In 2017 publiceerde Nobelprijs voor de vrede 2018 Nadia Murad haar boek Ik zal de laatste zijn. Mijn strijd tegen de Islamitische Staat (Penguin Random House LLC). Zij besluit dit boek met de zin ‘Mijn diepste wens is, zei ik, dat ik de laatste zal zijn met een verhaal als het mijne’. Haar verhaal is dat van een jonge vrouw wiens familie wordt uitgemoord door IS, en die door IS als seksslavin gebruikt wordt. Eilaas, dagelijks zijn er etnische conflicten wereldwijd, en die verlopen volgens scenario’s zoals dat van het IS-Jezidi verhaal: doden en verkrachten.

De Jezidi als bekend voorbeeld

De meeste conflicten blijven onder de radar, of het verkrachtingsgedeelte wordt over het hoofd gezien. Soms komt ééntje er even bovenuit. Terwijl ik dit schrijf meldt mijn laptop mij: ‘Bij de aanval op een dorp van het Peul-volk in het centrum van Mali, door een andere etnische groep, de Dogon, zouden zeker 160 doden zijn gevallen’. De Jezidi zijn het concrete voorbeeld (de kapstok zo je wil) dat ik even kort ga aanhalen om wetenschappelijk na te denken omtrent confrontatie en verkrachting tussen menselijke populaties.

De subcultuur waartoe Nadia Murad behoort, de Jezidi’s dus, is een populatie van 1 à 2 miljoen mensen, een groot deel in Iraaks Koerdistan, de rest verspreid over de Kaukasus en Europa. De Belgische Jezidi’s hebben een centrum in Luik, en ijveren voor het behoud van hun religie en cultuur. Hun verhaal is gelijklopend met dat van duizenden culturele populaties van deze grootte-orde, en je moet al ziende blind zijn om niet te beseffen dat een Jezidi of Joodse of Rohingya cultuur, een gemeenschap in Afghanistan, Nigeria, Congo, of Mali, de Balkan…, volledig gelijklopende ontwikkelingen volgt.

Het Dossin museum in Mechelen deed nadenken

Toen één jaar geleden mijn wielertoeristenclub besloot om het Dossin museum in Mechelen te bezoeken, gecenterd rond de holocaust, vroeg de gids ons in de aula ‘wie heeft er een idee van wat de aanleiding was tot deze tragedie?’ Wij vragen het ons al gans ons leven af, en hoopten vurig op een ‘eyeopener’. De geschiedkundig onderlegde gids verwachtte geen antwoord van ons, wielertoeristen en hun vrouwen, en zei doodernstig: ‘pestgedrag’. Daarmee moesten we het doen: stoppen met pesten, vriendelijk zijn voor mekaar, en alle wereldproblemen waren opgelost.

Anticlimax. Een ‘visie’ (?) die iets té eenvoudig lijkt voor wielertoeristen omdat we ze ook al gans ons leven horen, maar we in de media enkel geconfronteerd worden met verergerende toestanden. Lees je een (redelijk) recent en goed gedocumenteerd primair artikel van een etnisch-conflictexpert van de politieke wetenschappen zoals Haldun Canci* dan zegt die over de zich uitbreidende etnische conflicten: ‘poverty and unemployment are the causes’. Gebrek aan voeding, primaire comfortmiddelen, focus in het leven, voor een bevolking die sneller aangroeit dan het bruto nationaal product. Simpel.

Dit is een Malthusiaanse denkwijze. Een denkwijze die maar geen consensus krijgt, geen ‘wet’ wordt, in een wetenschappelijk embryonale Sociologie omgeving die verstoken blijft van wetmatigheden. Bevolkingsaangroei als boosdoener is niet ter discussie. Zo voelde ook Etienne Vermeersch het aan. En wat doet zo’n uitzichtloze populatie? Ruimte en middelen zoeken bij populaties die er een totaal ander wereldbeeld op nahouden, en die ook uit hun voegen barsten, en die liefst gemakkelijk van de kaart te vegen zijn.

Een stabiele etnische mozaiek in evenwicht houden is niet eenvoudig

In Europa, Polen, Oekraïne, ,… waren het geen Jezidi’s, maar voornamelijk de kwetsbare Joodse populaties die geviseerd werden door de etnische meerderheden. Na WO II worden in Europa alle etniciteiten grondig herschikt zodanig dat ook staten zoals Polen, Hongarije, Slovenië, Albanië, Tsjechië, voor 90% etnisch homogeen worden. Het zijn ook juist deze staten waarmee de EU problemen ondervindt omdat ze die homogene etniciteit wil terugdraaien door migratie. Ze willen hun net met veel moeite verworven homogeneïteit niet afgeven. Alleen Wit-Rusland en Oekraïne ondergaan een ‘Russificatie’ mozaiek, en Joegoslavië behoudt een mozaiek van Serviërs (oost-orthodoxe christenen), Croaten (katholieke christenen) en Bosniërs (moslims).

