Als men mij in Vlaanderen voor een lezing uitnodigt, krijg ik geregeld de vraag of ze in Namen, in de laden van de ‘Elysette’, een Plan-B hebben klaarliggen. Een toehoorder maakte me de volgende bedenking: ‘Het irriteert Vlaanderen dat de Franse Gemeenschap zonder grondwetsherziening besloten heeft om zich voortaan Fédération Wallonie-Bruxelles te noemen. Moet men daarin de bedoeling in zien om later een staat Wallonie-Bruxelles te vormen?’

Als de Waalse leiders van plan zijn met Brussel samen te gaan mocht België uit elkaar vallen, dan zullen ze ontgoocheld worden.

Brussel solo

It takes two to tango. Uit een peiling RTL-Ipsos-Le Soir van maart 2013 blijkt dat 68 procent van de Brusselaars voor een onafhankelijk statuut pleiten mocht België uit elkaar vallen. Daarentegen wensen 61 procent van de Walen een rest-België, samengesteld uit Wallonië en Brussel. Hoe kan men, in deze omstandigheden, in het huwelijksbootje stappen?

Deze optie kan natuurlijk diegenen verleiden die aan de monarchie gehecht zijn. Dan zouden de Saxen-Coburgs blijven zitten, waarvan Vlaanderen zich zou hebben ontdaan.

Het belangrijkste is toch niet de toekomst van een koninklijke familie, maar wel de welvaart van de betrokken bevolkingen?

Allereerst is geen spoor meer van een tweekoppig land in Europa te vinden Oostenrijk-Hongarije en Tsjechoslowakije zijn verdwenen. Zelfs een gedeelde taal en cultuur konden ook niet beletten dat Montenegro en Servië ten slotte uit elkaar zijn gegaan.

Ondanks de terughoudendheid van Vlaanderen gedurende 18 jaar, is Brussel een volwaardig gewest geworden. Vandaag is het duidelijk dat de Brusselaars op hun eigen identiteit gesteld zijn.

Voor een Europees gemiddelde van 100, wat betreft de BBP, staat Brussel-Hoofdstad op 200, 115 punten meer dan Wallonië. Als Brussel en Wallonië samengaan, begrijpt men dadelijk de implicaties op budgettair en economisch vlak

Welk land?

Maar er is ook het feit dat men met uiteenlopende delen geconfronteerd is, wat betreft zowel de morfologie als de oppervlakte. Met bevolkingen die sociologisch en menselijk sterk van elkaar verschillen, met andere gevoeligheden. Het zou geen coherente natiestaat kunnen vormen. Bovendien zou de constructie geen geografische homogeniteit vertonen aangezien Brussel als een enclave in Vlaanderen ligt. Een dergelijk precedent zou zelfs aanleiding kunnen zijn om het vuur in ex-Joegoslavië weer aan te wakkeren, want als de Franstaligen van België zich op die manier kunnen verenigen, valt niet in te zien waarom ook niet Servië hetzelfde zou doen met de Republika Srpska in Bosnië!

Hoe zou men, in deze nieuwe staat, de machten organiseren en het respectievelijke gewicht van Brussel en Wallonië meten? Zou men het gelijkheidsbeginsel toepassen, of liever dit van evenredigheid? Nu is het al moeilijk voor Walen en Brusselaars om één entiteit te vormen. De Waalse ultraregionalisten hebben een hekel aan de Franse gemeenschap.

Zonder Vlaanderen zou België een totaal verschillend land zijn, geamputeerd van een belangrijk deel van zijn grondgebied. Dit rest-België zou geen aanspraak op een gelijke juridische persoonlijkheid kunnen maken.

Verder stipuleert het internationaal recht dat bij het verdwijnen van een staat, de stukken die hieruit resulteren niet langer gebonden zijn door de internationale verdragen die de staat had aangegaan. Het principe is de tabula rasa. Zo verliep het toen Kroatië en Slovenië uit de Joegoslavische federatie stapten. Het rest-Joegoslavië, samengesteld uit Servië en Montenegro, heeft zijn lidmaatschap van de VN opnieuw moeten aanvragen.

Vlaanderen zou ook geen enkel belang hebben bij een machtsgreep over Brussel.

Boedelverdeling

Welke internationale regels gelden, als een staat verdwijnt? Om de buurlanden niet te destabiliseren, past het internationaal recht het beginsel uti possidetis juris toe: je zal bezitten wat je vroeger bezat. Daardoor worden de externe grenzen onaantastbaar.

Maar bij de ontmanteling van ex-Joegoslavië heeft de Europese Unie dit principe tot de interne administratieve grenzen uitgebreid (rapport van de Commissie Badinter in 1992). Mocht België verdwijnen, zou die jurisprudentie kunnen worden toegepast. Zo zouden de regio’s in aanmerking komen. De Vlaamse en Franse gemeenschappen kunnen immers niet geografisch worden afgebakend.

Xavier Mabille heeft de dingen uitstekend samengevat: ‘Anders gezegd, Vlaanderen, of tenminste toch de meerderheid van de personen en instellingen die in naam van Vlaanderen optreden, zou kunnen beslissen over zijn eigen zelfbeschikking. Maar dat wil niet zeggen dat het tegelijk ook over de toekomst van Wallonië of Brussel zou kunnen beslissen.’

Via de democratische legitimiteit van zijn Parlement, zou Vlaanderen zijn onafhankelijkheid kunnen uitvaardigen. Maar als het ook greep op Brussel wil krijgen, zou een geschil ontstaan dat alleen op internationaal gebied zou kunnen worden beslecht, met al de risico’s die erbij horen.

De recente verklaring van Herman De Bode, ex-kabinetschef van Jan Jambon, over Brussel, is bijzonder interessant: ‘Brussel maakt in mijn ogen geen deel meer uit van Vlaanderen. Dat is al lang geleden een totaal andere stad geworden, met een andere dynamiek, andere uitdagingen, een andere samenstelling van de bevolking. Brussel heeft een andere finaliteit. Het moet zijn rol als hoofdstad van Europa eindelijk eens waarmaken.’

Brussel als stadstaat met een internationale roeping, dat was ook de visie van François Perin.

vertaling Marc Vanfraechem

Brussel loslaten

WalloBrux : een hersenschim