In Brussel zijn vorige week tijdens straatrellen meer dan 100 mensen administratief aangehouden – waaronder 80 minderjarigen. Allochtone jongeren kwamen op straat in navolging van Frankrijk, waar het na de dood van een 17-jarige tijdens een politiecontrole al dagen erg onrustig is. De Brusselse Parti Socialiste wil vooral pappen en nathouden en zo geweld voorkomen. ‘Politie en jongeren ergeren elkaar wederzijds met hun gedrag.’

‘We moeten ons afvragen of dit soort gedrag bij zulke jongeren niet eerder veroorzaakt wordt door de drang om te kunnen zeggen: “wij kunnen het ook”. We merkten vorige vrijdag niet echt een verlangen op om te demonstreren of om woede te willen uiten. Het was volgens mij meer een uiting van een soort “feestelijk” gedrag. Dat feestelijk moet u met de nodige omzichtigheid bekijken. Ik bedoel dat niet letterlijk’, zo zegt Brussels burgemeester Close op tv-zender RTL.

Close wil vooral via de ouders ontraden. ‘Als zo’n jongere wordt opgepakt, wordt hij pas weer vrijgelaten als de ouders hem komen ophalen. Dan kunnen we zeggen: “hé, je zoon is opgepakt”. Via politiereglementen beschikken we over bestuurlijke sancties. We moeten vooral begrijpen wat er is gebeurd. En dat gaan mijn collega’s van andere gemeenten mijns inziens ook doen’, zegt Close.

Breuk

Net als zijn Brusselse collega is PS-burgemeester Jean Spinette van Sint-Gillis naar eigen zeggen al enkele dagen waakzaam. Spinette deed enkele meer opmerkelijke uitspraken bij de RTBF dan zijn Brusselse evenknie.

‘Bijzonder is dat de beelden van de affaire-Nahel een groot aantal jongeren van 12 tot 16 jaar ertoe brengt om snel te mobiliseren, daarbij aangestoken door de diep oneerlijke beelden. Door algoritmen op zulke sociale media wordt versterkt wat die jongeren al denken. Veel is er dan niet nodig om de situatie te doen escaleren.’

‘We hebben te maken met een echte breuk tussen twee werelden’, zegt Spinette. ‘Mensen van allochtone afkomst hebben vaak het gevoel – eigenlijk meer dan een gevoel – dat blanke cismannen zoals ik (mannen die zich prima voelen als man geboren te zijn, red.) niet dagelijks systemisch racisme hoeven te ondergaan. En eigenlijk is het waar dat een politie-interventie waarbij een 17-jarige wordt gearresteerd die in een opgevoerde wagen gekkigheden uithaalt, fundamenteel anders is dan de behandeling van bijvoorbeeld Pierre Palmade.’ (Spinette verwijst hierbij naar de Franse komiek Pierre Palmade, die in februari van dit jaar onder invloed van cocaïne een ernstig verkeersongeluk veroorzaakte waarbij een ongeboren kind stierf. Palmade is nog altijd niet veroordeeld voor die feiten, red.)

Politiegeweld

Toch probeert Spinette bij RTBF de Brusselse politie een beetje uit de wind te zetten. ‘Ook de politie heeft een gevoel – ook meer dan een gevoel – dat ze dagelijks wordt afgewezen of uitgescholden bij haar werk. Ook die ervaring is bijzonder moeilijk. Elk gebruik van geweld door de politie moet redelijk en proportioneel zijn. Maar een politieagent moet die berekening maken tijdens een interventie. Hij is soms bang voor zichzelf, hij is bang voor de mensen om hem heen. En toch moet hij interveniëren. Dat is een moeilijke oefening, die koelbloedigheid vereist.’

Ook in België komt volgens Spinette politiegeweld voor. ‘In zo’n context waar de spanning toeneemt, en waarbij de gecontroleerde en de politie elkaar wederzijds ergeren door hun gedrag, moeten we proberen buiten de context te werken en zulke situaties meteen in de kiem te smoren. We mogen van onze wetshandhaving legitimiteit en welwillendheid vragen. Als we een onwettige visie hebben op hoe de politie moet ingrijpen, dan wordt dat behoorlijk problematisch.’

Brussels burgemeester Close

Burgemeester Sint-Gillis: ‘Een blanke cisman als ik hoeft niet dagelijks systemisch racisme te ondergaan’