. Ik heb ook het centenplaatje doorgelopen en heb daar nergens een concreet bedrag teruggevonden voor armoedebestrijding.’

‘Dat heeft me enigszins ontgoocheld’, concludeert Rzoska, ‘want het is duidelijk dat de crisis niet iedereen op een gelijkmatige manier treft. Integendeel, corona heeft de ongelijkheid versterkt. Ik had gehoopt dat er een concreter engagement zou zijn van de Vlaamse regering. Dat blijkt niet het geval te zijn.’

Zwarte Zwaan

Rzoska is toch wat verbaasd over de passage waarin Jambon lessen wil trekken uit de onverwachte crisis die ons heeft getroffen. ‘Wat me opvalt is dat Jambon de nadruk legt op het feit dat we zijn overvallen door een evenement, een crisis, die niemand had zien aankomen: een zogenaamde Zwarte Zwaan. Hij wil daaruit lessen trekken om beter voorbereid te zijn op toekomstige crisissen. Dat begrijp ik, maar als er nu één crisis is die we de afgelopen jaren zien aankomen -en die dus geen “Zwarte Zwaan” kan zijn- is het wel de klimaatcrisis.’

‘Jambon stelt “Gouverner, c’est prévoir”, terwijl hij de specialisten bedankt. Ik vraag me dan af waarom hij niet luistert naar de vele specialisten en wetenschappers die al jarenlang zeggen dat we het systeem klimaatrobuuster moeten maken. Dat is een crisis die zich volop aan het ontwikkelen is en waar we ons veel te weinig op voorbereiden. Dat gaat woensdag toch een van mijn thema’s worden in het debat.’

Niets concreet rond energie

‘In de begroting wordt rond klimaat 1,2 miljard euro extra naar voor geschoven’, stelt Rzoska enigszins teleurgesteld vast. ‘500 miljoen daarvan is gereserveerd voor de “Blue Deal”, het waterplan tegen droogte en waterschaarste. Ik vind echter niets terug over budgetten voor energie en renovatie. Ze roepen eigenlijk meer vragen op dan dat ze antwoorden bieden.’

Nochtans komt hernieuwbare energie aan bod. Rzoska had hier graag concretere voorstellen gezien. ‘Jambon zegt de kaart te trekken van hernieuwbare energie. Wat hij daarmee bedoelt is niet duidelijk. Ik herinner me nog heroïsche discussies uit de vorige legislatuur toen Bart Tommelein (Open VLD) zijn streefcijfers rond hernieuwbare energie naar voor bracht. Hij werkte daarmee vooral de N-VA danig op de heupen omdat die het weinig realistisch en veel te hoog gegrepen vonden. Ik vind het goed dat klimaat een van de ambities is, maar wederom: wat dit concreet op het terrein gaat betekenen wordt niet omschreven. Gaan ze de doelstellingen bijstellen? In welke sectoren gaat dit gebeuren, en hoe? Allemaal niet duidelijk…’

Waterstof dankzij Matthias Diependaele

Rzoska heeft ook de opvallende passage van het thema waterstof genoteerd. ‘Jambon omarmt nu de waterstoftechnologie. Het is goed dat hij dat doet, maar Geert Bourgeois (N-VA) heeft hem dat al voorgedaan. Dat is vooral onder impuls van Matthias Diependaele (N-VA). Ik weet dat dat zijn dada is. Als ze daar echt werk van willen maken gaan ze dat toch als overheid op een transparantere en effectiever manier moeten uitrollen dan ze de afgelopen vijf jaar hebben gedaan.’

‘Versta me niet verkeerd: wanneer we die technologie kunnen toepassen in de scheepvaart en bij het treinverkeer, kunnen we ongelofelijk veel winst boeken. Wanneer ik hoor dat ze daarmee bezig zijn in de haven van Antwerpen, zetten we een grote stap vooruit. Blijkbaar is er in Gent een bedrijf dat aan de top van de ontwikkeling staat. Als daar onderzoeks- en ontwikkelingsbudgetten naar toe gaan is dat een goede zaak. Ik koester de hoop dat, met Diependaele in de regering, dit nu echt wordt aangepakt.’

Graag al meer details uitgewerkt gezien

Voor het relanceplan trekt de regering 4,3 miljard extra uit. Hoe ze daar aan komen, is voor Rzoska niet duidelijk. ‘Hier en daar lossen ze wel iets over de invulling, maar met die info komen we niet aan het vooropgestelde bedrag. We krijgen niet te zien wat er eigenlijk achter zit. Ondertussen weten we wel dat het over investeringen gaat die over de verdere regeertermijn gespreid worden. Alleen zien we daar geen hoofdlijnen voor die spreiding. Allemaal vragen waar we graag antwoorden op willen krijgen.’

