Wat is volgens secretaris-generaal António Guterres de toestand van de planeet? In zijn online speech — de ‘State of the planet’ — ziet hij een aanval van de mens op de natuur, waar maar een winnaar uit kan komen: de natuur. De aanval kennen we ondertussen: ontbossing, het verlies van biodiversiteit door het almaar meer innemen van natuurgebied voor landbouw, verwoestijning, opwarming… De ’tweelingcrisissen’ van biodiversiteitsverlies en klimaatverandering moeten aangepakt worden.

Guterres ziet hernieuwbare energie als eerste doel ter bescherming van het milieu. Maar ook ten gunste van de economie: 191 miljoen jobs tegen 2030. Een weerkerend trekje van Guterres is zijn geloof om iets bij te leren van inheemse groepen. En om de vrouw terug haar rol te laten opnemen. Inheemse groepen beschermen betekent de natuur beschermen tegen de oprukkende massa’s. De vrouw beschermen tegen extreme patriarchale structuren betekent betere familie planning. Dus gebruikt hij diplomatieke taal in plaats van directe termen, om over te komen als een goed menende mens.

Nu nog resultaten boeken. Guterres moet immers de neuzen van vele doctrines als religie, economie, kapitalisme, communisme, wetenschap… in dezelfde richting krijgen. Hoe denkt men daar eigenlijk zelf over de situatie?

Het wat onverwachte Laudato si

In juni 2015 wijdt paus Franciscus de encycliek Laudato si aan het aardse ecosysteem vanuit rooms-katholiek perspectief. Hij beschikt over een denktank experten, waaronder wereldtoppers van divers pluimage. Hij distilleert er zijn visie uit, en pleit voor inkrimping van het extreme en selectieve (rijken versus armen, Noord versus Zuid) consumptiegedrag. Minder materialisme, en meer spiritualiteit/religie.

Paus Franciscus hecht geen groot belang aan technologische oplossingen of aan familieplanning. Hij komt met deze ideeën in botsing met economisch/kapitalistische en met wetenschappelijke doctrines. En ook met subfracties in de kerk zelf. Rechts-Republikeinse katholieken in de VS bijvoorbeeld, die hem als marxistisch en malthusiaans bestempelen. Ook de geestesgenoten van Thomas van Aquino, een katholieke fractie die altijd al rede en spiritualiteit gescheiden hield, hebben bedenkingen.

Verdeelde kerk in verdeelde samenleving

Aan de Universiteit van St. Thomas in de VS vonden ze dat Laudato si best aan een kritische test kan onderworpen worden. Om te checken of de encycliek wel realistisch is en gebaseerd op evidentie. Interessant is de kritische samenvatting van Paul Hahn van het theologiedepartement. Hahn is iemand die seculier de rede ontkoppelt van religie.

Hij ziet dat het ‘redden’ van de aardse ecologische systemen door verminderd verbruik van de enkeling niet erg realistisch is, en wereldwijd niet bijzonder geloofwaardig. In zijn opinie is klimaatverandering gedeeltelijk te wijten aan de mens, maar mag het ook niet helemaal ontkoppeld worden van natuurlijke fenomenen, die hij in zijn artikel bespreekt. Hahn wijst ook expliciet de populatiegroei aan als een belangrijke verantwoordelijke voor klimaatverandering. De kerk is dus even verdeeld als de maatschappij.

Wat vinden de miljardairs?

Ook de miljardairs laten uiteraard hun invloed gelden. In de jaren 90 start een georganiseerde ontkenning van de klimaatverandering. Het Cato Institute wordt er speciaal voor opgericht, onder impuls van de Koch-broers, ultrarechtse miljardairs met belangen in de petroleumindustrie. Alhoewel niet altijd onwetenschappelijk, betalen deze rechts-conservatieve miljardairs hun mediacampagnes wel degelijk met de bedoeling verwarring te zaaien. Hun professioneel geregisseerde artikels, video’s en voordrachten verschijnen uitvoerig op internet.

Er zijn ook tegenstanders, met aan het hoofd ene Bill Gates. Hij zag de oplossing in familieplanning, en richtte met zijn vrouw de Bill and Melinda Gates Foundation op. Hij richt in 2015 ook Breakthrough Energy op met een dertigtal miljardairs. Nu publiceerde hij zijn denkrichtingen in het boek Hoe we een klimaatramp kunnen vermijden.

Het pad van Gates

Hij vat zijn mening aangenaam leesbaar samen in zijn boek. Geen woord over familieplanning hier. Het boek moet een ‘mens met goede bedoelingen’ tonen. Gates is net zoals Guterres en de paus overtuigd van door mensen veroorzaakte opwarming. Hij wil een vervijfvoudiging van de zoektocht naar technologische en wetenschappelijke oplossingen.

Zoiets brengt interessante producten naar boven. Hij is geen elektrochemicus, maar doet duidelijk moeite om zelf te begrijpen hoe een Li-ion batterij werkt. Kwestie van te weten of daar ontwikkelingspotentieel in zit. Geen oplossing voor grote vliegtuigen, zwaar vervoer en schepen, begrijpt hij. Die verbruiken evenveel petroleum als de vloot passagiersvoertuigen (50%). Ook andere groene oplossingen doen het tij niet keren. De wereld verbruikt steeds meer petroleum. Beter iets nieuws ontwerpen tegen 2050, dan iets ouds aanpassen tegen 2030, is zijn devies. Hij investeert in meer vernieuwende kerncentrales in een tijdspanne van enkele decennia.

De staat van de planeet

De aarde zal ons vijandig gedrag blijkbaar nog niet snel kwijt zijn. De populatie (‘P’) neemt nog steeds lineair toe, evenals de gemiddelde individuele consumptie (‘A’). Twee factoren die aanzien worden als zijnde lineair verbonden met de impact (I) op ecologie: I = P x A x T zegt de ‘IPAT’-vergelijking. Dat was een zachte poging van onder andere Paul Ehrlich om in 1970 ecologische effecten een beetje uit te leggen. Sindsdien is die vergelijking in de vergeetput van groene bewegingen en activisten gesukkeld. De ‘P’ van ‘populatiegrootte’ zal daar wel voor iets tussen zitten. De ‘T’ is de technologiefactor. Technologie moet alles maar laag houden.

De oplossing van de paus: consumptie laag houden. De oplossing in Bill Gates’ nieuwste boek: technologie laag houden. De oplossing die de VN, Gates, Paul Hahn, en iedereen met gezond verstand in het achterhoofd hebben: de populatiegrootte duurzaam — minstens constant — houden. Terug bovenhalen, die vergelijking!

Breakthrough Energy

Dag van de Aarde, volgens de ‘influencers’