De grens tussen China en Rusland is in 1860 vastgelegd langs de loop van de rivier de Amoer waarin tal van eilanden liggen. In de jaren twintig van de vorige eeuw nam het Sovjetleger bezit van een aantal van die riviereilandjes rond de stad Chabarovsk. Daarmee stond voor de Sovjetzijde de grens weer vast. Maar in 1964 verandert dat: China claimt grondgebied.

Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie blijven de eilanden bij de Russische federatie horen. Michail Gorbatsjov ondertekent in 1991 een grensverdrag met de Chinese regering waarin de Amoer opnieuw als grens wordt vastgelegd. Maar op de achtergrond blijft de Chinese overheid werken aan een uitbreiding van zijn territorium. Met een dertigtal dammen wordt om te beginnen getracht de waterloop van richting te doen veranderen. De Amoer ‘drijft weg’ van Chabarovsk…

Overdracht

Maar ook de Chinese diplomatie doet wat moet. Met resultaat. Vladimir Poetin en de toenmalige Chinese leider Hu Jintao ondertekenen in 2004 een nieuw verdrag: het Chinese grondgebied breidt uit. Het voor de Russen vernederende grensverdrag wordt enkele maanden later goedgekeurd door het Russische parlement.

Alleen ter plaatse is er enige oproer. Inwoners van Chabarovsk proberen een referendum te organiseren. Maar dat wordt door de lokale autoriteiten geweigerd.

Eiland van de zwarte beer

Vier jaar later is de overdracht van de eilanden een feit: China is groter geworden. Maar de Russische lokale bevolking laat het er niet bij zitten. Er zijn ideeën: voorstel is flatgebouwen en een toeristisch centrum met een paardenrenbaan te bouwen. Men spreekt ook over een speciale industriezone. Maar het blijft bij discussies. Het Russische gedeelte van het eiland wordt vooral gebruikt door dagjesmensen om te barbecueën en te vissen.

Chinese bouwers

Intussen is de Chinese overheid op haar helft van het eiland zeer actief. In 2010 bezoekt een reporter van de krant Komsomolskaja Pravda de streek en hij is zeer onder de indruk: ‘Al vanaf de oever kun je duidelijk de grootschalige bouwwerkzaamheden zien… Er lopen massa’s arbeiders rond en bouwmachines zoemen onophoudelijk. Bij ons lanterfanten twee bouwvakkers. Wat ze doen, weet niemand.’

Vier jaar later zijn er vanaf de Russische oever een Chinese pagode en een aanzienlijke toeristische infrastructuur op het eiland te bewonderen

Olga Ivanovna is een inwoonster van een nederzetting aan de andere zijde van de Amoer direct aan de Chinese grens: ‘Ten eerste is het heel erg dat de helft van het eiland is weggegeven. Nu is het gedaan met onze rust. De plek waar ze nu aan het bouwen zijn, was vroeger Russisch. In mijn jeugd gingen we er altijd met de boot naartoe om bessen te plukken.’ Vier jaar later is op de oever een Chinese pagode te zien en een aanzienlijke toeristische infrastructuur.

Gezamenlijke ontwikkeling

Na de gulle gift van twintig jaar geleden zijn de riviereilanden in de Amoer weer onderwerp van gesprek op het allerhoogste internationale niveau. Een lokale krant weet te melden dat Vladimir Poetin en Xi Jinping ‘het eens zijn geworden over de gezamenlijke ontwikkeling van het gedeelde Bolsjoi Oessoerijski-eiland’.

Alexej Tsjekoenkov, minister voor Ontwikkeling van het Russische Verre Oosten en het Noordpoolgebied, zegt: ‘We hebben twee decennia lang gewacht op de overeenkomst.’

Landkaarten

Volgens die overeenkomst zal op het eiland een nieuwe grensovergang worden gebouwd. Men denkt ook aan gezamenlijke infrastructuur voor transport en logistiek. Hotels zouden ook op de planning staan.

Maar de samenwerking betekent niet dat China zijn vorderingen opgeeft. Met de vooruitziende blik van een wereldmacht drukte de Chinese overheid in 2023 een reeks nieuwe landkaarten. Indische en Maleisische gebieden worden er als Chinees territorium afgebeeld. Ook het Bolsjoj Oessoerijski-eiland hoort volgens de nieuwe kaarten tot de Volksrepubliek. Indië en Maleisië protesteren; het Kremlin zwijgt.

Bolsjoj Oessoerijski-eiland

Rusland geeft China eilanden cadeau