Doordat het parlement in eigen land volop de kattensprongensamba danst – werken met een wisselmeerderheid en dan zogezegd ‘over naar de orde van dag’ – ontglipte de houterige ondergangsquadrille van Theresa May de aandacht in onze pers. Het was nochtans een tumultueuze week.

Constitutionele crisis in de maak

‘Het Verenigd Koninkrijk riskeert een constitutionele crisis’, kopte het dagblad INews op maandag. De eloquente procureur-generaal voor de Britse regering, Geoffrey Cox, had eerder zijn rapport over het bereikte akkoord tussen het kabinet van May en de Europese Unie voorgelegd aan Downing Street. De regering besliste vervolgens dat rapport niet bekend te maken aan het Lagerhuis. Dat leidde tot een storm van protest. De regering argumenteerde dat het document confidentieel is, maar parlementsleden van links en rechts vermoedden dat het vernietigende zaken bevat over de bereikte overeenkomst. Extra olie op het vuur kwam er toen bleek dat de regering zich hiervoor beriep op het precedent geschapen door de regering van Tony Blair toen die de oorlog in Irak wilde aanvatten in 2003.

Pijnlijke lekken

Daarnaast lekte er een brief van Mays belangrijkste raadgever, Oliver Robins naar de Britse pers. Hij waarschuwde de premier dat haar afspraken over Noord-Ierland ertoe leidden dat het gebied voor altijd onder EU-jurisdictie valt.

De premier zelf gaf een toespraak waarin ze de Britten verzekerde dat het land open was voor handelsakkoorden met de hele wereld. Maar een gelekte nota van 27 bladzijdes van de juridische dienst van het Lagerhuis sprak dat meteen tegen. Het gaf de Amerikaanse president Donald Trump gelijk in zijn eerdere kritiek op het bereikte akkoord.

Dan heb ik het nog niet over de vernietigende kritiek van Labour, de DUP, de Schotse nationalisten, Boris Johnson, etc.

Het eerste unicum

‘We moeten het risico nemen’, sprak de raadsman van de regering Geoffrey Cox met zijn basstem het Lagerhuis toe. Een uniek moment. Voor de eerste keer in de geschiedenis van het parlement richtte dit regeringslid – ‘de ‘Attorney General’ is een regeringslid – zich rechtstreeks tot de leden van de House of Commons. Hij had het over de mogelijke verlenging van de wetgevende macht van Brussel over Noord-Ierland. Het akkoord met de EU bepaalt dat indien er geen andere oplossing wordt gevonden voor de Ierse grenskwestie, het VK niet het recht heeft om de bestaande toestand op te zeggen. Tegenstanders zien er een annexatie in van het noordelijke deel van het Ierse eiland door de EU.

The Telegraph

Een zwierige Geoffrey Cox verdedigt zijn premier

Intussen plande een wisselmeerderheid van de Noord-Ierse DUP, Labour, de SNP, Plaid Cymru en de Liberal Democrats een motie van ‘minachting van het Parlement’ door de regering. De verzamelde oppositie – met de DUP – beschuldigt zowel het kabinet als de Attorney General ervan informatie achter te houden. Op die manier kan de volksvertegenwoordiging zijn taken niet naar behoren uitvoeren. De aanklacht is uniek in de Britse geschiedenis. Normaal betreft het individuele parlementsleden en niet een hele regering. Tot in de 19^deeeuw konden beklaagden gevangengezet worden in de klokkentoren van het Lagerhuis. De laatste keer dat een parlementslid ‘in contempt of parliament’ werd bevonden was 70 jaar terug.

Het tweede en derde unicum

De regering verloor uiteindelijk drie opeenvolgende stemmingen. Het kabinet verloor een stemming om de stemming over de minachting van het parlement uit te stellen. Vervolgens leed het een historische nederlaag toen het parlement met 311 tegen 293 stemmen de regering ‘in contempt of parliament’ verklaarde. De formele opening van het brexitdebat door de premier moest wachten op een derde nederlaag. Een motie door een partijlid van Theresa May werd goedgekeurd om het parlement meer macht te geven over de debatten mocht datzelfde parlement het akkoord van de premier wegstemmen.

Theresa May werd door deze drie nederlagen politiek geknipt nog voor ze het vijf dagen durende debat kon inzetten. Ze is de eerste premier in 40 jaar die zo’n nederlagen moet slikken. Als het Lagerhuis haar plan wegstemt dan heeft de regering 21 dagen de tijd om een nieuw plan voor te leggen. De mogelijkheden na zo’n stemming zijn legio. Het lijdt tot de publicatie van schema’s die veel weghebben van een plannetje van de Londense metro of zelfs van Twister.

The Times

Dit ingewikkelde schema verscheen in The Times.

Theresa May heeft geen enkele controle meer

Vanuit het Europese vasteland kwam de boodschap dat de hele brexit kan geschrapt worden. Die ruling kwam er nadat Schotse politici bezwaren indienden bij het Europese Hof voor Justitie. Volgens de advocaat-generaal van het Hof kan het VK dit eenzijdig beslissen. Het advies is niet bindend, maar in meeste gevallen wordt dergelijk advies gevolgd. Dat biedt het Lagerhuis een extra optie nadat het hoogstwaarschijnlijk het plan van May wegstemt.

Als kers op de taart voor de premier bleek niet alleen de huidige Gouverneur van de Bank of England vernietigend over het plan van May. Ook zijn voorganger voorspelde volle rampspoed. In tegenstelling tot zijn opvolger is hij nochtans niet vies van een brexit.

Geen debat en Farage als uitsmijter

De BBC schrapte de plannen voor een groot brexitdebat tussen de premier en oppisitieleider, Jeremy Corbyn. De politici konden het niet eens geraken over de formaliteiten van het debat.

Als uitsmijter nog dit: Nigel Farage en – een van zijn opvolgers als partijleider – Paul Nuttall namen definitief ontslag uit de eurosceptische UK Independence Party. Ze kunnen er niet mee leven dat de huidige partijleiding samenwerkt met de anti-islam activist Tommy Robinson.

En u dacht dat er in België vreemde dingen gebeurden…

Britse constitutie

In het Lagerhuis woedt de brexitoorlog volop