Vanwege de Covid-19-pandemie werden de regionale verkiezingen in Italië uitgesteld tot 20 en 21 september. Nu de stembusgang steeds dichterbij komt, wordt de laatste hand gelegd aan de kieslijsten. De uitslag van deze electorale test zou tevens het lot van de regering-Conte II kunnen beslechten. Zowel de Partito Democratico (PD) als de Movimento Cinque Stelle (M5S) verklaarden dan wel dat de regionale stembusgang geen invloed zal hebben voor het nationale niveau, toch zou een eventuele riante centrumrechtse overwinning een zware klap zijn voor de rood-gele coalitiepartners.

Electorale akkoorden rechts, maar niet links

De Italianen verkiezen binnen drie maanden de regionale minister-presidenten van zeven regio’s: Marche, Valle d’Aosta, Liguria, Puglia, Campania, Toscane en Veneto. In de meeste regio’s zullen de stemgerechtigden kunnen kiezen tussen drie kandidaten: een centrumrechtse, een centrumlinkse en een van de Vijfsterrenbeweging (M5S). Alleen in Liguria lijkt het erop dat zowel de PD als de M5S de kandidatuur van journalist Feruccio Sansa zullen steunen. In de andere regio’s slaagden de beide regeringspartijen er niet in electorale akkoorden te vormen. De M5S-kandidaten zijn volgens de peilingen kansloos, met amper tien procent in de peilingen. Maar ze snoepen zo wel broodnodige stemmen af van de PD in de strijd tegen de centrumrechtse coalitie.

De Lega, Fratteli d’Italia en Forza Italia bereikten maandag wel een akkoord over gezamelijke kandidaten. Zo wordt europarlementslid Raffaele Fitto (Fratelli d’Italia) lijsttrekker in Puglia. Stefano Caldoro (Forza Italia), reeds minister-president van 2010 tot 2015, probeert het nog eens in Campania. Europarlementslid Susanna Ceccardi (Lega) en kamerlid Francesco Acquaroli (Fratelli d’Italia) wachten de moeilijke taak om twee traditioneel linkse regio’s te veroveren: Toscane en Le Marche. In Liguria en Veneto volgen de huidige minister-presidenten, Giovanni Toti (ex-Forza Italia, vandaag Cambiamo!) en Luca Zaia (Lega), weinig verrassend zichzelf op als lijsttrekkers.

Verschuivende machtsverhoudingen

De laatste peilingen plaatsen de Lega op iets meer dan 25 procent, en Fratelli d’Italia bijna aan 15 procent. De centrumrechtse coalitie kleurt daardoor steeds minder Lega-groen. Dat weerspiegelt zich in andere interne machtsverhoudingen. Matteo Salvini (Lega) probeerde de afgelopen weken alles om meerdere kandidaten van zijn partij als lijsstrekker naar voren te schuiven. Uiteindelijk moet hij zich tevreden stellen met slechts twee kopmannen, waarvan dan nog eentje in het ‘rode’ Toscane.

Alle andere kandidaten maken een redelijke tot goede kans maken om de regionale verkiezingen te winnen, al zeker door de verdeeldheid tussen de PD en de M5S. Maar in Toscane dreigt voor de Lega een even pijnlijke nederlaag als in Emilia-Romagna begin dit jaar. Toen verloor Lucia Borgonzoni met bijna tien procentpunten van Stefano Bonaccini (PD). Deze vooral mediagenieke afstraffing bezorgde het imago van de onoverwinnelijke Salvini, en van de Lega, een stevige deuk.

De Lega zakt sindsdien steeds verder weg in de peilingen. De uitbraak van het coronavirus verzwakte ook de aandacht voor typische rechtse thema’s als migratie en veiligheid in de media. De beperkende maatregelen maakten de voortdurende fysieke aanwezigheid van il Carroccio op het terrein ook onmogelijk. Ook in de Lega zelf rommelt het een beetje luider dan anders, vooral dan de Noord-Italiaanse afdelingen. Maar voorlopig lijkt het leiderschap van Salvini nog steeds onaantastbaar. Tegelijkertijd won Fratelli d’Italia onder leiding van Giorgia Meloni steeds meer aan populariteit ter rechterzijde.

Geen zuidelijke veroveringstocht

Salvini pleitte de laatste weken voor nieuwe gezichten op de lijsten. Door de rechtse coalitiepartners werd hij echter gedwongen om oude bekenden, zoals Fitto (gewezen minister-president van Puglia) en Caldoro (gewezen minister-president van Campania) te steunen. De Lega is er in het zuiden, in tegenstelling tot de noordelijke regio’s, zelf ook niet in geslaagd om sterke en geloofwaardige kandidaten te vinden. De verovering van de zuidelijke regio’s door de ‘Italiaanse’ Lega (de ‘Nord’ werd al een tijd geschrapt) blijft zo voor nog zeker vijf jaar in de koelkast steken. En dat is vooral goed nieuws voor Fratelli d’Italia.

In ruil voor de toegevingen kreeg de Lega wel enkele lijstrekkers in enkele Zuid- en Midden-Italiaanse steden, waaronder Reggio Calabria, Andria, Chieti, Macerata, Matera en Nuoro. Het verdwijnen van Salvini’s hegemonie ter rechterzijde zal ook de discussie op nationaal niveau er niet minder ingewikkelder op maken indien de regering-Conte II ten val zou komen. Samen is de centrumrechtse coalitie goed voor bijna 50% van de stemmen. Dat is zo’n 25% meer dan een eventuele centrumlinkse coalitie rond de PD (zonder M5S). En zo’n 10 procent boven de huidige rood-gele regeringscoalitie.

Premier Conte stevig in het zadel

De kans dat de volgende Italiaanse premier uit het centrumrechtse kamp komt, is dan ook zeer reëel. Al blijft het gissen wie uiteindelijk de grootste partij in de peilingen zal zijn wanneer de strijd om het lijsttrekkerschap losbarst. Voorlopig zit de Italiaanse premier echter nog stevig in het zadel.

Meer zelfs, een nieuwe partij onder zijn leiding zou volgens peilingen bijna tien procent van de stemmen achter zich kunnen krijgen. Conte zou echter vooral vissen in de centrumlinkse vijver van de PD en de M5S, en veel minder ter rechterzijde van het politieke spectrum. De Vijfsterrenbeweging en de Partito Democratico hebben dan ook weinig zin om het vertrouwen in de regering op te zeggen en nieuwe verkiezingen te organiseren. Voorlopig blijft het voor hen het volgende Italiaanse devies gelden: fare buon viso a cattivo gioco.

Cambiamo!

Salvini vangt bot in Zuid-Italië