Maandagavond twintig april: de prijs voor een vat ruwe olie duikt voor het eerst sinds mensenheugenis onder nul. Bij aankoop van een vat West Texas Intermediate (WTI) krijg je zomaar eventjes $ 37,63 toegestopt. Waanzin. Of toch niet? En kunnen we binnenkort het tankstation als geldautomaat gebruiken? Dromen mag, ‘maar tussen droom en werkelijkheid staan wetten in de weg en praktische bezwaren en ook weemoedigheid die niemand kan verklaren en die des avonds komt wanneer men slapen gaat’ (Willem Elsschot).

WTI versus Brent

Eerst even nader kijken wat er gaande is. De WTI is een soort ruwe olie die vooral op de Amerikaanse markt als benchmark geldt. Voor de Europese consument is die niet van belang. Wij zijn gebonden aan de prijs van de Brentolie. Die blijft momenteel boven nul, ook al is ook hier de prijs spectaculair gezakt.

De negatieve koers van de WTI wordt bepaald door twee factoren: de afnemende vraag door het lamleggen van de wereldeconomie en een gebrek aan opslagcapaciteit. In Cushings, een klein plaatsje in Oklahoma waar de WTI wordt gestockeerd, zijn de opslagtanks vol.

Historisch laag

Hierdoor is er geen plaats voor de productie van mei, waardoor de prijs onder nul zakte voor de opties die op dinsdag jl. gelicht moesten worden. De Brent heeft hier minder last van, en die is bepalend voor de Europese consument. Deze olie kan gemakkelijk gestockeerd worden in megatankers op zee. Momenteel is daar nog voldoende capaciteit.

Maar toch, de olieprijzen — ook die voor Brent— staan historisch laag. Hoe komt het dat we die spectaculaire dalingen weerspiegeld zien in de prijzen aan de pomp? De redenen zijn drievoudig:

1 De Staat

Onze overheid mist geen kans om zijn klauwen op onze centen te leggen. 55 à 60 procent van de prijs van brandstof bestaat uit taksen, accijnzen en BTW. De koers van ruwe olie op de beurs speelt dus maar een beperkte rol in de prijsbepaling van het eindproduct aan de pomp. Dit is eigenlijk geen eerlijke vorm van kilometerheffing, gezien die geheven wordt op het effectieve verbruik.

Mobiliteitsspecialisten noemen dit echter een ‘domme’ kilometerheffing, dit in tegenstelling tot de ‘slimme’ vorm die rekening houdt met de tijdstippen waarop gereden wordt. Bij invoering van een slimme kilometerheffing doemt dan ook het spook van de dubbele belasting op.

2 Europa

Een Europese richtlijn verplicht de brandstofproducenten hun producten te vermengen met maximaal tien procent biobrandstof. De productie van die brandstof is duurder dan die van conventionele benzine of diesel. Ook dit staat los van de de olieprijzen op de internationale markten. Enkele dagen geleden werd de nieuwe richtlijn in België geïmplementeerd via een KB, waardoor er zelfs een lichte prijsstijging optrad.

3 Uitgesteld effect

Een complex berekeningsmechanisme zorgt ervoor dat prijsstijgingen en dalingen pas worden doorgerekend, eens een bepaald niveau overschreden. Daardoor kan het zijn dat prijsaanpassingen aan de pomp pas enkele dagen —soms zelfs weken — later zichtbaar worden. Dit om te voorkomen dat pomphouders elke dag hun prijzen zouden moeten aanpassen.

Uiteindelijk spelen de prijs van ruwe olie en de kost van het verwerken ervan een beperkte rol in de prijszetting aan de pomp. Slechts 25 procent wordt hierdoor bepaald.

Prijsverlaging

Vandaag is het dan zover: een prijsverlaging waarin de crash van de Brentolie verwekt is. Benzine 95 (E10) wordt 5,8 cent goedkoper tot maximaal 1,1570 euro per liter. Dat is het laagste niveau sinds de biocomponent enkele jaren geleden werd toegevoegd. Voor diesel aan de pomp moet nog maximaal 1,2290 euro per liter worden betaald, 5,9 cent minder dan vandaag, zo maakte de FOD Economie gisteren bekend. Die prijsdalingen zullen echter niet zo zwaar wegen op de gezinsbudgetten. Het verbod op niet-essentiële verplaatsingen heeft het aantal gereden kilometers drastisch beperkt.

Wat wel een grotere impact heeft op het gezinsbudget is de spectaculaire daling van de huisbrandolie. Die kost sinds vandaag maximaal 0,3281 euro per liter, 4,4 cent minder dan vandaag en het laagste niveau sinds 2008. Deze prijs geldt vanaf een bestelling van 2000 liter. Burgers die op mazout stoken kunnen nu dus best al hun wintervoorraad inslaan. Door de toegenomen vraag zijn de wachttijden voor levering wel opgelopen, maar geen nood: de burger krijgt de prijs die geldt op datum van de bestelling. Wanneer geleverd wordt speelt hier geen rol.

Al bij al is de impact van de spectaculaire crash van de olieprijzen op het dagelijks leven momenteel eerder beperkt. Dromen mocht even,

‘Maar tussen droom en werkelijkheid staan wetten in de weg en praktische bezwaren

En ook weemoedigheid die niemand kan verklaren

En die des avonds komt wanneer men slapen gaat’.

Vooral wetten. Niet die van de markt, maar belastingwetten. Het enige wat ons rest is de weemoedigheid…

Brent

Oliecrash: waar blijft de spectaculaire daling aan de pomp?