In alle ‘homogene’ staten heerst redelijke rust, en in alle mozaïeken zijn er verschrikkelijke conflicten geweest en bezig. Stof tot nadenken voor de EG. Ondanks het feit dat een stadje zoals bijvoorbeeld Banja Luka de drie genoemde ‘stammen’ vredig door mekaar huisvestte in een mooi tuin-achtig decor wordt het in 1995 een hel. Vele stam-leden vluchtten naar onze contreien. Onze sociologen en demografen moeten zich dus ook bezinnen over hoe je de nieuwe etnische mozaïeken in evenwicht houdt want Vlaanderen is er nu ook ééntje geworden.

De vredige kinderjaren van Nadia Murad

Jezidi Nadia Murad beschrijft in haar boek haar gelukkige jeugd tussen haar 8 broers en 2 zussen en het harmonieuze Jezidi leven in het landelijke dorpje Kocho. Het is een gesloten gemeenschap, die een godsdienst aanhangt waarin God, en engel Tawusi Melek een belangrijke rol spelen. Adam is de eerste mens, sterfelijk en niet-perfect. Een groep die in een zelfde verhaal gelooft is een samenhangende groep. Geen belang of het verhaal klopt of niet klopt. Jezidi huwen niet met niet-Jezidi. Overlopers en afwijkers van allerlei slag worden streng gestraft.

De Jezidi zijn niet te ver verwijderd van de heilige berg van Sinjar, waar vluchten voor een vijandige mensenkolonie al een millennia oude gewoonte is. Ze haalden het wereldnieuws door hun dramatische vlucht naar deze berg in 2014. In bergachtige streken en in bossen kan een mens defensief wegschuilen, eten vinden, en offensieven voorbereiden. Hoeveel generaties behoudt een klein dorpje als Kocho een duurzame samenleving als ieder gezin zoals dat van Nadia 11 kinderen heeft? Na een paar generaties zitten we al aan een getal dat de mogelijkheden van de streek ver overschrijdt. Malthus haalt weer zijn gelijk. De kans op inter-menselijke conflicten in een regio waar 11 kinderen per gezin zoals dat van Nadia Murad hun weg moeten zoeken tussen andere explosief toenemende populaties met een totaal andere leef- en denkwijze (IS), is erg waarschijnlijk. Het boek van Nadia Murad is een prima getuigenis van de feiten die zich afspeelden in de confrontatie met IS. En het leest nog aangenaam ook, ondanks de gruwel.

Oorlog en verkrachting

Nadia’s familie wordt door IS snel gedecimeerd, en zij wordt een ‘Sabaya’, een seksslavin. Als een officier haar beu is, geeft hij haar door aan een groep lagere ranking soldaten met een bewakingsopdracht. Wie denkt dat seksslavinnen een typisch IS gerelateerd fenomeen zijn, moet ik ontnuchteren. Na de inventarisatie van de ‘rape camps’ van de boven vermelde Bosnische Serviërs (35.000 vrouwen) kwamen ook getallen naar boven over de verkrachtingen door het Rode leger (mogelijk 2.000.000 vrouwen), de ‘Comfort vrouwen’ voor het Japanse leger ( 200.000), verkrachtingen door Pakistani (enkele honderdduizenden vrouwen).

Geen enkel leger ter wereld onthield zich van georganiseerde verkrachtingen, niet vóór en ook niet na WO II, ook niet die van ‘onze’ Westerse beschaving. Het gebruik van ‘comfort vrouwen’ is soms een beloning na gevaarlijke gevechtssituaties. Op sommige rustmomenten van mijn legerdienst (1976) werd de enthousiaste en ervaren adjudant die deel uitmaakte van onze groep enkele minuten teruggekatapulteerd naar zijn vrijwilligerskorps in Korea. ‘Na 14 dagen oorlogshel werden we naar de stad teruggevlogen zei hij. Ieder lid van onze gevechtsgroep mocht een jonge (lokale) vrouwelijke “gids” uitkiezen die keurig opgesmukt stond in een lange rij op een brug’. Verder geraakte de anders heel welbespraakte man nooit, hij blokkeerde, en zijn collega adjudant die ook in dat vrijwilligerskorps in Korea had gevochten ondersteunde de stilte.