‘Het komt bij mij wat vreemd over dat er voor sommige onderdelen een exacte raming terug te vinden is, zoals voor het sociaal akkoord in de zorgsector of de “Blue Deal”. Andere zaken, zoals het plan voor energie en renovatie of het wegwerken van de wachtlijsten in de gehandicaptenzorg, vind je niet terug in die gedetailleerde tabellen. Toch benadrukt de regering dat het een belangrijk onderdeel is waar ze onmiddellijk mee willen starten.’

‘Wanneer je jezelf op de borst klopt dat je het strafste investeringsplan ooit van een Vlaamse regering lanceert’, concludeert Rzoska, ‘vind ik wel dat je op hoofdlijnen moet kunnen weergeven hoe dat fonds is samengesteld. Ik weet wel dat we de akkoorden pas in detail in de begroting gaan terugzien die eind oktober wordt voorgesteld. Daar zullen we wel de details zien tot op projectniveau. Maar vandaag was de grote boodschap 4,3 miljard voor het relanceplan. Dan verwacht ik dat het parlement ook te horen krijgt wat er in die 4,3 miljard zit en hoe ze die hebben opgebouwd, ook al is het maar een raming.’

Niks nieuws onder de zon

Rzoska meent een lichte vorm van amnesie te bespeuren. ‘Wat me opvalt is dat minister-president Jambon blijkbaar vergeten is wat het afgelopen jaar al beslist werd. Ik zeg niet dat er niets nieuws zit in het relanceplan, maar ik heb de indruk dat een deel van de projecten die men vandaag voorstelt als nieuw behoren tot reeds beslist beleid. Ik verwijs dan weer naar de ”Blue Deal” van minister Demir (N-VA). Ik had het gevoel dat de regering een aantal zaken recycleert die ze al langer had aangekondigd.’

‘Neem nu het plan om meer elektrische laadpalen te plaatsen. Die ambities zijn er al sinds de vorige legislatuur. Alleen, als puntje -letterlijk- bij paaltje moet komen, worden ze niet gehaald. Dit nu voorstellen als nieuw beleid in het kader van de relance, is eigenlijk oneerlijk. Ze deden dat de afgelopen jaren al, maar zonder veel succes.’

Stevige discussie over verdeelsleutel Europese fondsen

De Vlaamse regering rekent op drie miljard van het Europese herstelfonds om haar relanceplan te financieren. Denkt u dat dat gaat lukken?

‘Vlaanderen gaat er inderdaad van uit dat het drie van de vijf miljard uit het Europees herstelfonds die voor België bestemd zijn gaat kunnen binnen halen. Dat gaat nog een stevige discussie geven. De verdeelsleutel moet federaal, in overleg met de gewesten, nog afgesproken worden. Voor mij is het geen probleem dat ze die drie miljard als objectief naar voor schuiven. Het is ergens ook logisch dat ze daar dan rekening mee houden, maar dit zal het onderwerp zijn van onderhandelingen die nog gevoerd moeten worden.’

Vlaamse regering niet pesten

Is Groen bereid om vanuit de Vlaamse oppositiebanken dit objectief federaal te verdedigen?

‘Ik sluit dat niet uit, maar dan zou ik graag de redenering zien die ze volgt om te stellen dat ze daar recht op heeft. Het is belangrijk om dan de parameters te kennen die ze hanteert om tot die verdeelsleutel te komen. Die moeten transparant zijn. Als dat het geval is, wil ik dat gerust bekijken. Ik zit echt niet in de modus waarbij ik vanuit het federale niveau de Vlaamse regering wil pesten. Dat zou verkeerd zijn. Ik denk dat samenwerking noodzakelijk is.’

Rzoska stelt dus een voorwaarde aan zijn medewerking. ‘Alvorens mij vast te pinnen op de verdediging van de vooropgestelde verdeelsleutel, wil ik eerst van de regering weten hoe ze tot dit bedrag is gekomen. Welke parameters heeft ze gehanteerd? Pas wanneer ik over die informatie beschik kan ik dat ook op het federaal niveau aankaarten en eventueel verdedigen.’

Blue Deal

De Westhoek verzuipt, Vlaanderen kijkt ernaar

Björn Rzoska (Groen): ‘Klimaatcrisis is geen Zwarte Zwaan’