It’s May, it’s May, the month of great dismay

Koningin Guinevere bezingt in de musical Camelot de komst van de lustige meimaand. Maar, kirt ze hups, het is ook een maand van groot ongenoegen. En op donderdag 5 mei kan de Britse kiezer dat ongenoegen uiten tijdens de lokale verkiezingen.

Feestjes alom!

Het is dezer dagen rustig in het Britse parlement. Een week eerder sloot het Paleis van Westminster met de oude ceremonie waarin leden van de House of Lords in naam van de koningin de wetten van de voorbije parlementaire sessie bevestigen. Ze doen dat overigens in het Normandisch Frans met ‘La Reyne le veult!’. Maar de eerbiedwaardige stoffigheid van de rituelen maskeren dat de Britse politiek al ettelijke maanden – beter gezegd: jaren – in rep en roer staat.

Terwijl het land opgesloten werd door de strenge bestrijdingsmaatregelen tegen covid, vierde men feest in de kantoren van Downing Street 10, de ambtswoning van de regeringsleider. Premier Boris Johnson ontving een politieboete, omdat hij aanwezig was op zijn verjaardagsfeestje. Dat je present bent op je eigen feestje, het klinkt logisch. Maar, het gegeven ‘feestje’ was op dat ogenblik gewoon verboden. Een Tory probeerde nog zijn premier te verdedigen door te argumenteren dat Boris Johnson ‘was ambushed by a cake’, letterlijk: ‘hij liep in een taarthinderlaag’.

De premier verontschuldigde zich inmiddels en wil gewoon verder gaan met de orde van de dag. Maar de oppositie schreeuwt moord en brand en blijft het ontslag van de premier eisen. Een eerste minister die beboet wordt, omdat hij zijn eigen wetgeving overtreedt: het is nu eenmaal zo goed als ongezien. Ook de minister van Financiën, Rishi Sunak, ontving een boete. Hij – zo beweert hij althans – wandelde een werkruimte binnen waar een bijeenkomst mét een hapje en drankje plaatsvond. Ja, een hinderlaag dus! Dat hij niet meteen wegging, leverde hem de boete op. Voor Labour is het opnieuw een bewijs dat de Conservatives gewoon niet geschikt zijn om aan het roer van het land te staan.

Beergate

Echter, inmiddels ligt de oppositieleider, Sir Keir Starmer, zelf onder vuur. Heeft Boris Johnson zijn ‘Partygate’, dan heeft Sir Keir zijn ‘Beergate’. Sir Keir werd gefotografeerd en gefilmd in de partijkantoren in Durham terwijl hij at en bier dronk met medewerkers. Op zich alweer niets ergs, maar ongedwongen aan tafel zitten met anderen was op dat ogenblik in april 2021 verboden. Sir Keir ontkent dat hij iets fouts deed, verontschuldigde zich al voor het geval hij er iemand mee kwetste. De politie onderzocht de zaak, maar deelde geen boete uit.

In de aanloop naar de lokale verkiezingen krijgt ‘Beergate’ wel weer de volle aandacht. Het ziet er immers sterk naar uit dat de leider van Labour toch de regels overtrad. Meer nog, Angela Rayner, de vice-partijleider, was ook aanwezig. Nochtans werd dat aanvankelijk ontkend. De Labourleider geeft geen duidelijk antwoord op de vraag of de politie hem nu al dan niet contacteerde, omdat het de zaak wil herbekijken. Het ruikt sterk naar politieke hypocrisie.

De impact van de ‘local elections’

Is dit nu allemaal van belang voor de lokale verkiezingen? Ja en nee, zoals overal domineren in de lokale verkiezingen de lokale thema’s. Pakt het gemeentebestuur de putten in het wegdek voldoende aan? Betaal ik te veel lokale belastingen? Is er nood aan meer autoluwe straten in mijn stad? U kent dat wel. Maar net zoals bij ons, hebben nationale thema’s een impact op lokale verkiezingen.

Peilingen tonen aan dat Labour de winnaar wordt en dat de Conservatives klappen zullen incasseren. Eigenaardig daarbij is dat de partij van Boris Johnson heel graag benadrukt dat het op verliezen staat en dat Labour onderstreept dat de winst niet zo groot zal zijn als voorspeld.

Om dat te begrijpen moeten we even terugkijken naar de vorige grootschalige lokale verkiezingen. Grootschalig? In 2021 vonden er ook lokale verkiezingen plaats, maar in veel minder gemeentes en regio’s dan in 2019 of vandaag. Drie jaar terug was Theresa May nog de leider van de Tory’s en Jeremy Corbyn deelde de lakens uit bij Labour. De uitslag betekende het slechtste lokale kiesresultaat voor de Tory’s sinds 1995. Meer dan duizend conservatieve raadsleden verloren hun zitje en het verloor de macht in meer dan veertig raden. Ter vergelijking: Labour verloor de controle over acht raden en vierentachtig socialistische raadsleden raakten hun mandaat kwijt. De fikse nederlaag van de Conservatives duwde het premierschap van Theresa May definitief de afgrond in.

Schadecontrole

De achterban voorbereiden op een nederlaag is een voorbeeld van schadecontrole bij de Conservatives en ook bij Labour. Het hele ‘Partygate’ schokte het vertrouwen in Boris Johnson. Allerlei peilingen tonen aan dat een ruime meerderheid van de bevolking hem onbetrouwbaar acht en ‘not fit to govern’.

Tijdens de lokale verkiezingen dreigt de Conservative Party te verliezen in blauwe ‘heartlands’ zoals Surrey. Daar zullen de Liberal Democrats profiteren van het wantrouwen in de regerende partij. Londen en Schotland dreigen desastreuse resultaten op te leveren. Met andere woorden, lokaal incasseren de Tory’s nog maar eens.

Luidt dit nu, zoals bij Theresa May, de val in van de premier? Waarschijnlijk niet. Hij trekt zich duidelijk niks aan van de kritiek en ‘keeps buggering on’, om het met zijn held Winston Churchill te zeggen. De houding van de premier in de Oekraïnecrisis levert hem zelfs lof op bij vriend en vijand. Al vond die vijand het een verdacht opvallende timing dat Boris Johnson net in de week van de lokale verkiezingen als eerste Westerse leider het Oekraïense parlement toesprak.

Ondertussen wil Sir Keir Starmer niet al te veel kleerscheuren oplopen bij ‘Beergate’. Een zwakkere overwinning dan gepeild zal hem worden aangewreven door de linkse nog Jeremy Corbyn-getrouwe fractie in zijn achterban. Niet vergeten: Corbyn is officieel in het Lagerhuis partijloos gemaakt door Starmer. Dat vergeeft de linkse vleugel hem niet.

Wachten op het rapport

Op 10 mei opent het staatshoofd een nieuwe parlementaire sessie. Of het de Queen zelf is die de troonrede – geschreven door de regering – zal voeren, is gezien haar hoge leeftijd niet duidelijk. Maar Boris Johnson blijft alleszins nog even haar premier. Op het einde van deze maand wordt het rapport van Sue Gray verwacht. Dat is de ambtenaar belast met het interne onderzoek naar het gedrag in Downing Street tijdens de lockdown. Haar bevindingen kunnen het lot van de premier bepalen.

Zoals Guinevere zong:

‘Tra la! It’s here!

That shocking time of year

When tons of wicked little thoughts

Merrily appear.

It’s May! It’s May!

The month of great dismay.’

Britse parlement

Lokale verkiezingen bezorgen Tory’s knikkende knieën