Beleggen is de afgelopen maanden terug in geworden. Het aantal nieuwe beleggers dat zich in maart voor het eerst registreerde bij Belgische aandelenhandelaars bedroeg bijna evenveel als over heel 2019. De Vlaamse overheid lijkt nu ook in te spelen op deze nieuwe trend en wil de Vlaming terug fiscaal voordelig laten investeren in bedrijven via een zogenaamd Welvaartsfonds. Een nobel initiatief omdat het de Vlaamse bedrijven wil helpen, maar een initiatief dat niet bedoeld is voor de voorzichtige Vlaamse huisvader.

Nobel doel, maar belegger dreigt slachtoffer te worden

Allereerst is het bewonderenswaardig dat de overheid een initiatief organiseert om de Vlaamse bedrijven te ondersteunen. Door de coronacrisis zitten veel bedrijven op hun tandvlees. Zo krijgen vooral kleinere ondernemingen niet vlot een lening van de bank om de moeilijke tijden door te komen. De oprichting van een Welvaartsfonds kan in dat geval wel degelijk een oplossing zijn voor deze bedrijven.

Ik heb dan niet zozeer een probleem met het fonds zelf, maar wel dat dit fonds een hoog risico draagt en gepromoot wordt bij de kleine Vlaamse belegger die de risico’s niet kan inschatten. Het blijft een zwarte doos waarin men belegt en die zich zal focussen op de meest risicovolle bedrijven in dit land. De geschiedenis leert helaas ook dat dergelijke gepromote fondsen door de Vlaamse overheid in het verleden geen potten hebben gebroken. Zo hebben verschillende Vlaamse beleggers nog nare herinneringen aan de laatste keer toen de Vlaamse overheid in 2005 een gelijkaardig initiatief organiseerde.

De ramp Arkimedesfonds

Sommige mensen mogen misschien Arco voor ogen hebben, maar eigenlijk gaat de vergelijking met het Arkimedesfonds van 2005 meer op. Al is er dit keer geen staatsgarantie. In 2005 moedigde de Vlaamse regering investeerders aan om hun geld in KMO’s en beginnende bedrijven te steken via het Arkimedesfonds. In ruil kregen de beleggers aandelen ter waarde van 250 euro en een staatsgarantie waarbij men 90 procent van de investering garandeerde.

Voor Vlaanderen was dit een dure zaak, want de echte waarde van het fonds daalde doorheen de looptijd tot ongeveer 80 euro per aandeel. Dit doordat de bedrijven die men wou ondersteunen, ook de hoogste risicograad droegen waardoor een groot deel over de kop ging. Net zoals bij het Welvaartsfonds: het gaat opnieuw over startende ondernemingen of KMO’s met als doel om de lokale economie te steunen. De kostprijs voor de Vlaamse belastingbetaler bedroeg toen 45,5 miljoen euro, al maakte de belegger die in het begin instapte dankzij de staatsgarantie en fiscaal voordeel op zijn beleggingen gelukkig nog winst. Wel op kosten van de belastingbetaler weliswaar, die zijn verliezen compenseerde.

Fiscaal voordeel voor risicovolle belegging

Dit is echter niet het geval bij het Welvaartsfonds vandaag de dag. Men krijgt dan wel een fiscaal voordeel van 2,5 procent per jaar op het geïnvesteerde bedrag voor 3 jaar, maar in dit geval is er geen staatsgarantie voorzien. Wel zullen de aandelen bij een erfenis fiscaal vriendelijk behandeld worden.

Ik ben als financieel journalist niet tegen het doel wat dit fonds wil verwezenlijken, wel heb ik bedenkingen bij de doelgroep waar men geld wilt ophalen. Zo zullen fondsen als deze vaak de zwakke bedrijven ondersteunen die niemand anders wil ondersteunen. Banken en andere investeerders vechten altijd om geld te lenen aan de beste bedrijven, maar de bedrijven die uit de boot vallen zullen aankloppen bij initiatieven als deze. Het geld zal men dan gebruiken om direct te injecteren in het bedrijf via kapitaalverhogingen of achtergestelde leningen waardoor het gaat om zeer risicovolle investeringen. Dit in combinatie met het extra risico omdat het gaat om verzwakte bedrijven die door banken als te risicovol worden beschouwd. Bij een faling zal de investeerder als laatste zijn geld terug zien wat in de praktijk vaak neerkomt op een volledig verlies.

Initiatieven als deze zijn zeker aan te moedigen. Echter is het de vraag of de Vlaamse kleine belegger dit risico moet dragen. Men zal beperkte transparantie hebben waarin men investeert en ook zullen sommige zich laten verblinden door het fiscaal voordeel om toch zijn belastingen te verminderen. Echter vrees ik dat net als bij Arkimedes dit fonds binnen enkele jaren zware verliezen zal dragen waar dit keer de kleine belegger voor zal opdraaien. Beleggen tijdens een van de grootste economische crisissen sinds mensenheugenis in al verzwakte of beginnende bedrijven is niet meteen wat een goede huisvader zou doen. Het fiscale voordeel verandert hier niets aan.

Vriendenaandelen

Wel ben ik een fan van de zogenaamde win-win aandelen die de Vlaamse regering nu ‘vriendenaandelen’ noemt. Zo kan je tot 75 000 euro investeren in lokale bedrijven waarbij je 5 jaar lang een fiscaal voordeel krijgt van 2,5 procent per jaar. Ook kan men indien het bedrijf het goed doet, recht hebben op eventuele dividenden en dus genieten van de winsten van het bedrijf. Je doet dit echter best alleen wanneer je gelooft in het bedrijf en de oprichter voor de lange termijn. Eens je wilt uitstappen, is het immers niet simpel om een andere koper te vinden voor je aandelen zoals op de beurs.

Echter ben ik een grote voorstander van initiatieven als deze omdat je dan weet waarin je investeert en ook kunt investeren in bedrijven met een lager risicoprofiel. Dit in tegenstelling tot het Welvaartsfonds dat vooral start-ups of bedrijven in financieringsnood zal aantrekken met een zeer groot risicoprofiel. Dit zijn beleggingen die niet voor de goede huisvader zijn, maar eigenlijk enkel aan professionele investeerders zouden mogen aangeboden worden.

Crowd lending

Tevens bestaat er al een manier om risicokapitaal op te halen en dat is via de Belgische beurs bij bedragen boven de 1 miljoen euro en crowd lending voor kleinere bedragen. Zo kunnen bedrijven perfect geld lenen bij Jan Modaal via kanalen als Bolero Crowdfunding waarbij men perfect weet wie men steunt en wat het risico is. Dit in tegenstelling tot de zwarte doos die het Welvaartsfonds is.

Ik steun het initiatief van de Vlaamse overheid en de Participatiemaatschappij Vlaanderen om de Vlaamse bedrijven te steunen. Echter denk ik dat het Welvaartsfonds best niet gepromoot was geweest bij de Vlaamse belegger en dat men eerder initiatieven zoals crowd funding, de win-win lening en de vriendenaandelen meer in de kijker had gezet en ondersteund. Zo lokt men de Vlaming niet met fiscale voordelen naar beleggingen met hoog risico en kan men zelf het risico kiezen dat men zelf wil nemen met zijn spaargeld.

Bolero Crowdfunding

Het Welvaartsfonds: een slechte herinnering aan het Arkimedes fonds