Deze feiten geraakten nooit in onze schoolbanken

Zijn bovenvermelde feiten gemaskeerd geweest door de overheden, wisten onze Geschiedenis leerkrachten er niets van, of werden we onwetend gehouden? Geen idee. Het stond niet in onze geschiedenisboeken. Het duurde dan ook tot ongeveer 1990 dat ik er iets over opving, toen ik op een Pools-Belgische meeting een babbel had met een oudere Poolse man die blijkbaar de verovering van Berlijn had meegemaakt. Na een goed aantal Wodka’s en Nazdrovje’s nam hij mij even apart, en zei hij op een vertrouwelijke manier ‘Alle Berlijnse vrouwen werden verkracht. Dikwijls niet éénmaal, maar tientallen malen’. Ik concentreerde mij op mijn Poolse rode bietensoep en hoopte dat het een Indianenverhaal was. Wij zijn er immers rotsvast van overtuigd dat dit de foute kant van de geschiedenis is, en dat wij met onze Verlichting nooit nog de andere kant zouden opgaan.

Het Dossin museum in Mechelen, de concentratiekampen in Polen, tonen ons die andere kant, en zijn dus een prima initiatief. Maar het zou zoveel meer kunnen zijn als het gebeuren uitgebreid werd met gegevens omtrent de typische dramatische patronen van man-vrouw gedrag in oorlogsvoering. En uitbreiding met een paar dozijn (van de duizenden) andere etnische groepen die hetzelfde lot ondergingen als de Joodse, zei het op minder grote schaal. De feiten zijn ondertussen voldoende gekend, maar geschiedkundig goed gemaskeerd in alle culturen. En vooral: de Biologie, Moleculaire Biologie, Genetica, Sociale wetenschappen… moeten hun model geven over de reden waarom ons bewustzijn en ons DNA dit patroon volgen.

Waarom is verkrachting een onderdeel van oorlogsvoering?

De reeds vermelde beloning na stresserende strijd verklaart een klein deel van seksueel misbruik. Mijn adjudant vermeldde dat vóór dat ze op de brug in de Koreaanse stad een vrouw uitkozen, de aalmoezenier zei dat diegenen die eerder nood hadden aan een bezinningsmoment, bij hem terecht konden. Het bericht veroorzaakte eerder paniek dan geruststelling zei hij, en de escort dames waren vlug uitgekozen.

Redenen van verkrachtingen vind je voldoende in sociologische teksten. Eéntje daarvan stelt dat mannen die een territorium veroveren dit feit onderstrepen met verkrachtingen van lokale vrouwen. En verkrachtingen zijn een afschrikkingsmiddel, ook bedoeld om een etnische groep of wat er van overblijft op de vlucht te jagen. Een Bioloog zal zeker wijzen op het feit dat DNA zichzelf wil vermenigvuldigen, en op het feit dat vreemd DNA (van een andere etnische groep) nieuwe kenmerken (’traits’) zal invoeren die een grotere diversiteit garanderen. Toen ik met mijn vrouw en een taxichauffeur op Madeira rondtoerde zag ik enkele blonde kinderen. De taxichauffeur maakte mij duidelijk dat die ’traits’ lang geleden waren ingevoerd door de Vikings. Dat het dikwijls met verkrachting gebeurt is triestig.

Zal ons bewustzijn in staat zijn om deze Biologische verkrachtingstrend om te buigen? Is ons bewustzijn in staat om ons DNA te beheersen, of is het juist het DNA dat ons bewustzijn aanstuurt? Geen enkele wetenschapper die u daar op dit moment een antwoord kan op geven. DNA wordt gedeeltelijk aangestuurd door de omgeving. Deze lente ga je het met je eigen ogen zien: de eerste warmtes, zonnestralen en daglengtes activeren genen in plantencellen, waardoor de plant groeit en bloeit. De Moleculaire Biologie bekijkt de chemie achter het fenomeen, wij zijn tevreden met de romantiek van het gebeuren. Voor de mens is een belangrijke ‘omgevingsfactor’ de communicatie met anderen, voornamelijk mondelinge communicatie. Opvoeding. Die herprogrammeert onze hersenen (vormt nieuwe neuron verbindingen – ‘plasticiteit’ heet dat), die onze gedragingen (ons DNA) sturen. Maar een gedeelte is voorgeprogrammeerd – onveranderlijke firmware. Laat ons hopen dat onze herprogrammeerbare software (ons secundaire bewustzijn) het haalt op onze chimpansee gerelateerde firmware (ons primair bewustzijn). More research is needed please.

_____

* Ethnic and religious crises in Nigeria. A specific analysis upon identities (1999-2013), Haldun Canci, Opeyemi Adedoyin Odukoya, African Journal on Conflict Resolution, 2016, 1.

Ethnic and religious crises in Nigeria

Bosniër

Nobelprijs Nadia Murad was niet de laatste seksslavin