Is het Reich der vrouw aangebroken in Duitsland? Volgt er na zestien jaar Merkel weer een vrouw als bondskanselier? De Duitse Groenen (Bündnis90/Die Grünen) hebben op maandag 19 april de veertig jaar jonge Annalena Baerbock naar voren geschoven als kandidaat-kanselier bij de Bondsdagverkiezingen van 26 september.

Feministisch

Ze doen het absoluut niet slecht, de Duitse groenen, integendeel zelfs: met meer dan 20% in de opiniepeilingen zitten ze het christendemocratische kartel van CDU en CSU (27%) op de hielen en laten ze die andere – in waarheid gewezen – volkspartij, de sociaaldemocratische SPD (16%), achter zich. De andere partijen, de links-radicale Die Linke, de liberale FDP en de rechts-radicale Alternative für Deutschland (AfD) bevinden zich in de bandbreedte tussen de 7 en 12% en moeten er uiteraard niet aan denken een van de hunnen als kandidaat-kanselier te positioneren.

De ‘Union’ van CDU/CSU komt aanzetten met Armin Laschet, voorzitter van de CDU en minister-president van Nordrhein-Westfalen, en de SPD met Olaf Scholz, federaal minister van Financiën. Laschet is net 60 geworden, Scholz wordt er 63 op 14 juni. En daar werken de Grüne natuurlijk verfrissend. Als feministisch georiënteerde partij konden ze de kans niet laten liggen om tijdens de Bondsdagverkiezingen een vrouw uit te spelen tegen twee oudere heren bij de concurrentie.

Stempel

Dat is ook de reden waarom Robert Habeck, de covoorzitter van de Grüne, een stapje opzij heeft gezet voor zijn collega Baerbock. Misschien hebben de twee op voorhand en dus achter de schermen een hartig woordje met elkaar gesproken – wie zal het zeggen? – maar daar was maandag op de persconferentie in ieder geval niets van te merken. Habeck liet Baerbock voorgaan, ook al gold hij, charismatisch boegbeeld, tot voor kort als de gedroomde kandidaat-kanselier (al liet hij af en toe steken vallen).

In tegenstelling tot de christendemocraten die haast verscheurd werden door de tweekamp van Armin Laschet (CDU) en Markus Söder (CSU) om het kandidaat-kanselierschap treden de Grüne gedisciplineerd en met de rangen gesloten naar voren. Ze weten in ieder geval wat ze willen: hun stempel drukken op Duitsland. Eigenlijk moeten ze daar niet veel meer voor doen, want datgene waarvoor ze staan, bepaalt al geruime tijd het gezicht van de Bondsrepubliek: klimaat, groene lifestyle, identiteitspolitiek, staatsinterventie (dit laatste meer en meer in coronatijden).

Minpunt

Annalena Baerbock heeft één grote handicap: ze heeft geen enkele regeringservaring. Geboren in 1980 in Pattensen in de buurt van Hannover (in de West-Duitse deelstaat Niedersachsen) werd ze op 29-jarige leeftijd covoorzitter van de Groenen in de Oost-Duitse deelstaat Brandenburg en kwam ze in 2013 in de Bondsdag, om dan in 2018 als relatief onbekende door te stoten naar het nationale partijvoorzitterschap (naast Habeck). Maar een uitvoerend mandaat zat er tot nu toe niet in. Dat is natuurlijk een minpunt voor iemand die de ambitie koestert om regeringsleider van de machtigste staat in de Europese Unie (EU), een van de grootste economieën ter wereld, te worden.

De kans zit er dik in dat de Grüne deel uitmaken van de nieuwe regeringscoalitie. Die zou zwart-groen kunnen kleuren (waarbij zwart de partijkleur van de christendemocraten is) of als ‘Ampel’ opgericht kunnen worden, als ‘verkeerslicht’ van rood (SPD), geel (FDP) en groen (Bündnis90/Die Grünen). De kans is groot dat ook christendemocraten en groenen elkaar vinden, zoals dat al in sommige deelstaten (bijvoorbeeld Baden-Württemberg) het geval is. Als de christendemocraten als grootste fractie aan zet zouden zijn, zouden de sterke Grüne toch nog altijd een doorslaggevende rol spelen, zoals ze dat van 1998-2002 en 2002-2005 ook als partner van – toentertijd – de sociaaldemocraten hebben gedaan. Maar de meest recente opiniepeiling (Forsa) voorspelt een dramatische neergang van de christendemocraten, die voorbijgestoken worden door de Grüne. Het is uiteraard een momentopname, maar in dat geval wordt de ‘Ampel’ werkelijkheid en spelen de Groenen de eerste viool.

Opvoedingsgesticht

Conservatieve stemmen vrezen het ergste van een partij als Bündnis90/Die Grünen die moraal boven vrijheid zou stellen. Uit het verkiezingsprogramma van de Grüne spreekt volgens de Neue Zürcher Zeitung een ‘etatistisch en dirigistisch maatschappijbeeld’: er zou hen een Duitsland als een soort ‘Besserungsanstalt’ (opvoedingsgesticht) voor ogen zweven. De Stuttgarter Zeitung is dan weer ietwat meer gerustgesteld met Baerbock als kanselier-kandidate: door haar ‘pragmatisch en onideologisch’ optreden zou ze de partij kunnen doen aanhaken bij eender welke coalitie.

Op het vlak van klimaat en migratie is ze alleszins door de groene wol geverfd, op dat van defensie en economisch beleid lijkt ze meer genuanceerd. Het is nu afwachten of de ‘Realo’, waarvoor Baerbock doorgaat, de vrees van niet weinige kiezers en analisten voor een groen-dogmatisch Duitsland kan wegnemen.

Bündnis90/Grüne

Opnieuw een vrouw als regeringsleider van Duitsland?

Wie bepaalt de koers na Merkel?

‘Waanzin in eigen rangen’